Хомосексуалност: аргументот за неприродноста (1)

„Неприродноста“ која се припишува на хомосексуалноста нè наведува да се запрашаме за значењето на поимите како што се природа, природно итн. Теолозите и другите моралисти сметаат дека хомосексуалниот чин ги нарушува природните закони, што го прави неморален, па затоа треба да биде забранет од страна на државата.

Зборот природа во себе содржи непрецизност која може да доведе до сериозни недоразбирања. Кога за нешто се вели дека е природно или во склад со природните закони, тоа може да значи две нешта: (1) дека тоа е нешто во склад со дескриптивните закони на природата или (2) дека не е вештачко т.е. дека човекот со своја волја или средства не влијаел врз процесите или состојбите на нештата онакви какви што се, или какви што би можеле да бидат без неговите интервенции.

1. Дескриптивните природни закони

Природните закони, онака како што научниците ги сфаќаат, се разликуваат од човечките закони. Првите се исклучиво дескриптивни, додека вторите се прескриптивни. Кога некој научник вели дека водата врие на 100 степени Целзиусови, или дека зафатнината на гасот е директно пропорционална со температурата и обратно пропорционална од притисокот на кој гасот е изложен, тој едноставно мисли, врз основа на документирани и проверливи докази, дека обичната вода во нормални околности секогаш ќе зоврие кога ќе се доведе до температура од 100 степени Целзиусови, како и дека зафатнината на гасот секогаш ќе се зголемува со зголемување на температурата, а со зголемувањето на притисокот секогаш ќе се намалува.

Овие „закони“ едноставно го опишуваат начинот на кој физичките супстанци навистина се однесуваат. Тие се разликуваат од локалните и државните закони зашто не го пропишуваат начинот на однесување. За разлика од човечките закони, природните закони не ги има донесено никакво законодавно тело; тие не се предложени за во некој следен миг да стапат на сила; тие никого на ништо не обврзуваат; нивното „кршење“ за последица нема никакви „санкции“, ниту е предвидена некоја награда за нивното „почитување“ или однесување „во склад“ со нив. Кога научникот ќе каже дека воздухот во автомобилската гума се однесува во склад со законите што важат за супстанците во гасовита агрегатна состојба, тој не сака да каже дека споменатиот гас, кој претходно е известен за тоа дека треба да се однесува на одреден начин, се однесува онака како што се очекува од него, ако условите се задоволени. Тој пред сè мисли на дека воздухот во гумата ќе се однесува онака како што би се донесувал секој друг гас.

Кога се вели дека законот на Бојл го „регулира“ однесувањето на гасовите, тоа едноставно значи дека гасовите, што е фактичка состојба на нештата, се однесуваат во склад со законот на Бојл, како и дека законот н Бојл ни помага да предвидиме како точно ќе се однесува одредено количество гас ако неговиот притисок се зголемува; во овој случај не постои намера да се каже дека некаков божествен глас во еден миг им наредил на гасовите да го почитуваат законот на Бојл и дека во склад со таа одлука, ќе биде именуван некој невидлив полицаец кој ќе ги казнува сите оние гасови што ќе го прекршат божествениот указ. Научниците сметаат дека нема смисла да се зборува за кршење на природните закони.

Во случај навистина да постојат исклучоци од таканаречените природни закони, таквите исклучоци би барале промена на описите на тие феномени, и би излегло дека конкретниот закон всушност не е никаков закон. Природните закони се ревидираат со секое откритие на новите феномени, што бара дополнителни објаснувања, за законот повеќе да одговара на вистинската состојба на нештата. Основната разлика меѓу природните и човековите закони е фактот дека овие вториве периодично ги ревидира група законодавци чија задача не е да го опише човековото однесување, туку да пропише какво тоа би требало да биде.

2. Вештачкото како форма на неприродното

Кога велиме дека нешто не е природно, тоа значи дека тоа нешто го создал човекот. Мојата машина за пишување не е предмет настанат по природен пат, зашто материјалите од кои таа е направена се променети, веќе не се онакви какви што биле пред појавувањето на човекот; со низа хемиски, физички и механички постапки почетните супстанци се променети во некои други супстанци. Почетните супстанци се реорганизирани во нова целина која значително се разликува од онаа природната. Накусо, мојата машина за пишување е нешто вештачко. Истото важи и со облеката што ја носам на своите предавања; таа во значајна мерка е променета во однос на состојбата во која е најдена во природата; дури ни тоа што јас на своите предавања носам облека не е природно, зашто јас во својата природна состојба, пред додавањето на какви било вештачки нешта и пред каква било човечка интервенција на почетната состојба на нештата, сум бил гол.

Бидејќи човечките закони се вештачки конвенции кои за цел имаат одредена контрола врз човековите природни инклинации и склоности, и тие можат да се сметаат за неприродно. Кога теолозите и моралистите зборуваат за хомосексуалноста, контрацепцијата, абортусот и другите форми на човечко однесување како за нешто неприродно и тврдат дека заради тоа ваквото однесување треба да се смета за погрешно, со кое значење тие ја употребуваат придавката неприродно? Дали сакаат да кажат дека хомосексуалното однесување и употребата на средствата за контрацепција е во спротивност со законите на природата со кои науката се занимава, дали сакаат да кажат дека постојат вештачки форми на однесување, или да кажат дека природното/неприродното во нивната употреба имаат некое трето значење?

Нивното тврдење сигурно не може да значи дека хомосексуалното однесување ги крши природните закони во онаа прва смисла, зашто, како што веќе истакнавме, невозможно е да се кршат природните закони во таа смисла. Бидејќи тие закони се исклучително дескриптивни, т.е. само го опишуваат она што навистина се случува во природата, тие би морале да го вклучуваат и хомосексуалното однесување бидејќи и тоа навистина е присутно. Дури и кога заговорниците на теолошкото тврдење за неприродноста на хомосексуалноста би се повикале на статистичките истражувања истакнувајќи дека таквото однесување не е нормално од статистичка гледна точка, а со самото тоа не е во склад со природните закони – нивните противници би ги имале сите права да укажат на тоа дека секој природен закон мора да ги вклучува и сите статистички девијации, како и тоа дека природните закони, бидејќи се дескриптивни, не обврзуваат на ништо. Тие исто така можат да истакнат и дека, според најпрофесионалните статистички истражувања, половината од мажите во Америка во некој период од својот живот стапиле во хомосексуална врска, како и тоа дека голем процент од американските мажи остваруваат исклучиво хомосексуални врски во текот на релативно долг период од животот; од тоа би следело дека таквото однесување е природно за нив, во споменатата смисла на придавката природно, без разлика на статистичката застапеност.

Ако оние кои тврдат дека хомосексуалноста е неприродна го користат терминот во друга смисла, не гледам зошто дигаат толку прав. Секако, разминувањето со природата не е, во таа смисла, суштински погрешно (ако така сакаме да формулираме). Вештачките нешта често се многу подобри од природните.

Вештачките куќи, како што се чини, се многу посоодветни за живот и подобро влијаат врз животниот век на човекот и здравјето од пештерите и другите природни засолништа. Очигледни се и предностите од употребата на некои не-природни (т. е. вештачки) добра, како што се облеката, книгите, но и мебелот. Иако ни е дозволено да фантазираме за идиличното враќање кон природата, набрзо би откриле (како што тоа беше случајот со обидот на Торо да избега од извештачената цивилизација) дека иглите, ткаенините, ножовите, кибритот, плуговите, шајките и многу други производи на човековата рака – се неопходни за живот. Би откриле, како што Платон рече во „Држава“, дека ниеден човек не е вистински самодоволен. Некои од нуспроизводите на индустријата се многу непожелни, но ни тие, ниту индустријата сама по себе не е суштински лоша, иако спаѓаат во категоријата на неприродното во веќе обработената смисла на зборот.

Мешањето во природата само по себе не е лошо. Природата, според зборовите на некои автори, мора да биде скротена. Во некои случаи човекот мора да ја набљудува како непријател кој мора да биде покорен. Ако природата ја препуштиме на нејзините текови, без каква било вмешаност на човекот, човековата раса би ја уништиле болестите, инвазијата на инсектите, луѓето би биле врзани за местото на кое се родени, без каква било можност за брза комуникација или транспорт, би биле препуштени на милост и немилост на непријатните појави какви што се ветерот, временските непогоди, поплавите или пожарите зашто не би имале никакви средства да и’ се спротивстават.

Мешањето во природните текови, борбата со природата, употребата на човечката волја, разумот и вештините за да се спречат последиците на она што евентуално би се случило, исклучиво се човекови способности, кои не можат да бидат осудени затоа што прават нешто што не е природно.

Тешко дека хомосексуалното однесување може да се квалификува како неприродно во таа смисла. Во таквото однесување нема ништо вештачко. Напротив, многу е природно за оние што го практикуваат. Но, дури и да не е така, дури и тоа да е целосно вештачко, тоа само по себе не е доволно за нивна осуда.

Затоа се чини дека оние кои ја осудуваат хомосексуалноста како неприроден начин на однесување имаат некое свое значење на зборот неприродно, значење кое не ја покрива ниедна од наведените дефиниции. Третото можно значење е следното:

Вториот дел од текстот е достапен на следниот линк.

Извор: Burton Leiser, Liberty, Justice and Morals: Contemporary Value Conflicts, 1979.

Слики: Гистав Моро