Вистинското лице на лагата

Луѓето што го креваат својот глас против протерувањето на Стив Наумов од скопската улична мрежа одбиваат да разберат дека неговото исчезнување од градскиот пејзаж не е најава дека државата ќе цркне како стара крава ако нацијата дозволи циглите на творците да се изместат од нејзините темели, туку е последица на неповратното исчезнување на самата супстанца на делото што тој го симболизира. Како објава на смртта на феномените што беа родени во народноослободителната војна и во антифашистичката револуција. И не разбираат дека тука не станува збор за лошотилаци што ги зрачи опојното дејство на власта, односно не станува збор за власт што македонската нормала ќе ја вразуми на следните локални избори, туку за историски процеси на најрадикален дисконтинуитет.

Тоа не значи дека реакцијата на дел од политичката опозиција и на еден сосема ситен дел од растуреното граѓанство беше неадекватна, туку говори за неадекватноста на општественото поведение за време на интензивното растурање на тоа што соборците на Наумов го беа довеле до нивото на функционална национална држава. Како таткото на Марица кој одбил да реагира кога Ивица наместо да учи со ќерка му почнал да ја фаќа неговата миленичка, па да ја соблекува, па да ѝ се качува, па да ја секса, а го забележил Ивица кога овој почнал да си го брише алатот од скапата италијанска завеса.

Во селекцијата на основните историски наративи што ќе ја легитимираат младата нација другарите на Наумов беа заборавиле да пресметаат дека вмровскиот мит ќе се претвори во монструм оној момент кога историските околности (демократијата) ќе му овозможат да се пројави како политички концепт. Можеби зашто сметаа дека диктатурата на пролетеријатот ќе биде вечна, а и ако не биде вечна дека ќе заврши со одумирање и на државата и на нацијата, се разбира. Арно ама работите испаднаа поделикатни.

Македонизирањето на некои бугарски тактичко-стратегиски напори за ослободување на Македонија, како последна неослободена бугарска земја (значи, историското втемелување на новата нација во една лага), денеска ни се враќа како одмазда на вистината за вмро. Би можело да се каже дека самиот Стив и неговата идејнопартиска и национална школа уште на времето си ги беа порачале своите убијци и убијците на Македонија каква што ја изградија тие. Сосема грубо кажано, Стив Наумов не го избришаа градските советници на Скопје туку лажните мускетари на македонизмот што тој и неговите другари ги напикаа во официјалната историографија на новата нација.

Тоа не е обвинување. Тоа е, јас би рекол, обид за едно разголување. Стриптиз што ќе ни го разбуди не пенисот туку мозокот. За да допреме до вистината за создавањето на една нација, речиси од ништо. За епскиот подвиг на македонските комунисти во еден конкретен историски интервал кој со сопствената драматичност им одел во прилог, но и за трагичните последици на обидот да му се инплантира вештачка историска основа на новиот историски субјект.

Самата обдукција покажува дека смртта е рзултат на несовршенството на Македонија, односно на строго ограничениот рок на траење вграден во нејзината историска, национална, политичка и културна генетика.

Нашите информации од единственото погребно претпријатие (вмро) велат дека историјата побарала во иста дупка да се положат посмртните останки и на државата као национална реализација на македонскиот народ и на нацијата како краткотрајна историска појава.

Не еднаш сум пишувал дека ми се чини оти во тие тенденции има елементи на потсвесна страст кон смртта како спас од историската одговорност која на нашиот човек на моменти му се чини тешка, а на моменти дури и бесмислена. Особено ако во бегството од одговорноста ја сместиме и страста да се плива по самоубиствената површност и појавност на нештата, односно стравот да се отвори вистинска дебата за вистинските предизвици. Македонецот гледа во смртта на себе си како историска појава со израз што можат да го произведат само тешки коктели од наива, неодговорност, глупавост и мрза.

Ја слушав српската историчарка Дубравка Стојановиќ која, повикувајќи се на нечија студија, тврдеше дека денешниот културен и политички профил, па дури и социокултурната структура на српското општество, се детерминирани во одлуките на Кнезот Милош од триесеттите години на деветнаесеттиот век да го фиксира земјишниот минимум на два хектара и во забраната селаните да можат да тргуваат со тој имот. Тука е фиксиран, смета Стојановиќ, стремежот кон егалитарноста, кон социјалната неподвижност, кон потиснувањето на пазарот, кон колективизмот, кон внатрешното подјадување на супстанцата, кон способноста да се страда во егзистенцијални минимуми и од тоа да се формулира национална епика и сл. Идејата на таа мисла е дека некои и нечии решенија во минатото ги детерминираат нашите поведенија и шанси денеска.

Таа фиксација кај Македонците е решението на Бугарија да ја формира Внатрешната македонска револуционерна организација за таканареченото внатрешно ослободување на Македонија (1893), акт кој ќе прерасне во мит и мит кој ќе прерасне во згодно средство за полнење на историската дупка на новата македонска нација која, не без врска со митот, во меѓувреме стигна да се искачи на историската сцена.

Аморфнитетот кој е лев ако го гледаш од десно и десен ако го гледаш од лево, македонистички ако го гледаш од извесни бугарски аспекти и бугарски ако го гледаш од македонски аспект, змија што не се фаќа и не се држи, магаре што не се води и не се тера, во основа, сепак, е една од главните нумери на бугарската историска лонгплејка.

Целата приказна која потоа се шири и се разгранува во мал милион модалитети, е родена во предвечерието на пропаста на Отоманската и на Австроунгарската империја, во историски амбиенти што ги одредиле турскиот пораз во руско-турската (1878) војна и признавањето и експанзијата на бугарската егзархија на територијата на Македонија.

Уште поголеми се културолошките последици на таа епика која без каква и да е реална основа на човекот од овие простори трајно му го има врежано чувството на некоја митска неправда, на жртва, на предавништвото и кодошлакот, на антиевропејството, на кавгата со сите, на големината на малата вредност, на затвореноста, на фамилијарноста, на анти-индивидуализмот, на еднодимензионалноста, на стравот, на фолклорот кој има амбиции да се трансформира во политички концепт независно од стварноста или дури наспроти стварноста.

Македонецот реши да ја искористи демократијата за да изврши ритуално харакири како историски субјект со помош на тој мит како самурајска сабја. Истиот момент кога историските околности ѝ дозволија на легендата на преднационална Македонија да се симне на политичката сцена како концепт во Македонија (сфатена како, меѓу другото, национална реализација на македонскиот народ) беше јасно дека забавата нема да заврши добро за Македонците. Бидејќи беше јасно дека организацијата што се вика вемеро природно ќе тендира работите околу внатрешната супстанца на државата да ги врати на нивото на своето основно разбирање и сеќавање, а државата што во меѓувреме е создадена да ја декапацитира и десубјективизира како структура која со својата строгост неподносливо го ограничува митот како таков. За да не ја докаже државата бесмислата на Организацијата, Организацијата ќе ја покаже бесмислата на државата.

Така успеавме да дојдеме до преродбата во сто и кусур чекори, која, се покажа, не е никаква лага - таа е реален историски процес во кој Македонците се преродуваат во идиоти. Со нови адреси и комплетно нови идентитети.

Само електрошоковите на отворената расправа за лажната историја можат, евентуално, да го вратат мртовецот од клиничката смрт. Историјата има смисла само како простор во кој ќе ги бараме одговорите за актуелните (не)среќи. Не расправата за насмевките на нашите лица, за ребалансот на буџетот, за земјоделските субвенции, за имињата на улиците и слични будалаштини. Македонија може да биде вмровизирана во фолклорот, но ако биде, односно таа е вмровизирана како култура, политика и идеологија, тогаш е тоа Бугарија. И за тоа не е потребна никаква одлука на која било инстанца. Дури обратно, јас сум убеден дека добар дел од таа вмровска маса и денеска мисли дека се бори за Македонија, во најдобрата комуњарска традиција, ако го изземеме, се разбира, територијалното обединување на таканаречената етничка територија кое за секој вмровец останува евангелие. Кое, бај д веј, ги легитимира грчките претензии. Притоа, јас не ставам ниту трунка негативна интонација кон одредницата Бугарија. Како што бесрамно викаа некои советници во градското собрание на Скопје од редовите на опозицијата. Европа се движи кон нивоа на кои ќе биде тешко да се замисли етикета која човекот ќе може да го хендикепира повеќе од личната карта на етничкиот Македонец.

Сè ми се чини дека за таква битка Македонија нема сила. Стив Наумов никогаш нема да се врати на скопските улици ако претходно некоја мајка не го роди.

Извор: globusmagazin.com.mk

Колажи: Свирачиња