1018 hPa
75 %

6 °C
Скопје - Саб, 15.02.2025 17:59
Не можам да замислам подобра прослава на Видовден од здружување со фестивалот „Mirëdita, добар дан“. Се чудам како никој во владата (за жал, разбирливо), но и во министерствата, во сите културни институции и воопшто во сето она што ја претставува власта - не се сети на тоа. Мирот, разбирањето, соработката и - кому му се случила, љубовта - ете што треба да размислува и замислува младата генерација на Видовден: со фестивалот таа, односно нејзините најдобри претставници, тоа едноставно го прави и спроведува.
Можеби кнезот Лазар нема да го разбере тоа, но принцезата Милица, која направи сè што може за да ја спречи битката, а потоа да ги ублажи последиците, тоа ќе го разбере. Што остави таа зад себе? Тринаесет години мир, одгледувањето на идниот деспот Стефан, основачот на градот Белград, просветител, поет, градител, дипломат, голем политичар; љубовта меѓу Оливера и Бајазит стана легендарна; сите деца на Милица се омажиле и ожениле, за да се осигура владеењето; таа го вовела култот на света Петка како утеха и поттик за жените, а сето тоа го правела во соработка и сестринство со Јефимија, и сето тоа како монахиња. Покрај тоа и самата пишувала, и дала да се извезе најважниот текст на Јефимија. Преземањето на централниот Балкан од страна на Исмаилите било одложено половина век. Видовден по многу нешта може да биде празник на мирот и надежта. Материјалот за такво имагинариум е огромен.
Критики за Видовденскиот мит имало доволно, Иван Чоловиќ ја заокружи дебатата во која победи модерната наука. Подзастарената наука го најде изгубениот простор во политиката, каде сè уште ги остри канџите во позадина; српската литература создаде книжевно буниште што може да се спореди само со најблуткавите заборавени продукции на други национални литератури со слични петна. Колку само старци засекогаш се посрамотија создавајќи какофонска поезија, парашекспировски драми, прескапи аматерски филмови во кои нема ни добра тепачка, колку полуписмени се протнаа во САНУ на видовденското ислужено коњче... Колку многу кич и панаѓури... Корисни за културолошките студии иисторијата, секако. Што се однесува до албанската култура, таа ионака беше фрлена во видовденската патриотска кал и остана таму за да се појави како главен непријател на еден сосема колонијален начин, незамисливо досаден, кусоглед и штетен за српскиот народ.
Секако, државата мораше да го забрани фестивалот кој го вади селотејпот од очите и устата и му дозволува на сеќавањето да се изрази и конечно од реалноста да го исфрли товарот на Видовден. Фестивалот за неа беше не само конкуренција, туку и недозволена критика и клучна изјава за власта која виси само на рѓосани клинци. Искуството на националните прослави - сите, без исклучок - е толку одвратно што не заслужува ни секунда електроника: ако фестивалот се одржеше според планираното, ќе беше светол ден за многумина, со најава за посветла иднина.
Со други зборови, фестивалот на помирувањето не можеше да помине, особено не преку митскиот пат што никогаш нема да го дадеме.
Моја длабока почит до сите учесници и организатори на фестивалот „Mirëdita, добар дан“: вие не сте само навестување, туку долгогодишни креатори на нови култури и оживување на старото разбирање на Балканот, во исто време почитувачи на минатото и сеќавањата, како и на идните промислувања. Ви се поклонувам, зашто го обезбедивте и запишавте вашето место во историјата на албанско-српските односи.
Стрип кадри: Wonder Woman (1942)
Извор за текстот: Peščanik.net, 01.07.2024.