Насилството како матрица

Во неделата, на предвремените парламентарни избори, земјата, како никогаш досега, се подели на две хируршки прецизно одделени половини: 550 илјади граѓани гласаа за партиите на власт (ДПМНЕ и ДУИ), а исто толку граѓани гласаа за партиите на опозицијата. Изборниот систем и раздробеноста на опозиционите гласови придонесоа следниот парламент да не ја отсликува волјата на граѓаните; партиите на власта добија 71 пратеник, а само 50 пратеници доби опозицијата, СДСМ и ДПА. Неизвесно е позиционирањето на двата пратеника на Руфи Османи.

Постојат неколку многу важни прашања во моментов. Пред сè, динамиката на политичките односи ќе ја одреди однесувањето на победничката партија. Првите сигнали на режимот вообичаено се насилнички и заканувачки; Груевски дури и во моментите на славеничкиот полноќен триумф не пропушти да ја етикетира и да ѝ се закани на телевизијата А1. Да беше само гест на несоодветност и вулгарност (толку карактеристичен за груевизмот, но толку, се чини, пожелен во брутализиранава земја), на старо-новиот премиер таквиот гаф не требаше да му се прости. Но, дотолку повеќе се загрижувачки неговите закани зашто по правило тие беспоговорно се извршуваат од војнички устроената државно-партиска машинерија. Веќе во понеделникот беше уапсен најдрдорливиот критичар на режимот, Љубе Бошковски. Суптилни закани кон медиумите и невладиниот сектор исто така дојдоа во понеделникот од груевистичката кукла, претседателот Ѓорге Иванов, низ кого духот на груевизмот зборува како што вентрикулистот зборува низ својот морничав двојник.

(Патем, кога веќе го спомнуваме старо-новиот премиер, помни ли некој дека во предизборната анкета на прецизниот „Рејтинг“ на „Дневник“ 65% од граѓаните се изјаснија против Никола Груевски како нов премиер?! Се разбира, смерните извршувачи на народната волја молневито го закопаа важниот индикатор за народното расположение и веќе го започнаа новиот бескраен круг на убедувања дека токму Груевски е непогрешивиот избор како на македонскиот Бог така и на македонскиот народ.)

Сите овие сигнали за продолженото малтретирање на граѓаните кои не се согласуваат со груевизмот – се очекувани. Тоа е, просто, матрицата на владеењето на овој режим. Ред апсења, ред закани, ред реклами. Неуморно, дење-ноќе. А сè дебело подвлечено со ред бескрупулозно пљачкање. Најнов пример од зоната на самракот: партијата која на предизборни кампањи троши десетина пати повеќе пари од сите свои конкуренти заедно и која без срам и перде користи државна инфраструктура за партиски цели го апси Љубе Бошковски за нерегулирано финансирање кампања?!

Истата насилничка матрица ја гледавме и по изборните победи во 2006, 2008 и 2009 година. Според нивната логика, стратегијата што победува нема зашто да се менува. Тоа значи дека, на пример, наполно партизираното судство ќе биде дополнително пришрафено. Како, впрочем, и сите други лостови во државата претворена во триумф на груевистичката волја (аха, звучи познато, ама кој ќе се мачи да им ги објаснува аналогиите на празните мали извршители; башка, и да им ги објаснуваш историските примери – ко што правам низ годиниве – совршено е бесполезно; дијалогот е убиен како сосема непотребен, се слуша една единствена уста - водачот; а и тој се слуша само заплакнат&запакуван во реклама).

Груевски, значи, да потсетиме уште еднаш, по сите свои изборни победи сакаше да ги апси своите политички противници: Црвенковски, Бучковски, Шекеринска, Заев, Бошковски... Со Георгиевски фрчеа ножови, а бандите беа поприлично наелектризирани, сè додека послабиот не си го подвитка опашот... Можеби тогаш и таму, борејќи се за превласт во ДПМНЕ, Груевски сфатил дека насилството е суштина на политиката?! Од тој ден, откако новиот шеф на ДПМНЕ го извади ножот од грбот, се чини дека македонската политика дефинитивно се промени, на полошо...

Во секој случај, таквото брутално, бандитско разбирање на политиката не ѝ остава никаков маневарски простор на опозицијата. Затоа и велам, второто клучно прашање во моментов е каква ќе биде политичката стратегија на опозицијата. Како ќе се однесува Бранко Црвенковски? Како ќе се справи со барањата за негова оставка? (Интересно е што повиците за демисија на Црвенковски доаѓаат главно од вечната паланечка класа на празни а умислени авторитети, класа вечно флотантна, вечно аморфна, вечно одлучувачка, класа од „златната средина“ која им клима на сите победници и им се руга на сите губитници, класа на сеирџии и нивелатори, класа на луѓе од естаблишментот кои никогаш во животот не поднеле јавна одговорност за ниеден свој чин - а секогаш биле добро вгнездени.)

Да завршиме со поинаков ракурс: материјалната сиромаштија е огромен проблем во Македонија, но во моментов застрашува и сиромаштијата на потребите, на визиите, на чувството за одговорност и спротиставување. Тесноградоста, кусогледоста, омразата, глупоста, фрустрациите... – сето тоа се општествени закани исто толку важни и опасни како материјалната сиромаштија. Во крајна линија, во олку опустошено општество нема ни потреба од политика. Политичките настани се плитки, кавгаџиски на прва топка, предизвикуваат здодевност и желба да се побегне. Површината (бескрајните вести, фрапантно плиткиот ТВ екран) навидум е подвижна и разбранета, но во длабочината владеат неподвижноста и мртвилото.

Има уште еден голем проблем, и кај нас, но и во светот. Можеби станува поважно “кој?” отколку “што?”. Наместо класичното прашање “Што да се прави?”, денес кај нас, и не само кај нас, самото политичко дејствување како да станува проблематично. Тоа го вели и Клаус Офе, еден од водечките светски политиколози: “Наместо да се прашуваме што да се прави би било покорисно да испитаме дали воопшто постои некој кој е способен да го направи она што би требало да се направи, што и да е тоа”.

Со други зборови: камбаните ѕвонат токму за тебе. Кога работите неумоливо одат по ѓаволите секој станува одговорен.

Слики: Scott Hunt