Ви пишувам од една далечна земја

14.10.2009 13:13
miso-(3).jpg

Сплотувајќи ги во неразлачиво единство своите две најголеми животни страсти – патувањето и творештвото (поетско и ликовно) – „најголемиот фантаст на француската поезија“, Анри Мишо (1899-1984), уште од своите први книжевни и уметнички објави, покажува дека уметникот е патник не само кога плови со бродовите по морињата туку и кога се движи низ сферите на внатрешните пространства.

 

Море

Она што го познавам, она што е мое, тоа е неопределеното море.
Кога имав дваесет и една година избегав од животот во градовите, стапив на брод, станав морнар. Имаше работа на бродот. Бев зачуден. Мислев дека на бродот се гледа морето, без крај се гледа морето.
Настапи времето на отпуштање на морнарите. Меѓу нив настапи невработеност.
Се свртев, заминав, не реков ни збор, го имав морето во мене, го имав засекогаш морето околу мене.
Кое море? Токму тоа не би можел точно да го опишам.

 

Со што се занимавам

Ретко можам да видам некој човек, а да не го тепам. Другите повеќе го сакаат внатрешниот монолог. Јас не. Јас повеќе сакам да тепам.
Има луѓе што седнуваат спроти мене во ресторан и не велат ништо, остануваат така некое време зашто одлучиле да јадат.
Еве еден таков.
Јас го зграпчувам, пам.
Одново го зграпчувам, пам.
Го обесувам на закачалката.
Го симнувам.
Одново го обесувам.
Одново го симнувам.
Го ставам на масата, го гмечам, го давам.
Го извалкувам, го полевам.
Тој оживува.
Го мијам, го развлекувам (почнувам да се нервирам зашто веќе треба да се сврши со тоа), го собирам, го стиснувам, го смалувам и го пикам во мојата чаша, ја истурам, за сите да можат да ја видат, содржината на чашата на подот и му велам на келнерот: „Донесете ми една почиста чаша“.
Но ми се смачува, ја плаќам набрзина сметката и си одам.

 

Среќа

Понекогаш, нагло и без видлива причина, низ мене минува голем трепет на среќа.
Тој доаѓа од едно средиште што е толку длабоко во мене што јас ништо не знам за него и, макар што доаѓа со голема брзина, му треба доста време за да се прошири сè до крајните точки на моето тело.
Тој трепет е извонредно чист. Колку долго да го бара патот низ мене, тој никогаш не среќава некој орган од долен вид, ниту нешто слично, не среќава ни мисли ни сетилни известувања, толку е потполна неговата поврзаност со мене.
Тој и јас сме наполно сами.
Можеби, минувајќи низ сите мои делови, тој ги прашува: „Како е? Можам ли да сторам нешто за вас?“ Возможно е тој да им ја дава својата поткрепа, но јас не сум известен за тоа.
Би сакал понекогаш да викнам нешто гласно за мојата среќа, но што да се рече притоа? А тоа е и нешто лично.
Набргу радоста е премногу силна. Без да бидам свесен за тоа, за неколку мига таа станува една ужасна болка, речиси убиствена.
Тоа е парализа, си велам.
Бргу правам неколку движења, се полевам со многу вода или, уште поедноставно, легнувам помешечки и тоа минува.

 

Изгубен човек

Штом излегов, се загубив. Беше веднаш премногу доцна за да се вратам. Се најдов среде една долина. И секаде минуваа големи тркала. Нивната големина стотина пати ја надминуваше мојата. А други беа уште поголеми. Речиси без да ги гледам, јас им шепотев при нивното доближување, тивко, речиси за себе: „Тркало, немој да ме згмечиш... Тркало, те молам, немој да ме згмечиш... Тркало, смилувај се, немој да ме згмечиш“. Тие доаѓаа, создавајќи силен ветар, и заминуваа. Јас се тетеравев. И со месеци така: „Тркало, немој да ме згмечиш... Тркало, уште овојпат, немој да ме згмечиш“. И никој да се вмеша! Ништо не може сето тоа да го запре! Ќе останам тука сè до смртта.

 

Викање

Приштот е една ужасна болка. Но јас уште повеќе страдав од тоа што не можев да викам. Се наоѓав во хотел. Ноќта беше штотуку падната, а мојата соба се наоѓаше меѓу две други во кои луѓето спиеја.
Тогаш почнав да вадам од мојот череп големи тапани, ламаринени труби, и еден инструмент што одекнува посилно од оргули. И, користејќи ја чудесната сила што ми ја даваше треската, направив од нив еден заглушувачки оркестар. Сè трепереше од звукови.
Тогаш, конечно сигурен дека во таа врева мојот глас нема да биде чуен, почнав да лелекам, да лелекам со часови, сè додека, малку по малку, не ми олесни.


Спиење

Многу е тешко да се спие. Пред сè, покривките се секогаш извонредно тешки, а да не зборуваме за постелнината што е небаре од ламарина.
Ако наполно се откриете, сите знаат што ќе се случи. По неколку минути одмор што е впрочем неоспорен, исфрлени сте во просторот. А потоа, за да слезете, постојат само нагли паѓања што ви го пресечуваат здивот.
Или пак, легнат врз грб, ги кревате колената. Тоа не е подобро, зашто водата што постои во стомакот почнува да кружи, да кружи сè побрзо и побрзо; со една таква вртимушка во себе не може да се спие.
Поради тоа повеќемина легнуваат решително помешечки, но веднаш – тие тоа го знаат, но си велат „Баш ми е гајле“ – пропаѓаат, пропаѓаат во некаква длабока бездна и колку да се длабоко, секогаш има некој што со ногата ги турка одзади за да ги нурне уште подлабоко... уште подлабоко.
И поради тоа часот кога треба да се оди на спиење е за толку луѓе едно неспоредливо мачење.
 

Од книгата „Ви пишувам од една далечна земја“, во превод на Влада Урошевиќ.

Цртежи: Анри Мишо

ОкоБоли главаВицФото