Парискиот договор го преполови бројот на дополнителни жешки денови до крајот на векот

Пред речиси десет години, на 12 декември 2015 година, речиси сите земји во светот го усвоија Парискиот договор – историски меѓународен договор за ограничување на глобалното затоплување и неговите разорни последици врз луѓето, екосистемите и економијата.

Иако често можеме да прочитаме дека напредокот во климатската акција не е доволен, тоа не значи дека стоиме во место. Доколку Парискиот договор никогаш не беше потпишан, нашата иднина ќе беше многу поопасна, покажуваат резултатите од едно ново истражување.

До крајот на векот, светот е на пат да искуси 57 дополнителни жешки денови годишно, односно уште два месеци потенцијално смртоносни горештини повеќе од денес.

Сепак, доколку не постоеја напорите за намалување на штетните емисии што ги поттикна Парискиот договор, овој број би бил двојно поголем – 114 дополнителни жешки денови годишно.

Клучни наоди од студијата

Меѓународна група климатолози собрани во рамки на Светската временска атрибуција (World Weather Attribution) ги здружија силите со американската организација Climate Central, за да пресметаат, со помош на компјутерски симулации, колкава точно разлика направил овој значаен документ во поглед на еден од најголемите климатски ризици за луѓето – топлотните бранови.

Авторите на анализата, која опфатила дури 207 земји и територии, пресметале колку жешки денови имало на планетата во деценијата пред Парискиот договор (2005–2014), колку ги има денес (2015–2024) и колку би можело да ги има во иднина, според две сценарија. Освен зачестеноста на жешките денови, тие го анализирале и интензитетот на шест екстремни топлотни бранови ширум светот.

Поради порастот на температурата од 0,3 степени целзиусови од 2015 година наваму, на глобално ниво сега се појавуваат во просек 11 дополнителни жешки денови годишно.

Со оглед на тековните ветувања за намалување на емисиите и проектираниот пораст на температурата од 2,6 степени целзиусови, до крајот на векот бројот на овие денови би можел да се зголеми повеќе од петпати – на просечно 57 жешки денови повеќе отколку во просечна година од денешната клима.

Иако сè уште не сме на пат да ја постигнеме ни помалку амбициозната цел на Парискиот договор – ограничување на загревањето под 2 степени, очекуваниот праг на глобалното затоплување значително се намалил во однос на 2015 година, кога изнесувал околу 4 степени. Во тој случај, бројот на жешки денови во годината – исто како и порастот на температурата – би бил значително поголем, односно просечно 114 повеќе, што значи речиси четири дополнителни месеци горештини.

Студиите на случај во овој извештај потврдуваат дека жешките бранови во изминатата деценија станале поверојатни. Три од шесте анализирани настани би биле речиси невозможни без климатските промени, а два од нив денес се дури десетпати поверојатни отколку во 2015 година.

Проблемот е многу подлабок – станува збор за здравствена криза

Ова не се само алармантни бројки – зад нив се крие здравствена криза предизвикана од климатските промени, се наведува во извештајот.

Од деведесеттите години на минатиот век, смртноста поради горештини кај постарата популација пораснала за 167 проценти, а изложеноста на екстремни временски услови продолжува да се зголемува.

Се проценува дека само во текот на летото 2025 година, околу 16.500 луѓе во 854 европски градови го загубиле животот како резултат на растечките температури. Во Африка, која се загрева побрзо од остатокот на светот, топлотните бранови остануваат тивок убиец.

Болестите поврзани со климатските промени се шират, а стотици милиони луѓе се соочуваат со сè поголема несигурност во снабдувањето со храна.

Иако опасностите се веќе видливи на планетата што е потопла за 1,35 степени, владите и индустријата продолжуваат да инвестираат во фосилни горива, игнорирајќи ја фактичката состојба дека емисиите на јаглерод диоксид достигнаа највисоко ниво досега во 2023 година, кое беше надминато веќе следната, во 2024 година.

Резултатите од студијата јасно укажуваат дека Парискиот договор, и покрај недоволниот напредок, веќе одиграл клучна улога во избегнувањето катастрофално сценарио, преполовувајќи го бројот на дополнителни жешки денови до крајот на векот – од 114 на 57.

Сепак, ова ублажување не значи и решавање на проблемот: итно е потребно зголемување на вложувањата во системи за рано предупредување и адаптација на локално ниво, заедно со длабоки, забрзани и одржливи намалувања на емисиите, со цел климатската криза и нејзините разорни последици да бидат спречени.

Карикатури: Oguz Gurel

Извор: https://klima101.rs/