Неизвесност во Сирија

20.01.2025 01:05
Неизвесност во Сирија

Минатиот викенд во Ријад се одржа конференција за Сирија на која присуствуваа дипломати од 17 западни и арапски земји. Меѓу нив беа заменик државниот секретар на САД, Џон Бас, шефицата за надворешна политика на Европската унија, Каја Калас, министрите за надворешни работи на Германија, Саудиска Арабија, Катар, Египет, Ирак, Турција и други земји од регионот. На конференцијата се разговараше за меѓународната финансиска помош за Дамаск, која е потребна итно со цел барем делумно да се олеснат страдањата на сириското население.

Во земјата живеат околу 23 милиони Сиријци, а повеќе од 90 проценти од нив преживуваат под границата на сиромаштијата. Околу 13 милиони имаат проблеми со обезбедување доволно количество храна, а повеќе од седум милиони се интерно раселени. Покрај речиси 14-годишниот граѓански конфликт, значајна улога во хуманитарната катастрофа одиграа западните санкции. Теоретски, храната требаше да биде изземена, но санкционирањето на банкарскиот и поморскиот сектор доведе до потешкотии во увозот на житарки, ѓубрива и лекови, а исто така сериозно беше попречена работата на хуманитарните организации.

По минатомесечниот пад на режимот на Асад, САД замрзнаа некои од санкциите, додека министрите на ЕУ ќе дискутираат за тоа на крајот на месецот. Што и да одлучат, сигурно е дека тоа ќе биде капка во морето – вкупната воена штета се проценува на повеќе од 500 милијарди долари. Стабилизацијата на Сирија е интерес на ЕУ, затоа што, како што се надеваат Европејците, тоа би поттикнало враќање на сириските бегалци во својата земја.

Другиот цел на состанокот беше да се изврши притисок врз исламистичката Хајат Тахрир ал-Шам (ХТС) – главната меѓу групациите што ја презема контролата – да го исполни ветувањето и да формира преодна влада која ќе ја одразува религиската, етничката и светогледната разновидност на Сирија. Како рок за нејзино формирање се спомнуваше март, но веројатно тој нема да се испочитува. Што се однесува до трајната политичка архитектура, лидерот на ХТС и де факто шеф на државата, Ахмед ал-Шара, изјави дека за организирање избори ќе бидат потребни четири години, а за изработка на нов устав – три.

Навистина е тешко во уништена земја со огромен број раселени лица брзо да се организираат валидни избори. Но, толку долгиот временски период можеби е само изговор за воспоставување диктатура, овој пат исламска наместо срушената секуларна. Во деловите на Сирија под контрола на ХТС, се зголемува притисокот жените да носат вел. Самиот ал-Шара се претставува како прагматичар и изјави дека верува во образованието на жените и дека Сирија нема да ги следи Талибанците.

Сириското општество е значително помодернизирано од авганистанското, па тамошното сценарио веројатно не е реално, но конзервативниот пресврт е извесен: најавено е отстранување на теоријата на еволуцијата и Големата експлозија од училишната програма. Не е јасно до која мера новите закони ќе го следат шеријатот, а неизвесна е интеграцијата на христијаните и другите малцинства во новата Сирија. На пример, отпуштени беа десетици илјади алавити. Се шират вести за убиства на припадници на оваа заедница, во име на колективната одмазда затоа што беа столб на претходниот режим.

Клучно прашање за Дамаск се сириските Курди кои го контролираат североистокот од земјата, односно околу една третина од вкупната површина. ХТС ја одбиваше децентрализацијата, но со историското искуство на репресија и фактот што повеќе од една деценија имаат значителна автономија и вооружените сили СДФ, тешко дека Курдите ќе се согласат со целосно потчинување. Тие стекнаа голем углед со својата пожртвуваност во борбата против таканаречената Исламска држава.

Командантот на курдските сили, Мазлум Абди, ги повика САД – со кои СДФ соработува долго време – да ги задржат американските трупи во Сирија. Според Пентагон, во Сирија има околу две илјади американски војници. Анкара, која со помош на проруски паравоени сили се заканува со уништување на СДФ, инсистира на укинување на курдската самоуправа. Таквиот потег на странска сила веројатно ќе му наштети на долгорочниот обид за воспоставување функционална држава и на легитимитетот на ал-Шара, кој засега преговара со Курдите.

Во Сирија сè уште се присутни и руската и турската и израелската војска. За одржување на контролата во земјата, ХТС се потпира на само неколку десетици илјади дисциплинирани припадници, во споредба со стотиците илјади колку што користеше режимот на Асад. Ако ал-Шара не успее наскоро да ја олесни економската и хуманитарната ситуација, земјата може повторно да потоне во хаос. Накратко, иднината на Сирија е неизвесна.

Извор: https://www.portalnovosti.com/