Тврдоглави

13.11.2014 16:03
Тврдоглави

I

Чудна книга се појави во Скопје далечната 1984 година. Беше тоа роман со наслов „Црвениот хипокрит“. Дејствието на романот се случува во Македонија, во некое неодредено идно време - време на морален пад и на распад, на нискост, на разврат и на расипаност, време за човек недостојно.

Божин Павловски, авторот на овој роман, е парадигматичен лик од нашата културна историја. Обвинуван за плагијат, измама и злоупотреба на општествената положба, тој, од „могул на македонската култура“ кој со децении владее на својот резбарен престол во „кабинет пораскошен од оној на маршалот Тито“ стана апатрид и бегалец од сопствената земја. Тој стана жртва на чудовишниот свет што самиот го создаде.

Во својот роман, говори за изопачена држава во рацете на насилни господари, моќници, гнаси, гнили богаташи и развратници. Поголемиот дел од тоа што во оваа книга е опишано и што припаѓа(ше) на жанрот „полтичка фантастика“, денес е наша страшна стварност: Македонија денес е криминална, клептократска, корумпирана, клиентелска, мафијашка и декадентна држава (само за едно поколение расипани селани) со која владее опскурна Организација.

Оваа неверојатна антиципација (имагинарна држава како колективна фантазија, первертиран систем на вредности, корупција, апсолутен кич како естетски идеал, митологија како историја...) овозможува подобро да ја разбереме нашата стварност денес.

Ужасот на денешнината се наѕира сè повеќе зад привидот и не можат да го прикријат ниту лажната раскош на фасадите и кулисите на оваа наша историска парада, ниту избезуменото дување во националните труби и фанфари, ниту громогласното викање ура, ниту татнежот на огнометот над нашите глави, ниту ракоплескањето на толпата, ниту таа страшна врева што ја креваат медиумските мегафони на власта, ниту пиштењето на полициските сирени, ниту евтините турски ситкоми и лелекањето на лошите актери од телевизорите, ниту идиотските насмевки и тапиот сјај на лудилото во очите на нашите политичари, ниту лигата од устата на подлизурковците, ниту, пак, нашите маски и историски костими на овој национален маскенбал. Ниту нашата вековна традиција „гледање настрана“ и нашето „правење на удрен“, нашата епска страшливост, историска дремка, заспаност и тапост на духот, не можат да залажат толку за да не видиме дека со нашава „земја од сништата“ владеат умоболни моќници и нивните слабоумни послушници.

Како се случи сето ова? Како дозволивме да ни се случи сето ова? Како дозволивме најдолните влекачи, безрбетници, мекотели, црви, општествени паразити, штетници, стеници и слични гадинки да исползат под каменот на историјата? Како дозволивме најлошите од нас, сите тие лоши ученици, повторувачи, вечни студенти, измамници, упикувачи, подмитувачи, подлизурковци, поткажувачи, злоупотребувачи, силувачи, насилници, дткачи, дрнкачи, дембели, давајгазиња, дегенерици, манијаци од паркинзите и влезовите на зградите, педофили, егзибиционисти, уличари, кодоши, ситни крадци, пијаници, слабаци, слабоумници, селски брлајки кои не можат лигите да си ги приберат, градски идиоти кои не се способни сами врвците да си ги врзат на чевлите, лапачи, грабачи и сета останата гнаса, што до вчера ползеше по општественото дно, да ја преземат државата. Како нашите плиткоумни и прости политичари кои не успеваат јавно да отпелтечат простопроширена реченица успеаја да нè измамат? Дали воопшто бевме измамени? Што се случи додека „си ја гледавме својата работа“? Кој треба да носи историска одговорност за создавање на вакво чудовиште од држава што си ги јаде децата? Како нашата земја стана дупка полна смет, легло на ламја, пештера полна изглодани коски? Како нашата стварност се протвори во ужас. Како сонот се претвори во кошмар?

Една друга книга дава делумно одговор на овие прашања. Романот „Тврдоглави“(1970) на Славко Јаневски, кој како и Божин Павловски е лустриран (со насилно пикање прсти во грлото и изблуен од народниот стомак во ритуалот на прочистување од самите себе) и јавно обесчестен (ако ние, воопшто, знаеме што е тоа чест), е приказна за нас и за нашето мрачно минато. Приказна која не сакаме да ја чуеме. Книгите на овој, наш единствен голем писател, се, благо речено, непријатни - кога ќе ги прочитате разбирате зошто се тие како камчиња во чевлите на македонскиот народ на неговиот славен историски пат (од антиката до оваа денешна пародија на антиката): каде и да тргне го потсетуваат кој е и од која црна дупка излегол. Такви мрачни книги за нашата „светла историја“ и за заостанатоста (во секој поглед) на нашиот „антички и библиски народ“ денес нам не ни се потребни. Тие само нè потсетуваат на валканите чевли, на посраните гаќи и лошиот здив во устата од кои не можеме да се ослободиме зошто ние, драги мои, ние немаме намера да се менуваме.

Не говорам за јунаците. Јунаци веќе нема. Говорам за нашиот тврдоглав народ. Не говорам за исклучителни единки, за малкумината способни и учени, за оние со дарби и со доблести (во оваа земја каде замира сечија дарба, а доблеста е мана), не говорам за умните и чесните луѓе (кои сè уште овде опстојуваат), а не говорам ниту за малкумината кои го зачуваа здравиот разум во општото лудило, туку говорам за multitude – за множеството (Veilheit) или за толпата (Menge; mob; mobile vulgus).

Говорам за таа „ламја со многу глави“ која се одѕива на името Македонски народ. Таа Ламја уште пред својата пештера го чека Јунакот на бел коњ за да ѝ ги отсече главите и за да ја спаси добрината и убавината отелотворена во Убавицата од приказната. Ламјата е химера што мора да исчезне, чудовиште, остаток од предисторијата, и таа мора да умре. Само ако Ламјата биде победена и убиена, само тогаш од пештерата ќе излезе ослободена Убавицата. Тогаш Јунакот и Убавицата можат да стапат во мистичен брак (така приказната ја открива вистината за нас и дава решение за овој значаен етнопсихолошки проблем - станува збор за сублимација, премин од една состојба во друга, повисока состојба на постоење).

Значи, говорам за оние кои не сакаат да одумрат, да исчезнат како куриозитет, како аномалија, како хронопија, како последна чудовишност на светот, говорам за „последните селани“, за оние кои се „пиреј“ (еlymus repens, инвазивен плевел, коров) што не се корне од македонската нива и гуши сè околу себе не дозволувајќи тука да процути нешто добро и убаво.

Славко Јаневски говори за народ (вели Георги Старделов) кој бега од своето сега во своето минато пред непрегледните столетија и открива: во неговите тегоби нема мена; сите се случуваат на ист начин и пред сто и пред илјада години; зошто сами, во своите маки, ние останавме Тврдоглави докрај, најтврдоглави на светов и веков.

Ние остануваме такви какви што сме и какви сме биле од зорнината на светот, од памтивека до денес. Саможиви и самозадоволни, затворени во себе, заостанати, заробеници на сопствената ограниченост, некадарност, немоќ и неукост, ние успеавме некако да опстанеме непроменети илјадници години.

Понекогаш, на хоризонтот ќе се појават сенки на коњаници, понекогаш коњаниците ќе протатнат како летна луња низ пределот оставајќи зад себе пустош; понекогаш минат туѓинските војски со кренати знамиња на своите походи, минат карвани и пците залајуваат во ноќта; понекогаш светот гори некаде далеку зад хоризонтот, се слуша далечна врева и пискотници што ветрот ги носи до нас, но потоа сè стивнува и ние, со наведната глава, одново продолжуваме да си ги ораме нивите, да ја тераме стоката на паша, да ги молземе кравите, да ги стрижеме овците и да си ја гледаме својата работа... Понекогаш, до нас стигаат од далеку нејасни гласови за големи промени, за буни и војни, за востанија и револуции; понекогаш некој намерник раскажува неверојатни приказни за чудата на светот, за неверојатни откритија и пронајдоци; понекогаш доаѓаат тука некои туѓинци говорејќи на неразбирливи јазици и со себе носат чудни нешта, чудни направи и уште почудни обичаи - и си заминуваат; потоа доаѓаат некои други, знамињата ја менуваат бојата, а ние продолжуваме да го туркаме натаму својот воденички камен на бесмислата, од поколение до поколение, од гроб до гроб.

Остануваме тука, на своето, на својата нива, во својата планина, во својата шума, во својата пештера... Ние сме заробеници на сопствената земја, на почвата, на нејзината гравитација што нè влече удолу, што нè принудува да коленичиме и да ползиме. И ние ползиме тука веќе илјадници години заглавени во таа кал, во мочуриштето на сопственото несвесно, заглавени во сопствената кожа, во таа дебела и тврда кожа на ламја, на страшлива стоглава ламја која се крие во темнината на својата пештера, која блуе оган само на паради, која се штрека од секој шум, која бега од својата сенка, од својот одраз во водата, од огледалата, која бега од себе и не е способна да се соочи со себе и да ја поднесе својата нечовечка грдотија.

Одиме не одејќи никаде, вкопани во својот свет на познати нешта, во тој наш мал свет ограничен со кругот на хоризонтот, до таму до каде нашиот поглед дофаќа, каде нештата се такви какви што ние мислиме дека се еднаш и засекогаш дадени; свет каде постои само она што можеме да го допреме и да го видиме. Никогаш не сомневајќи се во тоа што го гледаме, дури ни помислувајќи дека сомнежот е можен (тоа што не можеме да го видиме не постои, тоа што не го знаеме не постои, тој кого не го познавеме не постои...), тврдоглави, упорни во својот залуден потфат, продолжуваме на својот бесцелен пат.

Овој наш мал народ над кого од дамнешни времиња не легнала сенка на голема војна, тие јунаци и плашливци на безброј мали војни (Јаневски), на својот сомнамбулен пат низ времето, на тој пат од себе до себе, се загуби и се збрка. Наместо напред ние одиме назад.

Старделов вели: „...нашето упорно враќање назад е само обид ние современиците, обезличени од овие секакви револуции што нè навасаа: социјални, социјалистички, научни, технолошки, културни, цивилизациски итн., ние значи, залутаните и изгубените на крстопатот на современата цивилизација повторно да се вратиме на својот извор и, на тој начин, да го воспоставиме својот изгубен, или обезличен, духовен персоналитет.“(Experimentum Macedonicum, 1983)

Каква величествена работа на несвесното! Персона значи маска. Персона е маска зад која се кријат нашите растреперени души пред светот. Не постои никаква потрага по „духовен персоналитет“ како потрага по нашето исконско битие, по нашата посебност. Постои само нашата потреба да се скриеме зад маска (персона) и да облечеме некаков историски костум со наивна верба дека нема да откријат какви сме навистина. Станува збор за самоизмама, за бегство од светот и од стварноста, за ужас пред менливоста и минливоста на светот, за страв на преплашено животно што се вкочанило пред непознатото кога ја кренало главата и го погледнало светот и над него бескрајното ѕвездено небо.

Ние самите се закопавме во сопствената земја како живи мртовци. Нашата историска процесија, таа литија на која ние, лелекајќи до небо, ги оплакуваме своите несреќи, е вечно враќање, упорно враќање таму од каде сме тргнале, вртење во круг, поревање по мрачна шума, талкање низ магла... Наша парабола во времето е „скок во место“.

Тука минатото никогаш не запира, иднината никогаш не започнува, сегашноста никогаш не завршува. Времето тече бавно и мачно овде. Сè е успорено. Сè замира. Човековиот глас не досега далеку. Овде, во оваа дупка, ништо значајно за светот не се случува веќе илјадници години.

Погледнете го нашиот славен фолклор и прочуен мелос! Нашите најтажни песни говорат најчесто за тешката траума поради напуштање на сопствениот дом (траума на невестата која се мажи и го напушта семејството за да отиде во друга куќа на пет чекора од нејзината, траума поради заминување во друго село, патување зад планината, во туѓина, во војска, на печалба...). Колку многу солзи, колку лелекање, колку кубење коси, колку болка и страдања, колку тага и жалост, колку чемер и јад поради толку мали нешта. Додека другите народи ги слават најдобрите меѓу нив и пеат за јунаци кои го жртвувале животот за доброто на заедницата, за борбите за слобода и за крвавите битки против освојувачите, за славните походи и подвизи, ние пееме за Зајко Кукурајко. Нашите песни се полни со болка поради невозвратена љубов, со страшни страдања поради тоа што љубената не може да ни ја отвори вратата за да ѝ се пикнеме во постела, за болката поради загубената младост, за стравот од темнината на шумата, од планината што може да се урне и да нè затрупа под себе... И рикаме како добиток пред клање, како да нè черечат, како корењата да ни ги корнат тогаш кога треба да се помрднеме од место и некаде да заминеме. Закопани во сопствената земја како во гроб, ние гниеме тука и болно уживаме во своето гниење, во треската на сопствената болест, во сопствената болка. Тоа сме ние. Тврдоглавите селани на Славко Јаневски.

Остануваат зад нас гробови и надгробни споменици, но тука нема величествени градби, нема градители на пирамиди и на катедрали, нема раскошни палати и храмови, нема ренесанса и барок, нема големи уметнички дела, нема научни откритија што ќе го изменат светот, нема значајни книги – ние не создадовме ништо значајно, нашите невешти раце не создадоа ништо убаво (освен ситен вез и плетиво), од нашата уста не излезе ништо наше освен неразговетни зборови и лелек... И тоа убаво што во земјава остана да болска во темнината на вековите, тоа го направија дојденци кои си заминаа и чии имиња не се потрудивме ниту да ги запомниме.

За пестотини години мир, Швајцарците барем измислија саат со кукавица (cuckoo clock), а што смисливме ние по толку илјади години? Соочени на нашиот пат низ времето со сè она што ни се случува и со сè што се случило низ вековите, сè што сфативме е дека големината на нашиот народ ни е во несфаќањето (Јаневски). И ги избравме незнаењето, неукоста, ограниченоста и несфаќањето како наш облик на постоење, како облик на опстојување во времето, облик кој што овозможува изживување на ниските страсти, облик на нашата ништожност, на нашата себичност, стрвност, завидливост, заостанатост и злоба.

Остануваме такви какви што сме. Од светот се криеме како ламја во мрачна пештера. Во диви и непристапни врлежи се напикавме, во оваа земја на вечни сенки, во темнината легло направивме. И наместо да ја раскинеме и отфрлиме својата тесна кожа, својот свлак на ламја, да отпаднат од нас тие тврди крлушки како красти и да се надраснеме, да се надминеме самите себе, да дозволиме да се случи ветената преобразба, ние наопаку се превртевме, само да не се промениме. Ние од страв се вовлекуваме во сопствената уста, се јадеме самите себе, се вариме во сопствениот стомак, својата крв ја пиеме, со сопственото месо се ситиме.

II

Нашиот од низ времето е патување зад планина и талкање низ страшна мрачна шума каде преплашени од сопствената сенка, на штрек од секое треперење на лисјата, не можејќи да го видиме вистинскиот непријател се фаќаме едни за други, кој за коса, кој за гуша, и се колеме со заби, во ужас. На тој пат нè демнат пусии од сите страни; нè следат секакви призраци и нè гонат сеништа; на небото летаат ѕвезди и змејови; се случуваат секакви магии; се закануваат чуми и секакви болести; врлаат меѓу нас зли духови и вампири; родилки се тријат голи една од дуга со извици Роди земјо и голи се тркалаат по нивите да роди земјата како што раѓале и тие; се наденуваат луѓе на кол и се палат на клади; видовници, кои ги знаат границите меѓу сонот и јавето, претскажуваат потопи и божји казни...

На тој наш морничав пат се случуваат чуда, но ние во чуда не веруваме: ако некој од нас се роди со „крилја под мишките“ ние со камен го убиваме; ако некој јасновидец рече дека гледа подалеку од нас, ние го ослепуваме; ако некој премногу убаво пее, ние му го сечеме јазикот. Во ноќта на здружениот страв пиштат мртовечки ветрови, минат војски, минат сенки, старци раскажуваат приказни крај огнот, ние за гуша се фаќаме, жилите си ги кинеме, со ластегерки се маваме, камења едни на други фрламе, со секири главите си ги расцепуваме, но тука нема Историја!

Нашата историја, наспроти општото убедување, не е крвава историја на војни и разурнувања. Војните се ретки во овој дел од светот и минуваат како што минува бура, а опустошувањата се повеќе последица на запуштеност, на нашата негрижа и неспособност, отколку на погроми, грабежи, разурнувања и палежи.

Земјата, која некогаш ја населивме и во која се закопавме толку длабоко колку што се длабоки нашите гробови, што никој не може да нè откорне оттука ни со сила, е мирен предел и тивко место низ кое само понекогаш, во интервали од илјада или петстотини години минат туѓински војски како природна стихија пустошејќи сè пред себе или ние самите креваме глави и гинеме залудно. Нема никаква балканска ветрометина. Ова е заветрина и во оваа заветрина дуваат развигорчиња, а не урагани, и нашите историски лелекања, колнења и офкања се патетични како што се патетични нашите страдања во споредба со страдањата на другите народи.

Сè е овде сон од кој не можеме да се разбудиме. Сè е хибернација, халуцинација...

Нашиот историски од, нашето опстојување во времето, нашите патешествија, премрежја, падови и поревања, и сите тие наши преселби, раселби, населби, сите пресметки, убиства и колежи... сето тоа е само сон што уште го сонуваме. Ова е земја на заспаните кои не сакаат да се разбудат. Ние спиеме со векови и сонуваме. Нашата мрачна историја е историја на сонувачи. Се будиме понекогаш, го гледаме светот кој во меѓувреме се променил и тогаш преплашени одново заспиваме. Како “заспаните во пештерата“ се будиме само понекогаш.

Ние сме народ без свест за време. Народ на заборавот. Опстојувајќи во темнината на историјата, во своите мрачни пештери, ние излегувавме понекогаш на светлина заслепени и збунети. Се појавивме еднаш полни со бес, грабајќи сè што можеме и колејќи секого кој ни се противстави од Елада до Индија и потоа, одеднаш, исчезнавме назад во темнината на историскиот заборав.

Еднаш отидовме до крајот на светот. Се вративме малкумина, накитени со венци од непознато цвеќе, мирисајќи на туѓи жени, со долги копја во рацете и железни калпаци на главите, натоварени со пљачки и приказни за далечни земји. Зад нас останаа златни пехари во песокта, загубени скапоцени камења болскаа по патот, а ние уморни, со крвави лица и раце, мислевме само на нашите колиби од кал во планините и на нашите зачадени црни огништа. Зад нас останаа градови во пламен, трупови, ридишта од трупови, планини од трупови, голи жени што си ги кубат расплетените коси над труповите, а ние итавме кон нашите планини прогонети од тажачките на живите и од клетвите на мртвите, прогонети од призраците на сите оние заклани, расчеречени, силувани, осакатени, на оние кои останаа без раце, нозе, очи, носеви и уши.

Минаа за миг илјада години и ние одново се разбудивме и излеговме од својата пештера. Се симнавме одново од планините и се растрчавме на сите страни грабајќи и силувајќи, палејќи и уривајќи се пред себе (овојпат само до Дунав, а не до Инд) за да нè сотрат одново и ослепени од вжештеното ромејско железо, со празни очни дупки, да нè вратат назад во мракот на историјата.

Неколку стотини години подоцна гледавме како нашето благородништво, со своите развиорени знамиња и со разиграните коњи, со своите сјајни оклопи и мечови, со сето свое злато и со сиот свој пурпур, со високо над војските издигнатите крстови украсени со скапоцени камења и во сребро опкованите икони; како сето тоа, еден миг, се урива во отворената бездна на историјата. Блеснаа како молњи на ведро небо турските сабји и заминаа далеку зад нашите планини, неочекувано, како што дојдоа. Крвавата Марица ги однесе труповите на најдобрите од нас и ние одново се вративме во своите планини.

Потоа одново потонавме во својот тежок, опиумски сон и одново се кренавме мавтајќи со јатагани и пукајќи со кубури и изгинавме. Кривите сабји на кримските Татари, кои дојдоа однекаде на малечки диви коњи, блеснаа уште еднаш како молњи и нашите отсечени глави се стркалаа на сребрени тепсии или беа подигнати на копја како грозоморно привидение на крвавиот хоризонт. Наместо крунисување на несудениот македонски крал, телата набиени на кол и пламената стихија во која гореа нашите градови стана трајна историска заднина за сликата на Македонија на крајот од седумнаесеттиот век.

По овој трагичен миг на будење, одново потонавме во сон, за да се разбудиме конечно некаде кон средината на деветнаесеттиот век. Светлината на разумот полека почна да ја осветлува и нашата мрачна пештера. Штотуку почнавме да се проѕеваме, уште сонливи, се излетавме одново со развеани знамиња викајќи „Смрт или слобода“ и лудо изгинавме. Кога крвниците навјасаа од сите страни, ние, наместо да се спротивставиме, се фативме самите за гуша и забите си ги забивме во сопственото грло и месо. Раскинати на три, со крвави делови на телото што едвај ги врзува некоја жила, за прв пат, не се вративме во пештерите туку продолживме ноќе да талкаме по шумите под ѕвезденото небо на еден за нас нов свет и веднаш помисливме дека можеме да ги симнеме ѕвездите од небото. Најдобрите од нас си ставија пламнати ѕвезди на челата и ново сонце блесна над нас и го осветли нашиот пат.

Блесна сонцето на нашето државно знаме и го осветли за миг нашиот темен предел, нашите мрачни шуми, планините и пештерите во нив. Почнавме да го уредуваме својот мал свет, но тие кои ударнички ја започнаа изградбата на оваа држава го поставија и лошиот темел на градбата што денес врз нас се урива. Родителскиот грев што го наследивме е нивната неспособност да се надминат самите себе. Поради тој грев ние денес одново страдаме и, веројатно, одново ќе мора да се вратиме во планините од каде дојдовме, во темнината на историјата.

Нашиот од низ времето е од на месечари. Тоа е пат на кој се умира и се гине, но тука има малку историја. И се колеше, и се убиваше, и се разурнуваше и се лееше крв долго, предолго... Еднаш, двапати, трипати, на илјада години. Секако, и тоа е многу. Но, тоа не е историја. Главно, си ја преспавме историјата.

Колку знамиња ги сменија боите? Колку знамиња беа симнати од нашите јарболи и колку нови беа кренати над нашите глави? Се менуваа идеите и идеологиите, се менуваа погледите на свет, минуваа цивилизации, а ние останавме истите тие тврдоглави селани на Јаневски.

Ние немаме никави проблеми на колективно психолошко рамниште да прифатиме сосем спротивни светогледи и сосем спротивставени идеолошки системи кои се побиваат еден со друг, како што се теократијата и демократијата, комунизмот и фашизмот, и така лесно, носени од историската стихија, се префрламе од едно општествено уредување во друго, од една економско општествена формација во друга, од една епистема во друга епистема... Така лесно прејдовме од комунизам во капитализам и од капитализам во фашизам, и ги менуваме насоките на движење од лево кон десно и обратно, сосем несвесни за значењето на овие радикални промени и за нивните консеквенци, што е застрашувачки од точка на гледање на неупатен набљудувач.

Во оваа земја комунизмот беше злоупотребен како што претходно беше злоупотребено христијанството, а денес е злоупотребена демократијата. Македонија никогаш не била комунистичка земја (освен декларативно), како што не била ниту христијанска (освен декларативно), како што не е демократска (освен декларативно). Од овие грамадни идеолошки системи, ние ја прифативме само идејата дека „сите сме еднакви“ (иако здравиот разум вели дека не сме). Сè што разбравме од овие сложени мисловни системи е она што нам ни одговара, а тоа е дека секој од нас може да биде што ќе посака без труд и без мака (само треба да го прочита прирачникот со упатства) и дека сите одиме во ветениот рај. Рајот нè чека на крајот од животот (христијанство), на крајот од историјата (комунизам) или, уште подобро, токму сега (демократија). Тоа што не сакавме и не сакаме да го чуеме е непријатната вистина: Рајот не е место за нас! Рајот не е за нас зошто до рајот се стигнува со труд и мака, со работа врз себе и со работа за другите. А ние, такви какви што сме, насила се туркаме да влеземе во нашиот мал туристички рај мавтајќи со лажни билети во раце и газејќи секого кој ни застанува на патот кон конечното историско вознесение. Не се потрудивме ниту да прочитаме што пишува во книгите во кои се колне(в)ме (со вкрстени прсти одзади), а и не ни беше грижа. Впрочем, „големината на нашиот народ е во несфаќањето“ (Јаневски). Инаку ќе сфатевме дека небесниот рај е достапен само за малкумина, а за тоа е потребна μετάνοια – промена на умот (основи на христијанството), земниот рај е достапен само на крајот од историјата за оние од кои времето и тешкиот труд ќе направат нови луѓе издигајќи ги на повисоко рамниште на постоење (основи на марксизмот), а за да се создаде рај од сопствената земја денес потребно е огромно знаење и умеење (основи на демократијата) коишто ние ги немаме и не сакаме да ги стекнеме бидејќи тоа е толку тешко.

Тоа сме ние, тврдоглавите селани на Славко Јаневски и расипаните гнаси на Божин Павловски. Коленичиме пред Молох зашто тој го има нашето грдо лице, немоќни ја обожуваме моќта, слаби силата, зли на злото му се клањаме.

Веруваме дека никој ништо не знае, зашто самите сме неуки; веруваме дека сите се неспособни, зашто самите сме неспособни; веруваме дека сите се расипани, зашто самите сме расипани; веруваме дека сите грабаат, зашто самите сме грабачи; веруваме дека сите крадат, зашто самите крадеме; веруваме дека сите мамат и лажат, зашто самите мамиме и лажеме и за сите наши слабости наоѓаме оправдување и сè ни е дозволено, сè, дури и најстрашните злосторства, зашто ние мораме да се снајдеме, ние имаме деца, ние сакаме да имаме сè што другите имаат, зарем сме подолу од другите, ние, ние... Тоа сме ние - страшливци кои сонуваат да бидат насилниците од кои страдаат; жртви кои клечејќи пред крвникот ја посакуваат неговата качулка и секира; неправедни, за својата неправедност правда бараме; разбојници на разбојници споменици подигаме; ограбени ограбувачите ги величаме зашто биле јунаци да нè ограбат (инаку самите би ги ограбиле).

Нашиот народ е научен на пофални песни. Научен е да му кажуваат приказни за тоа колку е голем и силен, колку е умен, колку е итар, колку е храбар, колку маки претрпел и колку му било тешко... Научен е да го тетошат, да го чешкаат зад уво, да го милуваат по грбот, да го хранат и да го крмат, а тој наш народ заборава дека така се постапува со добиток за клање. Колку лажни истории му биле подметнувани, колку пати војувал за други против себе, во какви сè будалаштини не верувал, колку лаги има чуено, во што сè не се надевал, од кого сè не бил прелажан, и одново, по кој знае кој пат, им верува на сопствените крвници и крвопии. А им верува зашто така му годи. Го оставаат да биде тоа што е, му шепотат утешни зборови и на уво му пеат пофални песни.

Нашиот народ денес го водат паразити што му ја цицаат крвта; патот му го покажуваат вошките што му се насобрале околу очите; тенијата во цревата што му ја јаде храната го уверува дека е сит; ги слуша само болвите во ушите; дебели стеници и крлежи полни со крв од телевизиските екрани, од канцелариите, од управните згради, од катедрите и од директорските фотељи му кажуваат што да мисли... И се разбира, на ум не му паѓа да се ритне. Да мавне со опашката и да ги згмечи. Впрочем, тоа се неговите нежни крвопии, патриоти крвопии, а не некои туѓинци. И кога конечно ќе папса и ќе падне под тежината на штетниците кои толку се намножиле и се нацицале крв што станале поголеми од него, ќе се врати ползејќи назад во својата пештера и рикајќи и бревтајќи ќе умре.

Така завршува оваа приказна. Кога болвата ќе се нацица толку крв што ќе стане поголема од ламја, ламјата ќе умре. Ќе умре и болвата. А јунаци одамна нема зошто ламјава сите ги изеде. А и не биле некои големи јунаци кога ламјава можела да ги голтне.

Слики: Odd Nerdrum

ОкоБоли главаВицФото