Воден жиг

14.10.2014 10:51
Воден жиг

На крајот на краиштата, мирисот претставува пореметување на кислородниот баланс, продирање во него на други елементи - метан? јаглерод? сулфур? азот? Во зависност од силината на продирањето добиваме реа, смрад, баздење. Сè е тоа дело на молекулите, а среќата е, се чини, оној момент кога човекот се сретнува со елементите на сопственото тело во слободна состојба. Тука ги имаше, апсолутно слободни, сосема доволно, и јас осетив како зачекорив во сопствениот портрет, сочинет од ладен воздух.

 

Се истоваривме на кејот на Академијата, како плен на тврдата топографија и на соодветен морален кодекс. После краткото лутање по тесните улички бев воведен во предворјето на истоимениот, од светот оддалечен пансион. Таа ме бакна во образ - ми се причини повеќе како да сум Минотаур отколку срчан херој - и ми посака добра ноќ. Потоа мојата Аријадна исчезна, оставајќи зад себе миризливо конче од скапоцен парфем, кој брзо изветреа во задушливиот воздух на пансионот, проникнат со слаб но секаде присутен мирис на мочка. Едно време ѕурев во мебелот. Потоа се струполив врз креветот и заспав.

 

Јас не сум праведник (иако се трудам совеста да не ја исфрлам од рамнотежа) и не сум мудрец. Не сум ни естет ни филозоф. Просто сум нервозен човек, свесен за сите последици на своите постапки, но сум посматрач. Како што еднаш изјави мојот сакан Акутагава Риносуке - јас немам принципи; сè што имам - тоа се моите нерви. Затоа ова што следи повеќе е речено со око отколку со убедување, вклучувајќи го и она што се однесува на композицијата на самата приказна.

 

Тоа ми е целта. Ако се оддалечам, за тоа е виновно свртувањето на гондолата и ехото на водата. Со други зборови, ова што следи може да заличи не на приказна туку на разлевање на матна вода „во погрешно време од годината“. Таа понекогаш изгледа сина, понекогаш сива или кафена; постојано е студена и не е за пиење. А причината поради која се обидувам да ја процедам е што таа во себе содржи одблесоци; меѓу нив и мојот.

 

Безживотни по природа, хотелските огледала се посилно замаглени од другите бидејќи многу повеќе имаат видено. Сликата што ти ја враќаат не е твојот идентитет туку твојата анонимност, посебно во овој град. Затоа ти самиот си последното нешто до кое држиш. За време на првите доаѓања ваму често станував изненаден кога ќе го фатев сопственото тело, облечено или голо, во рамот на отворениот орман; нешто подоцна се замислував над рајското или задгробно влијание на тоа место врз човековата свест. Едно време дури развивав теорија за прекумерната обилност на огледалото, што го голта телото, што го голта градот. Краен резултат - взаемно поништување.

 

Ако ова годишно време баш и не ги смирува во потполност твоите нерви, тоа сепак ги потчинува кон твоите инстинкти; бидејќи убавината на ниски температури е вистинска убавина.

Не е важно какви таблети и колку од нив треба да проголташ утрото - молскавично сфаќаш дека сè не е завршено. Безначајно е колку си автономен, колку пати те изневериле, колку е темелна и мачна твојата претстава за себе самиот - тука допушташ дека сè уште постои надеж, во најмала рака - иднина. (Надежта, рече Френсис Бекон, добар појадок, но лоша вечера.)

(...) На ваквиот фон бледнее секој раскин; никаков егоист, прав или виновен, нема да може долго да блеска во овие порцелански декорации, покрај кристалната вода, бидејќи тие ја фрлаат во втор план било чија игра.

 

Едноставно, мислам дека водата е слика на времето, па пред секоја Нова година, на некаков пагански начин, се трудам да се најдам блиску до неа, пред сè крај море или океан, за да бидам директно присутен кога на површината изнурнува нова порција, нова чаша од времето. Не очекувам гола девица што јава на школка; очекувам облак или гребен на бранот што сред полноќ се разбива од брегот. За мене тоа е времето што изнурнува од водата, и јас ококорено гледам, не со циганска луцидност туку со нежност и благодарност, во чипкастиот цртеж што бранот го остава на песокта од брегот.

 

Тоа беше слично на подводно патување: како да сме јато риби што пловат низ внатрешноста на потоната галија со благо - отвориш ли уста, ќе се наголташ вода.

 

Рамовите, во одредена смисла, беа пологични од она што го врамуваа, како тоа да го задржуваа за да не се расточи низ ѕидовите. Одвикнувајќи се, со текот на вековите, да одразуваат што било друго освен спротивниот ѕид, огледалата - дали поради скржавост или немоќ - одбиваа да го вратат твоето лице, а дури и кога ќе се обидеа, цртите на лицето не се враќаа во потполност.

 

Чудно е што човек кој толку долго живее во Италија не разбира дека убавината не може да биде цел, дека таа секогаш е нуспродукт на други, често мошне банални трагања.

 

Плоча, her master's voice, заклучив. Биди учтив, си реков себе, и не ја прекинувај дамата. Тоа се будалштини, но таа верува во нив. Јас, очигледно, ја уважувам физичката страна на говорот, независно од содржината - самото движење на нечии усни е посодржајно од она што ги придвижува. Подлабоко се сместив во фотелјата и се обидов да се концентрирам на колачите, бидејќи вечера не нудеа.

Ах, таа стара, добра, сугестивна сила на јазикот! Таа легендарна способност на зборовите да опфатат повеќе од она за што се погрижила реалноста. Во тоа е целата приказна на нашиот занает.

 

Човек никогаш не знае што од каде проистекнало: искуството од јазикот или јазикот од искуството. И едното и другото се способни да создадат сешто. Кога е тешко болен, човек ги замислува сите можни последици и развојот на болеста, до коишто - сите го знаеме тоа - нема да дојде. Дали тоа е метафоричко размислување? Мислам дека е. Освен во случај кога болниот се надева, дури и против секоја надеж, дека ќе се излечи, дека болеста ќе престане. Крајот на болеста во тој случај е крај на неговата метафора. Метафората или, да бидеме малку пошироки, самиот јазик има широко отворен крај, тој копнее по еден континуум, по задгробен живот, ако сакате. Со други зборови, метафората е неизлечива. Да се додадеме, најпосле, кон сето тоа и себеси, носителот на тој занает или тој вирус - кога талкаш во ветровита ноќ по кеј чиешто име ја оддава твојата дијагноза, без оглед на природата на твојата болест.

(...) Можеби уметноста е просто реакција на организмот спроти сопствената ограниченост.

 

Среќата и тагата просто навраќаа, доаѓаа на посета, иако понекогаш остануваа и по мене, како послуга. Одамна сфатив дека е доблест да не се претвора својот емоционален живот во храна. Работа секогаш има преку глава, а да не зборувам за тоа дека надворешниот свет го има и премногу. На крајот на краиштата, секогаш останува овој град. И сè додека тој е тука, не верувам дека јас, или кој било друг, би можел да ѝ се препушти на хипнозата или заслепеноста на љубовната трагедија.

Всушност, колку што податоците се побескорисни, дотолку фокусот е поостар. Зошто? Бидејќи убавината секогаш е надворешна; бидејќи таа е исклучок од правилата. И токму нејзината положба и нејзината исклучивост го тераат окото бурно да вибрира или - ќе прибегнеме кон витешки стил - да оди на аџилак, да странствува. Бидејќи убавината е место каде што окото се одмора. Естетското чувство е двојник на инстинктот на самоодржување и подоверливо е од етиката. Главното орудие на естетиката, окото, совршено е самостојно. Во самостојноста тоа отстапува единствено пред солзата.

 

Солзата на ова место може да се рони од различни причини. Допуштајќи дека убавината е распоредување на светлината на начин најсоодветен за нашата мрежница, испаѓа дека солзата е потврда за неспособноста на мрежницата, и на самата солза, таа убавина да ја задржат. Љубовта, воопшто, доаѓа со брзина на светлина; раскинот - со брзина на звук. Падот на брзината, од поголема кон помала, го влажни окото. Бидејќи човекот сам е конечен, заминувањето од овој град секогаш му се чини конечно; оставајќи го градот зад себе, тој го остава засекогаш. Бидејќи, заминувањето е праќање на окото во прогонство, во провинцијата на другите чувства: во најдобар случај во пукнатините, во тесните кањони на мозокот. Окото, имено, не се поистоветува со телото туку со објектот на своето внимание. За окото, според чисто оптичко разбирање, заминувањето означува не разделба на телото од градот, туку простување на градот со зеницата. Така и оддалечувањето на саканото суштество, особено ако е постепено, предизвикува тага независно од тоа кој всушност и од какви причини реално се движи.

 

Со време станав привремен жител во обете држави, при што повеќе ме растажуваше неспособноста да го убедам сонот дека јас постојам во него. Се разбира, човек не се мири со таа неспособност. Но сметам дека може да се зборува за верност ако се враќаш на местото на љубовта од година на година, без оглед на годишните времиња, без каква било гаранција дека љубовта ќе ти биде возвратена. Бидејќи верноста, како и секоја доблест, поседува вредност само додека е ствар на инстинктот или карактерот, а не разумот. Освен тоа, во одредено доба на човекот, и при одредени видови работа, возвратената љубов, строго говорејќи, не е ни обврзна. Љубовта е несебично чувство, едносмерна улица. Ете зошто можат да се сакаат градови, архитектурата како таква, музиката, мртвите поети или, ако е во прашање посебен темперамент - Севишниот. Бидејќи, љубовта е романса помеѓу објектот и неговиот одраз.

Во секој случај, предметите не поставуваат прашања; и сè додека постои оваа стихија, нивниот одраз е загарантиран во форма на патник-повратник, или во форма на сон, бидејќи сонот е верноста на затвореното око. Тоа е онаа сигурност од којашто е лишен човечкиот род, иако и ние сме, исто така, делумно - вода.

 

(...) Од тие одрази времето, подобро отколку без нив, како од искрзани цртежи со сепија, можеби ќе умее да состави, според принципот на колаж, верзија на иднината.

 

Месечината, исклучително високо, како некое зашеметувачки високо "си", прецртана со нотната линија на облаците, речиси и не ја осветлуваше огледалската површина на водата, додека гондолата се лизгаше сосема бешумно. Имаше нешто чисто еротско во безвучното движење на нејзиното гипко тело низ водата, слично на лизгањето на рака низ глатката кожа на саканото суштество. Еротско - поради отсуство на последици, поради бескрајноста и речиси потполната неподвижност на кожата, поради апстрактноста на милувањето. Гондолата поради нас стана нешто потешка, и водата за момент се раздвојуваше под нас само за брзо одново да се спои. И потоа, придвижена од маж и жена, гондолата, дури, не беше ни мажевна. Тоа беше, всушност, еротизам не на полови туку на стихии, идеален спој на нивните подеднакво глатки површини. Чувството беше од среден род, речиси родосквернавечко, како крај нас брат да милува сестра или таа него.

(...) Како и да е, сега барем знаев што чувствува водата додека ја милува вода.

 

Да повторам: водата се изедначува со времето и ја снабдува убавината со својот двојник. Бидејќи сме дел од водата, ние ѝ служиме на убавината на ист начин. Додека ја мазни водата, градов го подобрува изгледот на времето, ја разубавува иднината. Во тоа и се состои неговата улога во космосот. Затоа што градот мирува, а ние сме во движење. Солзата е доказ за тоа. Бидејќи ние заминуваме, а убавината останува. Бидејќи ние сме свртени кон иднината, а убавината претставува вечна сегашност. Солзата е обид да не се оди, човекот да остане, да се слее со градот. Но тоа е против правилата. Солзата е чекор наназад, данок што иднината го плаќа на минатото. Или можеби таа е реултат на одземање на поголемо од помало: убавината од човекот. А човекот трага по љубов, бидејќи неговата љубов, исто така, е поголема од него самиот.

Слики: Mark Tansey
Превод: П. В.
Извор: Joseph Brodsky, Watermark, 1991

Слични содржини

Книжевност
Книжевност
Книжевност
Книжевност
Книжевност

ОкоБоли главаВицФото