Отпорот е предавство

19.03.2010 14:45
Wesley-Allsbrook-Comic-Style-Illustrations-600x320.jpg

Една од најјасните лекции последниве неколку децении е таа дека капитализмот е неуништлив. Маркс го спореди со вампир, а една од најочигледните точки на сличност сега се покажува во тоа што вампирите секогаш стануваат откако се избодени до смрт. Дури и обидот на Мао, во Културната револуција, да ги отстрани трагите на капитализмот, заврши како негово триумфално враќање.

Денешната левица реагира со широк спектар на начини на хегемонијата на глобалниот капитализам и неговите глобални дополнувања, либералните демократии. Либералната демократија, на пример, може да ја прифати хегемонијата, но да продолжи да се бори за реформи во нејзините правила (тоа е т.н. Третиот пат на социјалната демократија).

Или, може да прифати дека хегемонијата нема да исчезне лесно, но дека сепак треба да и’ се спротивстави од нејзините „засеци“, пукнатини.

Или, ја прифаќа залудноста на целата борба, поради тоа што хегемонијата опфаќа сè, така што ништо не може да биде сторено, освен да се чека избивањето на „божественото насилство“ – револуционерните верзии на Хајдегеровото „само Бог може да нè спаси“.

Или, ја увидува привремената залудност на борбата. Во услови на денешниот триумф на глобалниот капитализам, според тој аргумент, вистинскиот отпор не е возможен, така што сè што можеме да сториме, чекајќи да се разбуди револуционерниот дух на работничката класа, е да го браниме она што остана од државата на благосостојба, испорачувајќи им на оние на власт барања за кои знаеме дека не можат да ги исполнат, а патем треба да се повлечеме во студиите на културата, каде сè уште може да се работи критички.

Или, нагласува дека проблемот е многу пофундаментален, дека глобалниот капитализам во крајна линија е производ на принципите на технологијата или „инструменталниот разум“ кој стои во позадина.

Или, тврди дека глобалниот капитализам и моќта на државата можат да се раздрмаат, не со директни напади, туку со пренасочување на борбата на полето на секојдневните пракси, каде може да се „создаде нов свет“; на тој начин, основите на моќта на капиталот и државата постепено ќе бидат поткопувани, сè додека во еден миг државата не се урне (пример за ова е движењето на Запатистите во Мексико).

Или, таа го зема „постмодерниот“ правец, придвижувајќи го нагласокот од антикапиталистичката борба кон бројните облици на политичко-идеолошката борба за превласт, инсистирајќи на важноста на дискурзивната ре-артикулација.

Или се обложува дека на постмодерно ниво може да ги повтори класичните марксистички гестови на „одредена негација“ на капитализмот: со денешниот пораст на „когнитивниот труд“, противречноста меѓу општественото производство и капиталистичките односи стана посилна од кога и да е, со што за првпат е овозможена „апсолутна демократија“ (ова би била позицијата и на Харт и на Негри).

Овие позиции не се претставени како начин да се избегне некоја „вистински“ радикална политика на Левицата – она што тие се обидуваат, всушност, е да ја исполнат празнината која зад себе ја остави исчезнувањето на вистинската Левица. Сепак, овој пораз на Левицата не е целата приказна која се одигра последниве 30 години. Тука е и втората лекција, не помалку изненадувачка, која може да се научи од фактот дека кинеските комунисти го водат веројатно најексплозивниот развој на капитализмот во историјата, поуспешен и од успехот на западноевропскиот Трет пат на социјалната демократија. Накратко, нивната порака гласи: ние тоа го можеме подобро. Во Велика Британија, тачерската револуција во свое време беше хаотична и импулсивна, обележана со непредвидливи околности. Тони Блер беше оној кој беше способен да ја институционализира таа револуција, односно, кажано со Хегелови термини, она што најпрвин изгледаше како случајност, инцидент во историјата, да го направи нужност. Тачер не беше тачерист, таа просто беше сама; Блер беше оној (повеќе од Мејџор) кој навистина му даде облик на тачеризмот.

Одговорот на некои критичари од постмодерната левица на овој развој на нештата беше повик за нов облик на отпор. Оние кои и понатаму бараат судир со државниот апарат, или дури бараат тој да се освои, се обвинувани дека остануваат во рамките на „старата парадигма“: денешната задача, велат нивните критичари, е да и’ се опираш на државата со повлекување од нејзин терен и создавање нови простори вон нејзина контрола. Ова, се разбира, е само друга страна на прифаќањето дека капитализмот победил. Политиката на отпор не е ништо друго освен морализаторско дополнување на левицата од Третиот пат.

Неодамна излезената книга на Сајмон Кричли е речиси совршен пример за оваа позиција. За Кричли, либерално-демократската држава нема да отиде никаде. Обидите да се укине државата неславно пропаднаа; како последица на тоа, новата политика треба да настане на растојание од државата: во антивоените движења, еколошките организации, групите кои протестираат против расистичките или сексистичките практики, но и во другите облици на локалното самоорганизирање.

Тоа мора да биде политика на отпор кон државната моќ, политика на бомбардирање на државата со невозможни барања, денунцирање на ограничувањата на инхеретните државни механизми. Главен аргумент за ваквата политика на отпор на растојание од државата се врти околу етичката димензија на барањето правда преку „бесконечни барања“: ниедна држава не може да обрати внимание на ова барање бидејќи нејзина првенствена цел е „реал-политичката“ цел на сопствена репродукција (економски раст, јавна безбедност итн.). „Се разбира“, вели Кричли „историјата обично ја пишуваат луѓето со пушки и бајонети и не може да се очекува дека тие ќе бидат поразени преку исмејувачката сатира и бришачите на прашина. Сепак, како што историјата на ултра-левиот активен нихилизам јасно покажува, помина времето на пушки и бајонети. Анархистичкиот политички отпор не треба да го подражава и да се угледува на архаичната суверена насилност на која се обидува да и’ се спротивстави.“

Па што тогаш би требало да прават, да речеме, Демократите во САД? Да престанат да се натпреваруваат за државната моќ и да се повлечат во меѓупросторите кои постојат во државата, оставајќи им ја државната моќ на Републиканците и започнувајќи кампања на анархистички отпор против нив? Што би сторил Кричли ако за противник го има, на пример, Хитлер? Изгледа дека во тој случај треба да се подражаваат и да се угледаме на архаичната насилна сувереност, на која во други услови и’ се противиме. Дали Левицата треба да направи разлика меѓу околностите во кои може да се посегне по насилство во борбата против државата и околностите во кои сè што може да се направи е да се користат „исмејувачката сатира и бришачите на прашина“? Амбигвитетот на позицијата на Кричли почива на чудна логичка недоследност (non sequitur): ако државата е тука за да остане тука, и ако е невозможно таа (или капитализмот) да се укинат, зошто да се повлекуваш од нејзината сфера? Зошто да не делуваш во рамките и со државата? Зошто да не се прифати основната премиса на Третиот пат? Зошто да се ограничиш себе си на политика која, како што се изрази Кричли, „ја става државата под знак прашање, а воспоставениот поредок пред барањето за оправдување, не во цел да и’ се одмазди на државата, иако е пожелно само во некоја утописка смисла, туку за да ја подобри или да го ублажи нејзиниот малигнен ефект“.

Овој цитат едноставно покажува дека денешната либерално-демократска држава и сонот за анархистичка политика на „бесконечни барања“ постојат низ однос на взнаемно паразитирање: анархистите ја работат работата на етичко промислување, а државата ја врши функцијата на регулирање и придвижување на општеството. Етичко-политичкиот анархист на Кричли делува како супер-его кое опуштено ја бомбардира државата со барања; и колку повеќе државата се обидува да ги исполни овие барања, таа се гледа како сè повиновна. Во склад со оваа логика, анархистите својот протест го насочуваат не кон отворените диктатури туку кон дволичноста на либералните демократии, кои ги обвинуваат дека ги предале сопствените прокламирани начела.

Големите демонстрации во Лондон и Вашингтон пред неколку години против нападот на САД на Ирак пружаат експлицитен пример за овој симбиотски однос меѓу моќта и отпорот. Нивниот парадоксален исход беше дека обете страни беа задоволни. Протестантите ги зачуваа своите убави души: тие објавија дека не се сложуваат со владината политика кон Ирак. Моќниците тоа смирено го прифатија, па дури и профитираа: не само што демонстрантите не ја спречија веќе донесената одлука да се нападне Ирак; тие послужија да се легитимизира одлуката. Оттаму и реакцијата на Џорџ Буш на демонстрациите организирани против неговата посета на Лондон: „Видете, тоа е она за што ние се бориме, она што овие луѓе можат да го прават овде – да протестираат против владините политики – да биде можно и во Ирак!“

Интересно е тоа дека правецот со кој Хуго Чавез тргна во 2006 г. е сосем спротивен на овој што го препорачува постмодерната Левица: не само што не се стеснува дека има моќ, туку тој и ја зграпчи (најпрвин преку неуспешен пуч, а потоа и на демократски начин), безобѕирно користејќи ги венецуелските државни апарати за да ги промовира своите цели. Тој ги милитализираше сиромашните квартови, и таму организираше обука за вооружените одреди. И ултимативната наслада: сега кога се чувствуваат последиците на „отпорот“ кон капиталот под негова власт (повремен недостаток на одредена стока во државните супермаркети) тој објави план 24-те партии кои го поддржуваат да ги обедини во една. Дури и некои негови сојузници се скептични во врска со овој потег: ќе се плати ли тој со енергијата на спонтаните народни движења кои и’ дадоа елан на венецуелската револуција? Сепак, овој потег, иако ризичен, треба да се поддржи: Задачата е да се направи партија која би функционирала не како типична државна социјалистичка (или перонистичка) партија, туку како мотор за мобилизација на новите облици на политиката (како што се спонтаните комитети во фавелите). Што би требало да му кажеме на некој како Чавез? „Не, немој да ја преземаш власта, повлечи се, остави ја државата и сегашната ситуација онакви какви се“? Чавез често е дисквалификуван како кловн – но, дали таквото повлекување би го свело на верзија на командантот Маркос, кого многу мексикански левичари денес го нарекуваат „комедијантот Маркос“? Денес големите капиталисти – Бил Гејтс, големите загадувачи, ловците на лисици – се тие што и’ пружаат отпор на државата.

Лекцијата која би требало да се извлече од сево ова е тоа дека навистина субверзивна работа не е да се инсистира на „бесконечни“ барања за кои знаеме дека тие на власт не можат да ги исполнат. Бидејќи тие знаат дека ние знаеме, таквиот став на „бесконечни барања“ не претставува никаков проблем за нив: „Баш убаво што, со вашите критички барања, нè потсетувате на тоа во каков свет сите ние би сакале да живееме. За жал, ние живееме во реален свет, каде мораме да се движиме во рамките на она што е можно“. Она што треба да се работи е нешто сосем спротивно: да се бомбардираат моќниците со стратешки одбрани, прецизни и конечни барања на кои не може да им се упати овој изговор.

Овој текст се појави во London Rewiew of Books на 15 ноември 2007 година

Извор: filozofijainfo.com

Слики: wesley allsbrook

Слични содржини

Општество / Теорија
Општество / Теорија
Општество / Свет / Теорија
Општество / Свет / Теорија
Општество / Свет / Теорија

ОкоБоли главаВицФото