Пристоен живот

Еден човек со дебели образи ми ја стиска раката и зборува колку му е жал. Едната рака му е на моето рамо, а со другата упорно ги гмечи моите прсти. Кажува како маж ми бил добар човек.

-Беше навистина добар човек – вели - на сите ќе ни недостасува.Тогаш се загледува во мене и чека да кажам нешто. Како задолжително да треба да го сторам тоа. Нешто вообичаено за вакви ситуации. И јас кажувам нешто вообичаено, не знам точно што, исцедувам некоја реченица, секогаш сум била добра во тоа да го кажам она што се бара од мене. Тој полека се повлекува и гледам како неколку минути подоцна си точи вино во чашата и граба сендвичи од послужавникот, еден по еден, ги пика во својата голема уста и прежива така што образите му изгледаат уште подебели. Сите тие имаат пофални зборови за мојот маж, на сите ќе им недостасува, сите тие се во своите црни костуми, црни фустани, црни чевли, сè е црно, црно, црно. И мојата ќерка е во црно, и нејзиниот маж и двете деца, моите внуци. Тој ѝ ја држи раката на половината, таа му ја става главата на рамо, бледа. Колку се само убави во таа тага, сите гледаат во нив, колку се само убави. Одам од кујната до масата, ставам нови сендвичи на послужавниците. Тие се празнат со голема брзина. Кармините служат за да се нахранат сите овие црни стомаци, сите оние кои дошле да кажат како тој беше прекрасен човек, како беше добар, на сите им е жал. Колку се тие прекрасни, проклето прекрасни. Никој веќе ништо не ми зборува, разговараат меѓусебно, тивко, да не ја пореметат тагата. Да не ја пореметат сета таа тага, која е задолжителна, која мора да биде присутна.Тој беше толку прекрасен човек. Одам од кујната до дневната соба, мијалникот се полни со чаши и послужавници, разговорите стануваат сè погласни. Сакам да им кажам одете си, сакам да кажам знаете каде е вратата, готово е, сакам нешто да кажам. Можеби, си мислам, ако заминат, можеби ќе почувствувам нешто, можеби ќе почувствувам барем трошка жал, можеби е тоа од уморот, мислам, сета таа напнатост во моето тело, кое е далеку од тагата. Но знам дека не е така, ќе биде исто кога ќе заминат, тоа олеснување во мене. Тој беше толку прекрасен човек.

Отворениот труп нудеше поглед на неговото бледо лице, кое се смешкаше. Умре во сон, на свои седумдесет и четири години. Можете да верувате, во сон. Имаше пристојна смрт, пристоен закоп, пристоен живот. Четириесет и пет години пристоен брак, секое утро кафе, добро утро, утрински бакнеж, секоја вечер - каков ти беше денот, секоја ноќ - прегратка. Пристоен живот. Бидејќи тој имаше добра работа, јас останав дома. Се омажив на дваесет години и не ја завршив вишата школа за учителки во која тргнав. Така се договоривме. Забременив, потоа ги подврзав јајниците, за тоа исто така се договоривме. Пристоен живот. Една ќерка, подоцна две внучиња, излети, ручеци, садови, алишта, колачи, каков ти беше денот. Една работа, меѓутоа, стрчеше од сето тоа, никогаш изречена, заметена под тепих како малку прав, но присутна. Прво помеѓу нас тројцата, потоа само помеѓу мене и него, а сега само јас ја знам, тие двајцата ја однесоа со себе, неизречена. И можеби сега ми е жал за тоа.Тој беше единствениот кој сè уште го знаеше тоа, а сега го нема ни него, сега сум сама и ми се чини како тоа никогаш да не се случило.

Прозорецот беше валкан, но јасно го видов, неговото изобличено лице пред триесет години, речиси застрашувачко. Само миг претходно ѝ го допрев коленото, се наведнав и... Боже, колку имаше меки усни, колено. И траеше долго, не мора да верувате, подолго од сите тие четириесет и нешто години со него. Никој никогаш не го спомна тоа. Таа се пресели, заедно со мажот, во некој друг град. Тој доби подобра работа. Подобро да не знам, подобро за нас двете да премолчи кој град, улица, куќа, така нешто рече. Ми го допре образот. Косата ѝ се замота околу лицето, беше тоа ветровита есен, без дожд, само шарена и ветровита. Но можев да видам, зад таа нејзина коса, ѝ беше жал, можев да видам во нејзините очи, миг пред да почне да плаче. Но не видов солзи, зашто се сврте и замина. Неколку години подоцна, додека јас и тој појадувавме, го прочитав некрологот во весникот, потоа дознав дека е рак во прашање. Уште долго гледав - последен поздрав, пишуваше, тоа и уште нешто. Не се смееше на таа слика, црно - бела слика. А имаше најубава насмевка, ако баш сакате да знаете. Тој пиеше кафе, а јас уште долго гледав во сликата. Ништо не кажав, не кажа ни тој, а знам дека виде, знам дека прочита. Не отидов на погреб, само ја исеков таа слика и ја ставив во паричникот. И тоа беше сè што имав. Неколку дена бев како зомби, тој ништо не прашуваше, ме остави. Потоа повторно се вратив на старо. И тоа беше сè, постоев, тоа беше мојот живот. Може да кажете дека не бил баш некој живот, но тој миг, тие усни, тоа беше доволно, за мене тоа беше доволно.

Превод: Николина Андова
Слики: Габриела Бојд

Ива Хлавач (1986), писателка. Родена е во Валпово, Хрватска. Пишува песни, раскази и новинарски статии. До сега ги објавила збирката раскази „И обичните луѓе имаат соништа“ (2009), објавувала во зборниците „ Lapis Histriae“, збирката „Најдобрата приказна за летото 2010“ во склоп на натпреварот Брод на книжарите, и збирката раскази „ Надвор од коридорот“ во склоп на натпреварот „Од каде се јавувам, Подгорица“. Објавувала раскази и песни на страниците tačno.net, valpovština.info. Живее во Валпово.