Женското право на глас (2)

23.12.2013 10:53
Женското право на глас (2)

Жената, во суштина пуританка, e природно зајадлива и немилостива во напорот да ги направи другите добри така како што таа замислува дека мораат да бидат добри. Така, во Ајдахо, го зеде правото на глас од своите сестри од улица и ги прогласи сите жени со „неморално однесување“ неподобни да гласаат. Како „неморална“, секако, не се толкува проституцијата во бракот. Се подразбира дека илегалната проституција и коцкањето се забранети. Во таа смисла законот мора да биде во женски род: секогаш забранува. Во тој поглед сите закони се исклучителни. Тие не одат понатаму, но нивните тенденции ги отвораат сите брани на пеколот. Проституцијата и коцкањето не цветале никогаш повеќе отколку кога законот бил против нив.

Во Колорадо, пуританството на жената се изрази во најдрастичен облик. „Мажите за кои е општо познато водат валкан живот и мажите поврзани со крчмите, испаднаа од политиката откако жените имаат право на глас“ Дали братот Комсток можеше да направи повеќе? Дали сите пуритански отци направиле повеќе? Се прашувам колку жената ја сфаќа тежината на тоа наводно јунаштво. Се прашувам дали разбираат дека токму тоа е она што наместо да ја подигне жената, ја претвора во политички шпион, доушник вреден за презир кој го пика носот во личните работи на луѓето, не толку поради успехот на целта за која се бори, туку затоа што, како што рекоа жените во Колорадо, „сака да влегува во куќи во кои никогаш не била и да открие сѐ што може, политички и поинаку“ Да, да влегува и во човечката душа и во нејзините најскриени катчиња и ќошиња. Зашто ништо не ја задоволува желбата на повеќето жени толку колку скандалот. И дали некогаш досега уживала во такви можности како сега кога е политичарка?

„Тие за кои е општо познато дека водат нечист живот и мажите поврзани со крчмите“ Сигурно собирачите на женски гласови не можат да се обвинат дека имаат мерка. Земаме ли предвид дека тие гњаватори можат дури и да одлучат чии животи се доволно чисти за таа очигледно чиста околина, политика, мора ли да следува дека сопствениците на крчмите спаѓаат во истата категорија? Освен ако американското лицемерие и биготство, толку очигледно во начелото на прохибицијата, кое го санкционира ширењето на пијанството меѓу мажите и жените богаташи, будно внимава на единственото преостанато место за сиромашниот човек. Ако ништо друго, тогаш токму нејзиното тесноградо и пуританско стојалиште за животот жената ја прави голема опасност по слободата, каде и да има политичка моќ. Мажот одамна ги надминал празноверијата кои сѐ уште ги проголтуваат жените. На економското конкурентско подрачје мажот е присилен да покаже ефикасност, моќ за проценување, способност, компетентност. Затоа тој ниту има време ниту е склон да мери нечија моралност со пуритански мерила. И во своите политички активности не е со врзани очи. Тој знае дека количината, а не квалитетот е материјал за политичката мелница, и освен ако не е сентиментален реформатор или стар фосил, знае дека политиката не може да биде ништо друго освен мочуриште.

Жените кои барем малку се вклучени во политичкиот процес, го знаат наравот на тој ѕвер, но во својата самозадоволност и самољубие се тераат себеси да веруваат дека само треба да се погали ѕверот и тој ќе стане благ како јагне, сладок и чист. Како жените да не ги продаваа своите гласови, како политичарките да не можеа да бидат купени! Ако нејзиното тело може да се купи во замена за материјален надомест, зошто не би можел да се купи и нејзиниот глас? А дека тоа се случи во Колорадо и во другите американски држави, не негираат дури ни поборниците на женското право на глас.

Како што реков, женското ограничено гледиште не е единствениот аргумент против тврдењето дека како политичарка жената е подобра од мажот. Има и други. Нејзиниот доживотен економски паразитизам исклучително го замагли нејзиното поимање за значењето на еднавкоста. Гласно бара еднакви права како и мажот, а сепак дознаваме дека „многу малку од нив се согласуваат да агитираат во незгодно опкружување“. Колку малку им значи еднаквоста во споредба со Русинките, кои одат во пеколот за своите идеали!

Жената бара исти права како и мажот, а сепак е огорчена бидејќи нејзината присутност нималку не го ограничува: тој пуши, не го вади шеширот и не станува од својата маса како слуга. Тоа можеби се тривијалности, но тие се сепак клуч за наравот на американските суфражетки. Секако, нивните англиски сестри ги надраснаа тие глупави сфаќања. Тие се покажаа дораснати и за најголемите барања поставени пред нивното значење и моќ на издржливост. Секоја чест за јунаштвото и цврстината на англиските суфражетки. Благодарение на своите силни, агресивни методи, докажаа дека се инспирација дури и за некои од нашите безживотни и без’рбетнички дами. Но после сѐ, на суфражетките и понатаму им недостасува почит кон вистинската еднаквост. Бидејќи, како поинаку ќе се образложи страшниот, огромен напор на тие храбри борци за безначајниот мал закон кој ќе им донесе добро само на еден грст богаташи, а апсолутно ништо на големата маса работници? Навистина, како политичарки тие мораат да бидат опортунисти, мораат да се задоволат со половични решенија ако не можат да се остварат целосни. Но, како разумни и либерални, жените би требало да сфатат дека ако правото на глас е оружје, на развластените им треба повеќе отколку на економски надмоќната класа и дека овие последните веќе имаат и премногу моќ поради својата економска надмоќност.

Сјајната водачка на англиските суфражетки, Емелин Панкхарст, самата призна, кога беше на својата предавачка турнеја низ Америка, дека не може да има еднаквост помеѓу надмоќните и потчинетите. Ако е така, како англиските работнички, веќе економски послаби од дамите кои се повластени со законот на Шаклтон, ќе бидат способни да работат со политички надредени на себе, ако законот помине? Не е ли веројатно дека класата на Ени Кини, толку преполна со жар, верност и мачеништво, ќе биде присилена на својот грб да ги носи политичките шефици, баш како што ги носи своите економски господари? Тоа ќе мора да го прави и тогаш кога во Англија ќе се воспостави општото право на глас за мажите и жените. Без оглед на тоа што работниците работат, тие секогаш мораат да платат. Сепак, тие кои веруваат во моќта на гласањето покажуваат многу малку чувство за правда кога нималку не се грижат за оние на кои, како што тврдат, тоа би можело да им донесе најмногу корист.

Американското движење за право на глас беше, сѐ до неодамна, сосема салонска работа, целосно одвоена од економските потреби на луѓето. Така Сузан Б. Ентони, недвосмислено исклучителна жена, не беше само рамнодушна туку и антагонистична кон работниците; дури не се двоумеше да го искаже својот антагонизам кога во 1860 година ги советуваше жените да ги заменат печатарите во штрајкот во Њујорк. Не знам дали го променила мислењето пред смртта.

Нормално, има некои суфражетки кои се поврзани со работниците - Женската синдикална лига, на пример; но тие се малцинство и нивните активности се само од економска природа. Останатите гледаат на работата просто како на прашање на судбината. Што би било со богатите, кога не би постоеле сиромашните? Што би било со тие безделнички дами, кои дневно трошат повеќе отколку што нивните жртви заработуваат за една година, кога не би постоеле осумдесет милиони наемни работници? Еднаквост, кој воопшто чул за такво нешто?

Малку земји создале таква ароганција и снобизам како Америка. Тоа посебно важи за американската припадничка на средната класа. Таа не само што се смета за еднаква со мажот, туку и за надмоќна, посебно во својата чистота, добрина и во својот морал. Малку зачудува тоа што американската суфражетка смета дека нејзиниот глас има чудесна моќ. Во својата возвишена вообразеност таа не гледа колку е всушност роб, не толку на мажот, колку на сопствените глупави сфаќања и традиции. Еднаквото право на глас не може да го поправи тој тажен факт; може само да го истакне, како што и се случува.

Една од големите предводнички на американските жени тврди дека жената нема само право на еднаква плата, туку дека законски треба да има право дури и на платата на својот сопруг. Ако не успее да ја издржува, би требало да биде осуден на затвор, а неговата заработка од затворот би ја подигнувала неговата рамноправна сопруга. Зарем една друга сјајна поборничка за женското право на глас не тврдеше дека нејзиното прво на глас ќе ја уништи општествената неправда, против која залудно се борат со заеднички сили најодлучните умови во светот? Навистина треба да се жали што наводниот креатор на универзумот веќе нѐ запозна со својата чудесна схема, инаку женското право на глас ќе им овозможеше на жените целосно да го надминат.

Ништо не е толку опасно како сецирањето на фетишот. Ако преживеавме во времето кога таквиот ерес беше казнуван со клада, не го преживеавме тесноградиот дух на осудата од оние кои се осмелуваат да се разликуваат од прифатените сфаќања. Поради тоа веројатно ќе ме прогласат за противник на жените. Но, тоа не може да ме одврати да гледам на тоа прашање без страв на лицето. Го повторувам она што го кажав на почетокот: не мислам дека жените ќе ја влошат политиката; но не верувам ни дека ќе ја подобрат. Ако жената не може да учи од машките грешки, зошто да ги забележува?

Можеби историјата е компилација од лаги; сепак, во неа има и неколку вистини, и тие се единствениот водич кој го имаме за иднината. Историјата на политичките активности на мажите докажува дека тие не ѝ дале апсолутно ништо што не можело да се постигне подиректно, по пониска цена и на попостојан начин. Всушност, секоја педа од земјата која ја добиле, ја добиле со постојана борба, непрестајна борба за своите права, а не правото на глас. Нема причина да претпоставиме дека на жената, во нејзиниот подем кон еманципацијата, ѝ помогнало и дека ќе ѝ помогне правото на глас.

Во Русија, најмрачната од сите земји, земјата на апсолутен деспотизам, жената стана еднаква на мажот, не со правото на глас, туку со својата волја да постои и работи. Не само што ја избори за себе секоја школа и секоја професија, туку ја избори и машката почит, неговиот респект, неговото другарство; па дури и почитта на целиот свет. И тоа не преку еднаквото право на глас, туку со своето чудесно јунаштво, својата храброст, способност, сила на волјата и издржливост во борбата за слобода. Каде се жените во која било земја со еднакво право на глас или во некоја од таквите наши држави, кои можат да се пофалат со таква победа? Кога ќе ги разгледаме постигнувањата на жените во Америка, исто така откриваме дека има нешто подлабоко и посилно од правото на глас во нејзиониот марш кон ослободувањето.

Токму пред шеесет и две години, еден грст жени на конвенцијата во Seneca Falls изнесеоа неколку барања за право на еднакво образование и еднаков пристап до разните струки, занимања итн. Какво сјајно достигнување, каква сјајна победа! Кој освен најнеукиот ќе се осмели да зборува за жената како за обична домаќинка? Кој ќе се осмели да наметнува дека оваа или онаа работа не е за жените? Повеќе од шеесет години таа ја обликуваше новата околина и новиот живот за себе. Стана светска сила во секој домен на човечката мисла и активност. И сето тоа без право на глас, без право да донесува закони, без „повластувањето“ да стане судија, затворски чувар или крвник.

Да, можеби ќе ме сметаат за непријател на жената; но кога би можела да ѝ помогнам да го види светлото, не би се жалела.

Несреќата на жената не е во тоа што е неспособна да работи машки работи, туку во тоа што троши својата животна сила да го надмине, со традицијата на вековите кои ја оставија телесно неспособна да одржи чекор со него. О, знам дека некои успеале, но по која цена, по која страшна цена! Не е важно која работа ја работи жената, туку е важен квалитетот на работата што ја извршува. Со еднаквото право на глас или со гласачкото ливче таа не може да даде нов квалитет, ниту може од тоа да добие нешто што ќе ја подигне нејзината исклучителност. Нејзиниот развој, нејзината слобода мораат да потекнат од неа и преку неа. Прво, така што ќе се потврди како личност, а не како полова стока. Второ, така што ќе одбие кој било да има право на нејзиното тело; така што ќе одбие да раѓа деца, освен ако таа не сака; така што ќе одбие да им служи на Бога, државата, општеството, мажот, семејството итн., правејќи го својот живот поедноставен, но и подлабок и побогат. То ест, така што ќе се обиде да научи што е смислата и суштината на животот во сета негова сложеност, ослободувајќи се од стравот од јавното мислење и јавната осуда. Само тоа, а не гласачкото ливче, ќе ја ослободи, ќе ѝ подари сила каква што светот сѐ уште не видел, сила да сака, да оствари мир, хармонија; сила на божествениот оган; животворна сила; сила која создава слободни мажи и жени.

Кон првиот дел

Извор: Emma Goldman, „Woman Suffrage”, Anarchism and Other Essays, Mother Earth Publishing Association 1911 (1st ed. 1910).

Слични содржини

Активизам / Историја
Активизам / Око / Историја
Општество / Живот / Историја
Активизам / Историја
Новоговор
Активизам / Историја

ОкоБоли главаВицФото