Годишни времиња

25.11.2014 10:51
Годишни времиња

Пролет – велосипед

Ставаше ќебенце на багажникот од велосипедот, за да ми биде поудобно подоцна. Никогаш не запаметив, беше тоа моето бебешко ќебенце или на брат ми?! Но знам дека од него научив за денот и ноќта: имаше сонце на едната и месечина на другата страна.

Тато ме носеше кај страшната сестра Вида. Нејзините инјекции најмногу болеа, а моите солзи, детски пцости и закани дека никогаш повторно нема да се вратам кај неа, и го болеа и го засмеваа татко ми.

Ме враќаше дома седната на ќебенцето, внимателно избегнувајќи ги дупките и камењата на патот.

Лето - врапче

Ги мразев мувите и семките на лубеницата. До задоволствата со мака се стигнува! Парчето сочна лубеница е трофеј по освоената битка со мувите и семките, коишто со мака едвај успевав да ги плукнам. Никогаш не научив да плукам.

- Женско си, ми велеа, женските не треба да плукаат!

Од кората правев фигури што завршуваа во клунот на нашите кокошки.

Кога се враќаше од работа тато ме земаше ненадејно в раце. Ме креваше високо горе:

- Летај! Летај врапче! – ми велеше.
- Летај! Мавтај со крилцата! Летај врапче!!!

Летав...

Есен – Фиќо

Одиме на гости. Сите четворица пикнати во нашето зелено Фиќо. На пакосниот сосед тоа му се гледа смешно. Нашето зелено Фиќо, наводно било смешно, било смешно дека е зелено...

- Зелената боја е смешна! - тврдеше чичкото. Tака зборуваше наоколу...

Оттогаш не носам зелена боја на себе, но не носам ни жолта - бојата на неговото Фиќо!

Одиме! Одиме кај тета! Во нашето среќно, како детелинка зелено Фиќо.

Зима – санка

Доцна е... Не знам колку доцна... Не видов каде е големата, а каде малата стрелка на часовникот. Ме влечеш на санка низ длабокиот снег. Јас сум уморна. Цел ден играв во снегот. И ми студи. А тебе те топли греаната ракија што ја испи на тргнување и мелодијата што си ја свиркаш додека чекориш.

Ме влечеш на санка. Се враќаме дома доцна во ноќта. Ме совлада сон. Дремливо те ѕиркам и се смешкам. Ме топли твојата среќа и спокој... И народната песна што де ја потпевнуваш де си ја свиркаш... „Многу ми го фалат, бабо мори, вашето девојче...“.

 

 

…Goodbye, papa, please pray for me
I was the black sheep of the family
‘And I don’t know all these words
I have bought three turds
with my BB-gun I would kill birds”

We had joy, we had fun, we had seasons in the sun
but the hills that we climbed
were just seasons out of time

All our lives, we had fun, we had seasons in the sun
but the stars that we reached were just starfish on the
beach…

(Nirvana’s cover of Terry Jacks’ Seasons in the sun)

 

 

Апаратот за поништување на возните билети повторно останал без мастило и повторно страв дека ќе мора да му докажувам на контролорот дека уредно го поништив билетот.

Беше студен ден и уште постудена ноќ. Последната ноќ од февруари. Зимата се чинеше вдомена засекогаш. Длабоко навлезена во мојот живот, уште подлабоко во моите коски. Нејзиниот студ ми ги замрзнуваше коскената срж, нервите и крвотокот. Навлезе длабоко во мојот ум. Се прашував дали пролетта и летото навистина постојат или се само илузии, сеќавања од некое древно минато, архетипски врежано во мојата потсвест.

Срцето забрзано ми чукаше само додека се качував по скалите или еве сега, додека очекувам во автобусот да влезе контрола.

- Чекај, чекај! - се слушна од задната врата.
- Чекај мајсторе! - викаше средовечна жена, влетувајќи внатре со полни торби зеленчук.

Неодамна сфатив дека зеленчукот е мојата омилена храна. Морковче, ах, морковче. Свежо искорнато од земја. Ти ги оставам зелените гранчиња, само те мијам и те грицкам како зајко! Го правев тоа речиси секој ден на лето. Ги корнев од бавчата на мајка ми.

А знаев да си наберам и домати. Колку прекрасно мирисаат нивните стебла... Влегував во бавчата и се задржував таму долго набљудувајќи го зеленчукот. А доматите ги јадев како јаболка!

Ми требаа години да научам да ги разликувам младиот кромид и лукот, да ги распознавам по листовите. Колку дилеми носев во мојата мала глава. Зошто тато и мама се смееја кога петелот ја колвеше кокошката?! Зарем се толку сурови? Беше ли таа следна кокошка за колење, па петелот само ќе им ја олеснеше работата? И какво е тоа проклето кафено лажиче? Сите лажички што дотогаш ги имав видено беа метални, боја – сребрена. Но кафеава?!

Ги запишував со голем ентузијазам сите рецепти од Вегета. Но штом спомнеа кафено лажиче бесно ја фрлав тетратката.

- Ах, си мислев, каде ли да најдам таква лажичка? Од мене никогаш нема да стане готвач. Зеленчукот ќе го јадам само свеж. Ете така, како кога бев малечка, штотуку набран од бавча.

 


Внатрешноста на качулката што лежеше на грбот на оној, што седеше пред мене, беше неверојатно примамлива да се допре. За жал, не и тој самиот. Неговиот ручек се беше заглавил во забите. Пикаше прсти во устата, за да го извади. Мојот ручек, за малку ќе ја исполнеше качулката пред мене.

Испушташе ужасни звуци додека шмукаше воздух низ забите, надевајќи се дека со помош на вакуум ќе успее да ги извлече остатоците храна.

Беше грозен, навистина грозен. И косата му беше мрсна. Трудејќи се да не повратам и да ги игнорирам неговите валкани, долги прсти во устата, едвај го преживеав возењето.

За среќа, следната станица беше неговата. Тоа ми беа најтешките пет минути дента.

Неговата храна остана во забите, а мојата се искачи високо до грлото, угоре по хранопроводот, како жива од термометар во јули.

Во автобусот беше голем метеж. Јас со лош ракопис продолжив да пишувам во својот розов нотес, за девојката седната до мене, да не може да разбере што всушност пишувам.

А пишував за розовите нешта во мојот живот. Ги имаше само неколку. Ќе ги забележам хронолошки наназад.

Розовиот нотес со ластик

Овој нотес воопшто не ми се допаѓаше однадвор. Беше целиот со светки. Нотес за мали принцези. Розов и светкав. На корицата: слика од девојченце во розово фустанче, со шапка на главата и бел зајак во рацете. Но беше навистина практичен. Голем колку и мојата дланка. Со конец, за да не се губам во страниците, со џеб за чување ливчиња и со ластик, за да остане затворен додека го носам во чантата.

Девојката ме зјапаше. Ја гледав под око како со поткрената веѓа ме набљудува и како со чудење се загледува во мојот лош ракопис.

Нотесот беше розов. Последната розова работа во мојот живот.

* * *

На 25 ноември (вторник) во 20:00 часот во Младинскиот културен центар ќе се одржи промоција на книгата „Годишни времиња“, дебитантски роман на младата македонска писателка Јулијана Величковска. За книгата ќе зборуваат Владимир Мартиновски, Славица Гаџова Свидерска и Душко Крстевски, а извадоци од книгата ќе чита актерката Арна Шијак.

Јулијана Величковска е родена 1982 година во Скопје. Дипломирала на катедрата за Македонска книжевност и јужнословенски книжевности на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје.

Пишува поезија, проза и преведува. Нејзините песни се препеани и објавени на повеќе јазици, меѓу кои: кинески, англиски, српски, хрватски, словенечки, италијански, холандски, албански, чешки и италијански јазик.

Во 2010 година ја објавува поетската збирка „Комарци“. „Годишни времиња“ е нејзино прво прозно дело.

Извор: Годишни времиња, ПНВ публикации, Скопје, 2014.
Фотографии: Kersti K

ОкоБоли главаВицФото