Враќање кон аналогното

18.06.2015 02:29
Враќање кон аналогното

Се сретнавме со Френк Бретшнајдер во театарот HAU, за време на концертите на Transmediale фестивалот. Го договоривме интервјуто за наредните денови, да разговараме настрана од бучавата на инсталациите и перформансите на фестивалот. Поводот е повеќекратен. Неговиот настап на самиот фестивал, новиот албум Sinn + Form кој се појави за Raster-Noton само неколку денови пред настапот, новиот аналоген пристап на работа со легендарните Buchla и Serge модуларни сајзери, резиденцијата во EMS во Шведска и конечно, неговото доаѓање во Македонија (за кое повеќе информации ќе има во следниот период).

Првата средба со него беше секако преку неговата музика и првите изданија кои ги претставував во мојата радио емисија post global. Албумот Curve, раните материјали под псевдонимот Komet, колаборациите со Taylor Deupree, траките поместени на легендарниот компилациски серијал Clicks & Cuts со кој практично се дефинираше еден сосема нов звук, или изданието од серијалот 20' To 2000, музика создадена како саундтрак за последните 20 минути од 1999-та година, поточно почетокот на новиот милениум.

Новиот милениум започна со сосема свеж звук и пристап или она што во тоа време го карактеризиравме преку квалификативот microsound. Од тогаш помина декада и половина и многу нешта се случија на полето на новата електронска музика, а тоа го прави Френк Бретшнајдер еден од пионерите на современиот (германски) електронски звук кој пролиферираше од Берлин. Неговите први дела се појавуваа на етикетите кои ги поставуваа рамките и ги поместуваа праговите на овој звук, разгранувајќи го до непоимливи граници: Mille Plateaux, 12k, LINE, Korm Plastics, Shitkatapult и секако Raster-Noton, етикета на којa самиот тој е соосновач.

По скоро дваесет години работа, каде е тој денес? Каква музика создава и како ја нарекуваме? Дали нешто е променето на оваа сцена на нова музика, чии темели тој сè уште ги поставува. Одговорите на овие прашања проследете ги преку овој екстензивен разговор.


Што го разликува твојот последен албум од претходниот материјал? Како твојата музика еволуираше со текот на годините воопшто?

Frank Bretschneider: Со мојот најнов албум Sinn + Form сакам да се разјаснат односите меѓу содржината и структурата во музиката. Се обидувам да најдам синтеза на двете. Нешто како што „формата ја следи функцијата“ во модерниот дизајн и архитектурата. Најверојатно отсуството на ритам, барем во онаа очигледна форма, со смисла на категоријата битови/барови. И веројатно е повеќе импровизирачки и груб, или агресивен во споредба со претходните албуми. Sinn + Form е исто така еден вид омаж кон авангардната електронска и импровизирана музика на 20-от век. Тоа се моите влијанија и се од суштинско значење за да дознаете каде се моите корени, од каде доаѓам. Во текот на годините сум бил под влијание на многу различни видови музика, можете да препознаете техно, даб, ИДМ и амбиент, поп, џез, сеедно. Но, секогаш е електронска и минималистичка. Исто така, секогаш сакам да пробам нешто ново, да ги менувам насоките, сакам да избегнувам формули, стереотипи и клишеа.

Твојот музички пристап, иако во рамките на она што го нарекуваме електронска музика, е сепак доста еклектичен од албум до албум. Кое е твоето влијание во музиката, индиректно, но и она кое е видливо во она што го работиш? Кој е твојот прв допир со електронската музика?

Првиот контакт во основа беа научно-фантастичните филмови кои ги гледав во детството, или слушањето радио-драми кои ги имаат сите оние електронски, сајнвејв, едноставни осцилаторски звуци. Секако, не знаев дека тоа е електронска музика, само ми звучеше чудно, убаво и свежо. Електрониката стана популарна во сите видови на музика со појавата на синтисајзерите. Сè повеќе и повеќе музичари и саунд инженери користеа електронски ефекти. Па, всушност уживав во сите поп форми на музика со електронски пристап и електронски експерименти во музиката воопшто. Значи, не некоја конкретна плоча, само песните кои ги слушнав на радио, како „ Psyché Rock“од Пјер Хенри од 1967 година или хитот на Тина Тарнер „Nutbush City Limits“ од 1973 со одлично соло на синтисајзер. Подоцна, секако, и германското Krautrock движење, Tangerine Dream или Kraftwerk, кои користеа само синтисајзери.

Твојот перформанс на Тransmediale со SINN + FORM заедно со Pierce Warnecke беше една од најдобрите изведби на фестивалот. Можеш ли да ни кажеш како беше развиен концептот и планирате ли да продолжите со него или можеби беше проект со една изведба?

Во текот на последните години, се изморив од компонирање и генерирање на музика со компјутери и софтвер. Сакав да одам малку наназад кон основите, да вртам и стискам копчиња, да имам подиректно и интерактивно чувство. И кога добив шанса за резиденција во EMS (Elektronmusikstudion), Стокхолм, мислев дека тоа се вклопува совршено во мојата идеја за спонтана, импровизирана електронска музика. Значи, таму ги направив снимките, во јули минатата година. За настапите во живо само ги префрлив снимките од EMS на Octatrack семплер/секвенцер. А за визуелизациите имам две различни поставувања: едно од нив е самостоен настап, со визуелен дел кој претставува слика на музиката направен на софтверот гониометар што генерира вид на Лисажуови фигури. За поголеми места/фестивали работам со Пирс Варнеке, звучен и видео уметник од Берлин. Пирс разви вид машина - слична на зоотроп или Dream Machine, со заменливи цилиндри со различни печатени патерни, како и контролирани извори на светлина со различен интензитет и агли за да се создадат визуелните елементи.

Што користеше на твојот последен материјал и на настапот? Што беа оние аналогни машини?

На EMS користам Buchla и Serge модуларни синтисајзер системи. Особено со Buchla, имајќи многу различен фокус во однос на класичниот Moog систем. Додека Moog парадигмата на синтеза е базирана пред сè врз обликувањето на хармонски богати, но статички сигнали со резонантен Low-pass филтер - на subtractive синтеза, примарен фокус на Buchla е на различно тимбре на нивото на осцилатор преку нелинеарни вејв шејпинг или техники на модулација на фреквенцијата. Овие сигнали потоа ќе бидат обработени преку Low-pass гејт, еден посебен вид филтер измислен од страна на Buchla. Главните делови се направени во 70-тите, со модули како што се: Programmable Spectral Processor, Complex Waveform Generator, Source Of Uncertainty или Sequential Voltage Source. Сам со Analogue Delay Line, таканаречен bucket-brigade device (BBD) со еден излез за секој тап, фидбек инпут и фриз функција и може да си играте со часови.

Аналогниот систем е многу подиректен во однос на пристапноста и спонтаноста. Има секогаш по едно копче за секој параметар. Модуларен е, па мора да размислувате за структурата, изградбата на пачови, да видите како работат, да свирите. Нема шанси да зачувате нешто. Значи, принудени сте да ја фатите и снимите вашата креација, веднаш штом ќе најдете интересна структура или фасцинантен звук. И тоа е она што сакав да го направам: вртење рачки, стискање копчиња, да имам подиректен пристап. Ми беше задоволувачки да ги направам овие чудни пачови и да ги слушам како осцилаторите врескаат и пелтечат, како дисфункционален свет.

И покрај целата ова аналогија која имавме прилика да ја видиме, ти си еден од дигиталните пионери во музиката, што се случи за да направиш пресврт кон аналогниот звук и машините?

Почнав да работам со компјутери во ’88, кога се појави големата промена од аналогно кон дигитално. Сите сакаа да се дигитализираат, бидејќи звукот е толку чист, без бучава и шум. Сè може да се зачува и е лесно за пристап. Па сите се префрлија целосно на компјутери, и обично по 20 години повторно ќе барате нова технологија. Но, нема ништо навистина ново, сосема нови технологии. Па сите се враќаат назад на старите работи, каде има уште многу што да се истражува. Се разбира, можете да се обидете со мулти-канали, теренски снимки, електронско процесирање или да се оди отаде препознатливиот распон на фреквенција, со речиси нечујна јачина, како lowercase музиката на Bernhard Günter и Richard Chartier. Никогаш претходно не сум имал прилика да работам со вистински аналоген систем. Имав Korg MS-20 во 80-тите, но ова е нешто сосема различно. И за некој кој никогаш немал прилика да работи со вистински голем модуларен систем, ова е навистина забавно и предизвикувачки, па зошто да не се вратиме на старите времиња?

Според овој настап очигледно е дека се чувствуваш доста комотно на своите настапи. Дали повеќе сакаш да работиш на албуми во студио или да настапуваш во живо?

Да бидам искрен, јас сум повеќе студио нерд и моите настапи во живо не се толку спонтани. Тоа е еден вид на презентација на она што го работам во моментот, или она што сум го направил во последно време, на пример, нов албум. Може да променам или приспособам посебни делови, но особено со синхронизацијата на музика и визуелизации работите се помалку флексибилни. Сега, откако работам со Пирс за визуелниот дел, тоа е малку променето, бидејќи ми остава поголема слобода за импровизација и спонтаност. Но, се разбира, секој концерт во живо остава траги и е инспирација и генерира нови идеи.

Твоето образование е во класичната ликовна уметност. Дали некогаш си работел со тие аспекти на уметноста и како се одлучи да работиш со звук?

Да, прво учев ликовна уметност, но мојата голема љубов беше и музиката. Па моите први експерименти беа некаде околу 1983 година со ленташи. Со сечење, лупување и менување на брзината се обидов да генерирам некој вид електронски звуци. Само сакав да истражувам и да видам што можам да направам. Мојот прв вистински синтисајзер беше Korg MS-20, во 1984 година. А имав и едноставен бит бокс, Yamaha MR 10. Звукот беше под влијание на њу вејв, амбиент, индустриал и експериментална музика. Подоцна имав и мала етикета за касети. Некои од снимките ги испраќав на радио и на некои од диџеите им се допаднаа па ги пуштаа, што ми даде доволно фидбек и самодоверба за да продолжам.

Како ги комбинираш тие два аспекта – визуелното и аудитивното и ликовната уметност во твојата работа?

Со визуелното се обидувам да избегнам да илустрирам, не раскажувам приказна. Го гледам како додаток, еден вид довршување на музиката, или дури водич низ неа. Сакам да ја направам музиката видлива. Па користам повеќе или помалку апстрактни форми. За албумот Super.Trigger имав геометриски црно-бели шеми создавајќи еден вид оптичка илузија. За Kippschwingungen користев компјутерски емитер на честички, а за Sinn + Form го користам софтверот гониометар што генерира убави Лисажуови фигури.

До сега имаш издавано за етикети како 12k, Mille Plateaux и си учествувал на некои доста познати компилации како Clicks & Cuts на Mille Plateaux или 20’ To 2000 серијата на Raster-Noton, што значи дека ти си еден од пионерите на звукот кој беше наречен microsound или glitch. Но се чини дека тие термини исчезнаа од музичката терминологија. Како би го дефинирал твојот звук денеска? Или како би ја дефинирале експерименталната музика денес, кога секој експериментира и кога целокупната сцена на нова музика се измејнстримизира.

Glitch е термин кој за прв пат се употреби од страна на списанието WIRE за да се опише еден нов вид електронска музика што се појави во доцните 90-ти и главно е произведен од бучава на пречки, расипани CD плеери и слични дигитални артефакти. Јас никогаш не се чувствував поврзан со него, бидејќи е само уште еден термин за новинарите да ја стават музиката во некоја фиока. За мене суштински е да се избегнат формулите, стереотипите и клишеата. Ми се допаѓа да учам и да истражувам, да се обидам да најдам нови начини. Во принцип во музиката ми се допаѓаат изненадувачките моменти, да не знам што следува, кога насоките целосно ќе се променат во однос на брзината, звукот, интензитетот и расположението. Непроценливо, непредвидливо, со магични моменти. И мислам дека има уште многу авантуристичка музика таму некаде.

Како е да се живее во Берлин, град што се чини дека е центар на новиот електронски звук, на новата уметност, во момент кога сè е хајп, кога секој е уметник и музичар, кога секоја етикета се пресели да работи од Берлин.

Во ред е да се живее во Берлин и да се има голема количина на софистицирана уметност и музички настани скоро секоја недела. Но, исто така, мислам дека Берлин е малку преценет во споредба со Париз, Лондон или Амстердам, каде што може да најдете слична ситуација. Најголемата разлика е веројатно дека Берлин сè уште е прифатлив од аспект на условите за живеење. Иако ситуацијата се менува бавно. Сè потешко се наоѓа достапен простор за живеење и работа, градот е полн со уметници, креативци од целиот свет, а конкуренцијата е прилично голема.

Според сѐ ова и зборувајќи за Transmediale, дали мислиш дека младите ја доживуваат твојата музика и овие аспекти како што се претставени или само го следат трендот?

Ако ги гледам луѓето кои ги посетуваат моите концерти, тоа е мешана публика од сите возрасти, од 20 до 60. Па, мислам дека има млади луѓе кои исто така ја перципираат и уживаат мојата музика. Претежно студенти по уметност и музика, но и луѓе кои сакаат авантуристичка музика. Мислам, јас никогаш не правев мејнстрим музика, па според тоа и не очекувам луѓе кои само ги следат трендовите.

Кои се твоите планови за наредниот период? Дали е во план нов материјал?

Имам уште многу материјал останат од снимките што ги направив во EMS студиото и ќе го едитирам за мојата архива. Исто така сакам да подготвам парче што го направив во 2012 година за инсталација во поранешен изолациски затвор. Тоа е многу тивко парче што се занимава со живот во изолирани услови. Најверојатно ќе се појави за етикетата LINE подоцна оваа година. Исто така, треба да едитирам еден куп бинаурални снимки што ги направив во октомври минатата година за време на пробите и настапите со 4DSOUND систем, висококвалитетен повеќеканален саунд систем, сместен во Амстердам. А следната година имаме 20-годишнина од етикетата raster-noton со многу активности.

Извор: kritika.mk