Уметникот

Слатко-горчлива забава

Заслужен ли е успехот на филмот? Верувале или не – да. Самата помисла да се сними црно-бел филм и истата да им се предложи на финансиери, бара храбро да се стапи на вечно несигурното филмско тло, во време кога владее криза. Црно-белиот (лажно) нем филм успеа во речиси невозможното – да го оттргне вниманието од филмската уметност како таква, да нè разбуди од летаргијата и играњето на сигурни карти, за да ни покаже дека сè е можно. Парадоксално, сето тоа се провлекува и низ самиот филм. Тоа не е направено суптилно, може да се рече дека дури и по малку нападно се нагласува јавната симболика и играта со метафори, но сето тоа е надополнето со останатите аспекти на филмот кои навистина ве обземаат со надеж, предизвикувајќи кај вас желба филмот да трае долго, долго и да не ве пушти.

Толку големата возбуда понекогаш може да има и негативни последици. Можам да ги замислам гледачите кои оваа недела ќе појдат во кино да го гледаат и по стотата минута од францускиот филм, ќе речат: „Зарем ова е тоа? Зарем ова е најдобриот од сите филмови снимени оваа година?“ Звучните слоеви понекогаш го тераат гледачот да го гледа филмот со искривена диоптрија, која во случајов е подобро да се отфрли. Филмот на Азанависиус треба да се гледа во вистинското светло, како: фина, шармантна, интелигентна, но на моменти и слатко-горчлива забава.

Случувањата во „Уметникот“ започнуваат во Холивуд во 1927 година, непосредно пред појавата на звучниот филм, Големата депресија и првите Оскари. Двајцата јунаци на филмот се Џорџ Валентин (Жан Дужардин), авантуристичка ѕвезда на немиот филм од типот на Ерол Флин или Даглас Фербанкс, и Пепи Милер, млада работничка, која, најверојатно како и многу млади жени од тоа време, сонува за филмска кариера. Во текот на стотината минути судбините на двата лика драматично ќе се променат.

Тежок акцент

На врвот на својата кариера Валентин е уништен од звучниот филм, бидејќи има тежок француски акцент, а филмовите му се старомодни. Во исто време Милер, која на почетокот е потпомогната од Валентин, доживува ѕвезден успех во мјузиклот. Во мигот кога Валентин ќе ги отфрли сите освен стариот слуга (Џејмс Кромвел), Милер ќе се сети на него и ќе му ја возврати помошта. Она што најмногу го привлекува вниманието е начинот на кој режисерот Азанависиус го претставува стилот на немиот филм. Тој доста вешто ги имитира стилските фигури и конвенции на филмот од 1920-те; за филмот да изгледа постар прилагоден е дури и форматот на сликата и бројот на фрејмови во секунда. Во единствената сцена каде што филмот престанува да биде нем тоа е прикажано доста духовито, Валентин во сонот се наоѓа во „звучниот“ – за него застрашувачки – кошмарен свет. Голем дел од својот шарм „Уметникот“ им го должи на таквите метафилмски, но и цитатни, интертекстуални поигрувања.

Позната судбина

Во ова стилски освестена ретроманија има, меѓутоа, и една нишка која го прави „Уметникот“ современ, а која – ни се чини – мошне помогнала и за успехот на филмот. Денешниот свет и денешната филмска публика во голема мера се состојат од луѓе кои се престрашени од технолошките промени, промени кои ги исфрлаат од рутина, целосно ги преобразуваат нивните професии или се закануваат да ги укинат.

Неколку интересни факти за „Уметникот“:

1. Филмот „Уметникот“ е првиот црно-бел видео запис што добил Оскар за најдобар филм по половина век, кога победил филмот на Били Вајлдер, „Апартман“. Во говорот по примањето на наградата за најдобар филм, тимот од филмот „Уметникот“ му се заблагодарија на Вајлдер.

2. Улогата на кучето Џек ја делеле три кучиња. Истите се бојадисувани пред снимањето за да се зголеми сличноста, односно да се намалат разликите. Тоа се кучињата: Uggie, Dude, Dash, а најголема минутажа добил Uggie.

3. Куќата на Пепи во филмот е куќата на Мери Пикфорд, една од најзначајните филмски ѕвезди од ерата на немиот филм, а креветот каде што се буди Џорџ Валентин е исто така креветот на Мери Пикфорд.

4. Насловите кои се прикажани на постерите и надвор од кината најчесто го отсликуваат мотивот заговор. На пример, „The Thief of His Heart“ е видлив кога Пепи го пробува палтото на Џорџ. „The Lonely Star“ се појавува кога Џорџ тажно ја преминува улицата, и „Guardian Angel“ е филм на Пепи Милер кој е видлив веднаш по аукцијата.

5. Филмот е снимен во 1:33:1, „академски сооднос“, исто како и во деновите на немиот филм. Главниот сценарист Мишел Азанависиус смета дека тоа е „совршено за актерите“, бидејќи им дава „чувство на присутност, моќ и сила да го заземат целиот простор на екранот“.

6. Филмот ја искористува љубовната тема на Бернард Херман од „Вртоглавица“ во неколку моменти. Ова не е првпат режисерот да позајмува нешто од Алфред Хичкок. Искористени се визуелни и музички моменти и од „Вртоглавица“, но и од „Север-северозапад“,како и неговиот „OSS 117: Lost in Rio“, каде што исто така се појавува и Жан Дижарден.

7. Во филмот не постои зум бидејќи технологијата за зумирање не постоела во времето во кое се одвива дејствието на филмот.

8. Мишел Азанависиус го напишал целосното сценарио за филмот во филмот, „A Russian Affair“, и истото е вклучено во сценариото за филмот.

9. Сликата во студиото (1:10, 01:15), каде што Пепи го уценува продуцентот, е копија на „Portrait de Madame Alan Bolt“ од Тамара де Лемпицка, 1930.

10. Појадокот во филмот, кој има за цел да ни го покаже распадот на еден брак, е на некој начин искажување почит кон речиси идентичниот дел во „Граѓанинот Кејн“ на Орсон Велс.

Извори: e-novine, byka.com, vreme.com