Зошто ништо не смее да биде свето

Првобитниот шок, неверицата и солидарноста поради бруталното убиство на карикатуристите од Шарли Ебдо, според очекуваното сценарио, им го отстапи местото на тривијализациите, тропањето глупости и подлостите. Секој набрзо по оние неколку грозни и застрашувачки денови, како анус, имаше и свое мислење за спорната хигиена. Од дежурните релативизатори, преку огнените повикувачи на ступидниот „судир на цивилизации“ на оној плагијатор Хантингтон, сè до стандардно мудрувачките морализирања.

А во локалната западнофобна верзија, од дното на кацата испливаа старите „а што ни правеа тие нам?“ тоалетни дискурсчиња. Имаше тука и лажни контрапунктови во вид на потсетување на убиените новинари на РТС во бомбардирањето од 1999 година (за кои, пред овдешните бедни судови, исправно се обвинети и осудени овдешни луѓе), како и неуки критики поради Шарлиевите карикатури на српските злосторнички акции на Косово истата година (во трајната колективна несвест околу тоа дека тие акции навистина и се случиле). Меѓутоа, најподлите расправи за овој терористички напад доаѓаа и доаѓаат. Во прашање беа и останаа оние метилави аргументи според кои, ете, сепак не треба да се „провоцира“, треба да се задржи „добриот вкус“ и над сè, „да не се чепка во светоста“ и да не се „богохули“.

Први на фронтот на одбраната на бога беа, секако, неговите земски агенти за односи со јавноста. Додека телата на убиените карикатуристи сè уште не беа погребани, се јавија многу исламски верски вдачи кои паралелно ги осудуваа и фундаменталистите во своите, но и карикатуристите во покојните редови. Потоа и изненадувачки либералниот папа Франциск по повод сево ова во Манила го упати она фамозно „да, ама...“ во посебно нечувствителна компарација и показна вежба по насилна комуникација „Ако пријателот ми опцуе мајка, може да очекува удар, тоа е нормално“. Значи, нема камен, нема леб. И Мирко Буловиќ, попознат како епископ бачки Иринеј и пи-ар на Српската парвославна црква, ја упати својата варијација на темата и ги критикуваше „светогрдните понижувачки прикази“ од пенкалата на француските карикатуристи. Патем, не пропушти да го означи Мухамед сосема секуларно: како „историска личност“. Суштината зад овие тврдења е едноставна - во слободата на говорот постои ограничување, а тоа ограничување се вика вера. Со мало „в“, секако. Со други зборови, бог и неговата екипа се свети крави кои имаат специјален статус. Тоа не е прв пат една група луѓе, посебно ако тврди дека е на директна линија со натприродното, за себе да бара привилегии. Врач е најстар занает на светот. Проблем е кога сите останати ќе се согласиме на тоа.

Имено, симпатично е да се каже „да не се чепка во светите нешта“, но тоа е празно и шупливо како оданочените џебови на јавниот сектор во Србија. Светите нешта се работи кои ние самите сме ги измислиле и потоа сме ги прогласиле за свети. Чепкаме во светоста на повеќе од една милијарда луѓе од индискиот потконтинент секој пат кога во уста ќе ставиме јунешко или говедско. И лекарите кои вршат абортуси ги провоцираат чувствата на верниците во душата на непосакуваните фетуси. Чепкаме по верските ритуали на секој растафаријанец ако го апсиме за марихуана. Денес има религии и култови кои им се клањаат на вонземјани, еутаназија, Хајле Селасие, џедаи, принцот Филип (едно африканско племе на пацифичкиот остров Вануату!), Парис Хилтон, па и Сатаната. Дали сме чувствителни и на нивните верски повреди, или се сметаат само оние со поголем број заинтересирани? Или можеби само оние со бомби и калашникови? Чија вера и празноверие, кои точно нивни аспекти и во кој момент смееме да ги исмеваме? Има ли можеби некој прирачник во овој eductio ad absurdum схоластички тренинг?

Впрочем, што ако верата навистина ни наложува да убиеме некого? Дали тогаш мораме да ги почитуваме тие верски слободи и чувства? Како, на пример, во нешто попознатата верска проза наречена „Стар завет“. Зашто, работите за кои таму се пропишува смртна казна се и: непослушност пред поповите (Повторен закон 17:12), вештерство (Исход, 22:18), хомосексуалност (Левитски законик 20:13), врачање (Левитски законик 20:27), удирање родител (Исход 21:15), пцуење родител (Левитски законик 20:9), прељуба (Левитски законик 20:10), безбожништво кон богот Израилов (Втор дневник 15:12), кога девојката не е девица на првата брачна ноќ (22:13-21) и конечно, богохулење (Левитски законик 24:15-16). И да го замислиме сега убиецот на некоја раздевичена девојка или убиецот на некој пцујач на мајка (хм, папата Франциск веќе го замисли) кој прибегнува кон „Нирнбершката одбрана“ според која само ги слушал наредбите на својата вера? Што, Библијата ни е сведок, не е далеку од вистината. Чувствуваме ли емпатија кон неговите верски чувста и чинодејствија? Или ја резервираме само за малцинството во нашите редови, посебно ако не умееме и не знаеме што точно со него? Пречувствителното внимание на верските чувства, без разлика дали доаѓа од левицата или десницата, е таа која повторно колонизира, со добри намери или без нив. Додека од овој агол од злото профитираат единствено десничарите и фашистите од двете страни на лажната цивилизациска завеса.

Станува збор за истиот прдеж од мозок кој ја осудува жртвата на силување затоа што облекла кратко здолниште и сама одела навечер по улица. Сите знаеме за оваа блуткава мастика: девојката, со своите солирачки долги нозе, е таа која е провокаторка на една природна реакција на човечкото животно. За што потоа сноси дел или цела одговорност за нападот. Идентичниот абортус од мислење е на дело кога индиректно дробиме за тоа дека несреќните карикатуристи „чепкале во светоста“ или „богохулеле“. Бедната „сами си го барале“ логика тогаш е веднаш зад аголот. Ни се допаѓала нивната работа или не, перцепцијата на карикатуристите на Шарли Ебдо како неприкладни или непримерни „чепкачи на мечката“ е таа која повторно ги убива. И само затоа што дури и масовната, секако евтина и неуко (фејс)букачка „јас сум Шарли“ солидарност е поисправна реакција од ситничарското мудрување за тоа дека карикатуристите на Шарли во своите карикатури на Мухамед (свесно или не) удирале на послабите и потчинети и дискриминирани во своето општество, што можеби не е најубавата работа на ветот. Но факт е и дека мораат да ги имаат сите права на овој свет (и) на тоа.

Значи, работите се прости ко грав: не мора да ни се допадне она што го прави Шарли Ебдо. Тогаш нема да го купиме тој магазин од киоск, баш како што многумина и не го купуваа пред оваа трагична и крвава реклама. Ако баш многу не ни се допаѓа, а имаме слободно време, тогаш ќе пишуваме бесни писма до уредништвото, власта и уравата на водовод и каналиација. Но сите заедно мораме да го браниме нивното право да бидат соблазнувачки, невкусни, иконоборечки и богохулни. За кој бог и да се работи. Впрочем, ако тој бог е стварен, нему или нејзе сигурно не му (ѝ) пречи да му (ѝ) се потсмеваат. Дотичниот створ по дефиниција е едно семоќно битие кое сигурно не страда од такви тинејџерски и комплексашки несигурности, односно на кој потсмевот не може да му наштети. А сите оние кои на тој бог му „помагаат“ со бомби и митралези само признаваат дека немаат особена вера во неговата семоќ. Туку го гледаат како љубоморен и ништожен слабак кој се навредува од сè и сешто.

Лесно е да се тренира слобода на печат на работите кои ни се допаѓаат и кои не нè навредуваат. Или кои не ги навредуваат оние кон кои се однесуваме патерналистички. Суштината е во тоа да сфатиме дека во модерно општество никој нема право на тоа да биде навреден. Лично можеме да бидеме навредени до вселенската станица „Мир“ и назад, нормално, но политички и социјално - јок. Од вицовите за холокаустот, преку најодвратната порнографија, сè до најмрачниот расизам, станува збор за една игра „на сè или ништо“. Значи, било смешно или не, или сè може да биде предмет на потсмев и зафрканција, или не може да биде ништо. Конечно, таканареченото богохулење отсекогаш го терало општеството напред. Да било според „не чепкај мечка“ логиката, и понатаму би биле во пештери. Можеби и на дрвја. Французите биле меѓу првите кои колективно, во децениите кои воделе до Бастилја 1789 година, ги довеле верските и политичките привилегии во прашање. И гордо порачале дека никој и ништо нема право на посебен третман. Па и кралот го скратиле за глава како „граѓанинот Луј Капет“. Уште тогаш цртале и на памфлети дистрибуирале сатирични карикатури за дебелите и похотни попови и божества. Имено, во сјајната „Филозофија во будоарот“ (1795), Маркиз де Сад своевремено го сместил и фрагментот „Французи, уште еден напор ако сакате да бидете републиканци“. Мудро, меѓу купот експлицитни практики кои денес го носат неговото (през)име. Овој неопходен „уште еден напор“ бил во атеизмот и - богохулењето. „Да не се задоволиме со тоа што ќе го скршиме жезолот на владетелот; засекогаш да ги здробиме идолите во прав и пепел“, пишувал. Не е трагично што и понатаму ја биеме истата битка, бидејќи слободата не е нешто што се пренесува преку крв или мајчино млеко, туку нешто за што мораме постојано да се бориме. Трагично е што сè уште не научивме дека нема светости освен оние кои сами ги создаваме. Затоа ништо нема смее да биде свето.

Извор: Danas