Латински цитати, изреки и фрази (12)

Medio tutissimus ibis.

Најбезбедно ќе одиш на средина.

Вака во „Метаморфози“ богот на сонцето Хелиј му вели на својот син Фајтонт кога му ја дава својата колесница со крилести коњи. Денес изразот се употребува во смисла на тоа дека човек треба секогаш да го избира средниот пат.

 

Mediocritas optima est.

Средниот пат е најдобар.

 

Mel in ore, fel in corde.

Мед на усни, а жолч в срце.

 

Melius est bene vinci, quam male vincere.

Подобро е чесно да бидеш победен отколку нечесно да победиш.

Подобро чесен пораз отколку нечесна победа.

 

Memento mori!

Запомни дека ќе умреш!

Девиза на трапистите во средниот век. Изразот е подоцнежна варијанта на еден цитат од Тертулијан, кој пишува дека, кога римските војсководци по некоја извојувана победа ќе се врателе во Рим, некој човек, според некои толкувања роб, стоел зад војсководецот, го држел неговиот победнички венец и му шепотел на уво: Respice post te! Hominem te memento! – „Погледни зад себе! Сети се дека си човек“. Овие зборови имале за цел да го потсетат војсководецот дека не треба да се возгордува поради победата зашто и тој самиот, како и сите други луѓе, е обичен смртник.

 

Memento vivere!

Не заборавај да живееш!

 

Meminerunt omnia amantes.

Љубовниците помнат сè.

 

Memorabilia.

Нешта достојни за паметење.

Предмети што се чуваат или се собираат поради нивната поврзаност со луѓе или настани што сметаме дека се вредни за паметење.

 

Mendax, furax.

Лажливец – крадливец.

Mens agitat molem.

Умот ја движи материјата.

Мото на универзитети.

 

Mens sana in corpore sano.

Здрав дух во здраво тело.

Сентенцијата денес се употребува за да се истакне дека физичката активност е предуслов за менталното здравје. Стихот од којшто е изведена во целост гласи: orandum est ut sit mens sana in corpore sano, буквално „човек треба да се моли умот да му биде здрав во здравото тело“. Го претставува првиот одговор на Јувенал на претходно поставеното прашање: „Што треба човек да си посака во животот?“

 

Mensura omnium rerum homo.

Човекот е мерка на сите нешта.

Превод на латински на мислата на Протагора.

 

Mentem hominis spectato, non frontem.

На човек гледај му го умот, а не лицето.

 

Mentis compos sum.

При здрава свест сум.

 

Militiae species amor est.

Љубовта е вид борба.

 

Minima de malis.

[Да се избере] најмалото од сите зла.

 

Minuentur atrae carmine curae.

Силните јадови ќе се отстранат со песна.

 

Minuit praesentia famam.

Присутноста ја намалува славата.

Пославни се тие што поретко ги гледаме.

 

Minuit vindicta dolorem.

Одмаздата ја намалува болката.

Minus habens.

Човек што има помалку.

Еуфемизам за човек со ограничени ментални способности.

 

Minuti semper et infirmi est animi exiguique voluptas ultio.

Одмаздата секогаш ѝ причинува задоволство на ситна, слаба и ништожна душа.

 

Mirabile auditu.

Чудно да се чуе. | Чудно за слушање.

 

Mirabile dictu.

Чудесно да се каже. | Чудно за кажување.

 

Mirabile visu.

Чудно да се види. | Чудно за гледање.

 

Mirabilia.

Чудесни нешта. | Чуда.

 

Miratio gignit amorem.

Восхитот раѓа љубов.

 

Miseris venit sollertia rebus.

Проникливоста доаѓа со несреќите.

Несреќите го прават човека прониклив.

 

Miserius enim stultitia quid possumus dicere?

Има ли нешто за кое можеме да кажеме дека е потажно од глупоста?

 

Miserum noli irridere.

Не им се потсмеваj на несреќните.

Modestia virtutum fundamentum.

Умереноста е темел на доблестите.

 

Modum habe!

Имај мерка!

 

Modum tenere debemus.

Треба да се задржи вистинската мерка.

 

Modus agendi.

Начин на дејствување.

 

Modus dicendi.

Начин на говорење.

 

Modus operandi.

Начин на работење.

 

Modus vivendi.

Начин на живеење. | Начин на живот.

 

Molli brachio aggreditur.

Да допреш некого со мека рака.

Да прекоруваш некого со благи зборови. Да зборуваш во ракавици.

 

Mollis responsio frangit iram.

Смирениот одговор го крши гневот.

Гневот на другиот се совладува со смиреност.

 

Monasterium sine libris est sicut civitas sine opibus, castra sine numeris, coquina sine supelectili, mensa sine cibis, hortus sine herbis, pratum sine floribus, arbo sine foliis. (U. Eco)

Манастир без книги е како држава без богатства, како воен логор без војски, како кујна без садови, како трпеза без храна, како градина без билки, како ливада без цвеќиња и како дрво без лисја.

Кон единаесеттиот дел.

Слики: Староримски мозаици

Превод од латински и коментари: Светлана Кочовска-Стевовиќ

Извор за текстот: Латински цитати, изреки и фрази (Едиција Арго; Или-Или, 2023)