Дејвид Боуви: Херој за еден ден

Берлинскиот ѕид беше инспирација за рокенрол периодот пред и по неговото уривање, и многу брилијантни песни се посветени на овој неприроден бедем меѓу луѓето, бедем на огромниот симболичен потенцијал. Но, големата уметност секогаш го надминува својот првобитен импулс на настанување на идејата, оди понатаму, пошироко и подлабоко, исто како и песната „Heroes“ на Дејвид Боуви.

Не постои сомнеж за тоа дека Боуви го натопи со мистика, декаденција и со напнатиот историски материјал на Берлин, она што лебдеше околу песната и она што ја направи исклучително химнична, уште пред да го напише текстот за неа, додека беше само музички набој задоен со еуфорија и занес. И пркос, оној вистински рокерски пркос.

Не постои сомнеж ниту во она што е општо познато, дека песната настанала во студиото кое било изградено во салата во која за време на војната се одржувале балови на СС единиците, кое се наоѓало блиску до Берлинскиот ѕид, се разбира, од неговата западна страна.

Сепак, многупати веќе е потврдено дека големите уметници се издвојуваат од малите, што укажува на тоа дека вистинскиот уметник секогаш носи одредена повеќеслојност и комплексност, и дека нагонски со својата генијалност секогаш го надминува првичниот творечки импулс, па така станува сосема неважна долго време чуваната тајна дека Боуви дошол до идејата за песната набљудувајќи го својот соработник додека кај ѕидот се состанува со својата љубовница. Можеби би се осмелиле да тврдиме дека „Heroes“ го надминува семантичкиот потенцијал на Берлинскиот ѕид. Можеби затоа што ѕидовите се насекаде околу нас.

Во голем дел популарноста на песната се должи на фактот дека таа остава многу простор за исчитување, па затоа е податлива за различни толкувања и дозволува речиси секој да се пронајде во неа. Секој има своја приказна во која би сакал да биде херој барем за еден ден, и непријател кој во тоа го спречува, но и некој кој ќе остави ветување дека еден ден тој ќе биде победник.

Додека Боуви со неговиот тим ја снимал оваа песна, тие се среќавале во студиото кое било во видокругот на воените сили на Источен Берлин. Тврделе дека пушките од друга страна не само што се гледале, туку дека покрај тоа, се чувствувал мирисот на железо и масло. Како тогаш да не се тргне од идејата дека љубовта што тој ја опева е љубов помеѓу двајца луѓе кои живеат на различни страни на ѕидот. Но ѕидот не е само еден, и не е само тој, а уште поопасни се оние невидливите. Тоа лесно би можело да се протолкува и како приказна за хомосексуална љубов, за љубов меѓу луѓе кои се во брак со други личности, за луѓе од различни раси, религии, нации. Тоа е песна за различните ѕидови кои ги делат луѓето.

Оптимизмот во кратката верзија на песната

I, I wish you could swim
Like the dolphins
Like dolphins can swim

Though nothing, nothing will keep us together
We can beat them, forever and ever
Oh, we can be heroes just for one day

I, I will be King
And you, you will be Queen
Though nothing will drive them away
We can be heroes just for one day
We can be us just for one day

I, I can remember
(I remember)
Standing by the wall
(By the wall)
And the guns, shot above our heads
(Over our heads)
And we kissed, as though nothing could fall
(Nothing could fall)

And the shame, was on the other side
Oh, we can beat them, forever and ever
Then we could be heroes just for one day

We can be heroes
We can be heroes
We can be heroes just for one day
We can be heroes

„Heroes“ е песна за малите луѓе во конфликт со големите сили. Таа е метафора за борбата и истрајноста на послабиот наспроти посилниот, поединечен случај кој стои зад сите други, Давид кој го победува Голијат, барем за еден ден. Меѓутоа, таа егзалтираност од добрата борба, химничноста на остварениот триумф и оптимизмот дека позитивниот исход е можен, е карактеристика пред сè на пократката верзија на песната.

Таа почнува со споменување на делфинот и можноста да се плива како делфин, со што се влегува во самото јадро на сликата за слободата и непостоењето или надминувањето на границите. Сè додека се чувствуваме како делфини, мора да веруваме дека победата е можна. Со тоа влегуваме во една состојба на оптимизам и занес каде што во духот на химната која ја слушаме, веруваме дека љубовта триумфира над негативните сили кои стојат на патот.

Освен тоа, ефектот на еуфоријата и борбениот набој се постигнува со постојаното спротивставување на заменките „јас“, „ти“ и „ние“, со заменката „тие“. А „тие“, неименуваните, се силни и зли, тие се непријателот кој на своја страна има моќ, но не и правда, и кој поради тоа ќе биде поразен. „Срамот е на нивна страна“, се вели во песната, и како што вели, и „I, I will be king/ And you, you will be queen/ Though nothing will drive them away /We can beat them, just for one day/We can be heroes, just for one day“. Ова е приказна во која луѓето сакаат да веруваат, од моментот кога ја запознале можноста за верба, и во која поради тоа непрестајно веруваат, секогаш одново.

Песимизмот и иронијата на подолгата верзија на песната „Heroes“

I, I will be king
And you, you will bе queen
Though nothing will drive them away
We can beat them, just for one day
We can be heroes, just for one day

And you, you can be mean
And I, I’ll drink all the time
‘Cause we’re lovers, and that is a fact
Yes we’re lovers, and that is that

Though nothing, will keep us together
We could steal time, just for one day
We can be heroes, for ever and ever
What d’you say?

I, I wish you could swim
Like the dolphins, like dolphins can swim
Though nothing, nothing will keep us together
We can beat them, for ever and ever
Oh we can be heroes, just for one day

I, I won’t be king
And you, you won’t be queen
Though nothing will drive them away
We can be heroes, just for one day
We can be us, just for one day

I, I can remember (I remember)
Standing, by the wall (by the wall)
And the guns, shot above our heads (over our heads)
And we kissed, as though nothing could fall (nothing could fall)
And the shame, was on the other side
Oh we can beat them, for ever and ever
Then we could be heroes, just for one day

We can be heroes
We can be heroes
We can be heroes
Just for one day
We can be heroes

We’re nothing, and nothing will help us
Maybe we’re lying, then you better not stay
But we could be safer, just for one day

Пократка верзија на песната целосно се содржи во подолгата. Меѓутоа, освен тоа што во себе ја содржи, подолгата верзија го менува и значењето на кратката, воведувајќи различен распоред на стиховите и внесувајќи неколку нови. Дури и тонот во подолгата верзија е различен и старите зборови добиваат нови, иронични значења.

Споредбата со делфините која ја отвора пократката верзија овде е сместена по ветувањата дека ликовите од песната ќе бидат крал и кралица, но дури и едната вметната строфа има тон и создава слики во незамисливо пооптимистичка верзија. Боуви вели: „You can be mean,/ And I, I’ll drink all the time,/ ‘Cause we’re lovers, and that is a fact, /Yes we’re lovers, and that is that”.

Тој вели дека таа може да биде зла, и затоа тој ќе биде пијан цело време, бидејќи тие се љубовници и тоа така треба да биде. Како низ иронија да сака да ни каже дека кралот и кралицата се претвораат во пргава двојка од работничката класа, што претставува еден чуден и неочекуван песврт и увертира во споредбата со делфини.

Исто така, интересно е и она што следи по оваа споредба. Тоа е негацијата на стиховите кои ја отвораат песната. Оваа негација ја нема во пократката верзија. Боуви во подолгата верзија како да го негира ветувањето направено во првата строфа и вели: „I won’t be king, And you, you won’t be queen“.

Зошто овој дел морал да се промени, наместо само да се повторат стиховите? Промената упатува на заклучокот дека поетот го ветил невозможното и сега, соочен со стварноста, зборува за тоа како навистина стојат работите, од крајно реалистична позиција. И тој дел звучи како тоа да не се зборови кои ќе донесат разочарување, бидејќи оној кој го добил ветувањето, и самиот уште на почетокот знаел дека станува збор за празни фантазии.

Крајот на песната е повеќе од тажен и обоен со очај и резигнираност:„We’re nothing, and nothing will help us“. Потоа следат сомнежи за тоа дали тие се вистински, вистинити пред светот и еден за друг, бидејќи „доколку се лажни тогаш е подобро да се разделат“. А доколку се вистински, тогаш е време да соочат со светот и со проблемите и да се обидат да го остварат своето херојството со тоа истапување, излегување пред светот, без колебање и без разлика колку сето тоа се чини залудно.

И затоа насловот на песната има наводници. Тие се херои под наводници, мали херои кои се во потрага по својот мал триумф, макар за еден ден, кои на крајот го менуваат сонот да бидат крал и кралица, и одлучуваат да пливаат како делфините со желба за мала сигурност во големиот, студен свет.

Рефренот кој на почетокот звучи како триумфален плач, се претвора утешен шепот на оние кои не можат да бидат победници и кои би сакале само „да се бидат херои, барем за еден ден.“ Или можеби токму тоа е победата, победата која се остварува низ утешните зборови и неостварливи ветувања, а хероизмот се состои во премолчениот договор да опстане вербата во невозможното, да се верува дека еден ден невозможното ќе стане реалност.

 „Нека биде она што не може“.

Извор: kultivisise.rs