Сите ние сме биомаса

Во еден скорешен текст филозофот Мајкл Мардер гледа подалеку од непосредниот ужас на Газа за да ги земе предвид онтолошките импликации на она што го гледаме, од дрон, во снимките на урнатините. Дозволете ми да го цитирам пошироко:

„...Газа забрзано се претвора во депонија, каде што и зградите и човечките тела, екосистемите (...) и овоштарниците се унаказени до непрепознатливост и сведени на органско-неоргански шут. Солидарноста со животот, просторот и светот претворени во отпад изискува уште нешто освен сочувство. Што би можело тоа да биде?!“

Решението на Мардер предлага „друг вид солидарност, заснована врз заедничката состојба на биомаса“. Да се каже „Јас сум биомаса“ значи „идентификување со животот што исчезнува“, значи да се гледа Газа како „згусната и соголена верзија на една планетарна тенденција“. Претворањето на целиот живот во проста биомаса - хаотични купишта органска и неорганска материја - може да се најде насекаде, но тоа е „забрзано во Газа на врвот на најновите технологии на уништување. Наместо сочувство, значи, потребна е солидарност на отфрлените, кои се осмелуваат да кажат: „Ние сме биомаса“.

Овој концепт на биомаса го одразува увидот на филозофот Леви Брајант: „Во време кога сме соочени со заканата од монументални климатски промени, неодговорно е да се одвојат луѓето од другите, нечовечки актери, а сепак, во современите капиталистички општества обидите за мобилизација во име на нашата заедничка еколошка состојба постојано пропаѓаат. Сите знаеме дека сме дел од природата и дека нашиот опстанок е целосно зависен од неа, а сепак оваа свест не се претвора во акција. Проблемот е што нашите одлуки и ставови се под влијание на многу други сили, како што се пристрасното медиумско покривање, економските притисоци врз работниците, материјалните ограничувања итн.

Во својата книга Vibrant Matter (2010), филозофката Џејн Бенет бара да замислиме загадена депонија, каде што не само луѓето играат активна улога, туку и гнилото ѓубре, црвите, инсектите, фрлените уреди, хемиските отрови итн. Оваа глетка на биомаса постои на истиот спектар како и ситуацијата во Газа, иако таа е екстремен случај. Постојат бројни и големи физички простори ширум светот, особено надвор од развиениот Запад, каде што се фрла „дигитален отпад“, додека илјадници луѓе од овие хаотични купишта сортираат стакло, метал, пластика, мобилни телефони и други материјали направени од човекот. Една таква депонија, Агбогблоши, во близина на центарот на Акра (главниот град на Гана), е позната како „Содома и Гомора“.

Животот во тие средини е хорор, а заедниците кои живеат во нив се строго хиерархиски организирани, каде децата се принудени да ги извршуваат најопасните работи, во крајно ризични услови. Меѓутоа, оти оваа експлоатација на биомаса звучи еколошки привлечно (под паролата „рециклирање“), таа совршено одговара на барањата на модерната технологија: „Во технолошката ера“, пишува филозофот Марк Вратал, „најважно е од сè да извлечеме ’најголема можна корист’.“

Најпосле, целата поента на штедливото користење ресурси, рециклирањето итн. лежи во максимизацијата на искористеноста. Крајните производи на капитализмот се купишта ѓубре - бескорисни компјутери, автомобили, телевизори, видеорекордери или стотици авиони кои го нашле своето „вечно живеалиште“ во пустината Мохаве. Идејата за тотална рециклажа (при што секој и последен остаток повторно се користи) е ултимативниот капиталистички сон, дури и - или особено - кога се претставува како средство за зачувување на природната рамнотежа на Земјата. Уште едно сведоштво за способноста на капитализмот да ги преземе идеологиите кои навидум му се спротивставуваат.

Меѓутоа, она што ја прави експлоатацијата на биомасата различна од капиталистичката логика е што таа ја прифаќа хаотичната пустош како наш основен проблем. Иако таа состојба може делумно да се експлоатира, никогаш не може да се укине. Како што вели Мардер, биомасата е нашиот нов дом; ние сме биомаса. Да се мисли дека е можно таквите средини да се напуштат и да се заменат со живот во некоја идилична „природна“, еколошки одржлива средина - е обична фантазија. Тој маневар е неповратно изгубен за нас. Треба да го прифатиме нашиот единствен дом и да работиме во неговите граници; можеби ќе откриеме нова хармонија под она што изгледа како хаотична натрупаност.

Ова ќе бара од нас да бидеме отворени за објективната убавина на различните нивоа на стварноста (луѓе, животни, урнатини, трошни згради) и да го отфрлиме хиерархиското уредување на естетските искуства. Дали сме подготвени за тоа? Ако не сме, стварно сме изгубени.

Слики: Jay Wilkinson

Извор за текстот: Project Syndicate, 23.07.2024.

Превод: Н. Г.