Теориска читанка: Лекција за бисексуалноста

23.12.2015 03:40
Теориска читанка: Лекција за бисексуалноста

Топло е во прегратката на колективниот идентитет. Нè замислувам, точки и линии меѓу нив, врски: резултатот е мрежа, клопче. Добиваш јазик, добиваш симболи. Се препознаваш. Добиваш огледало. Не е мала работа ако почнеш да постоиш.

                                                1.

Критиката на идентитетските политики и квир идентитетот, најчесто доаѓаат од левата, материјалистичка перспектива. Тие приговори политиката на идентитетот ќе ги третира како оние кои ја фрагментираат основата, расфрлајќи ја активистичката енергија на партикуларни интереси, а со тоа пропуштаат да воспостават поширок фронт кон суровите економски политики кои на сите нас секојдневно ни го загорчуваат животот. Незадоволство генерално ќе се движи кон својот дијапазон на идентитетски одредници, но, морам да кажам дека е симптоматично тоа што најмногу ќе се адресираат т.к.н ЛГБТ идентитети.

Што се однесува на квир теоријата, нејзе, како и целиот тој комплет на пост/структуралистички правци, постмодерната мисла, ѝ се замерува за она што би можеле да го наречеме теорија на дематеријализација. Тоа е фамозен лингвистички пресврт, каде теоријата целото свое внимание го исцрпува со прашања за јазикот, дискурсот, симболичкото, испуштајќи ја нивната материјална втемеленост. Тоа не е карактеристично за квир теоријата (на која дематеријализација ѝ е потребна за да го деконструира полот како релевантна биолошка категорија), тоа се случува во целото тело на теоријата, хуманистиката, па дури и кај марксизмот кој во својата постмарксистичка инкарнација одеднаш аналитички ја претпочита надградбата пред темелот.

Без дополнителни објаснувања, сето ова во голема мера држи вода, материјалистичката интервенција е потребна насекаде, но јас би рекол дека и на квир и на идентитетот треба да им се упати критика која ќе биде насочена од позицијата која тие самите ја воспоставуваат. Затоа, потребна е критика која ќе се задржи на рамниште на дискурсот и ќе се обиде да понуди поинаков вид на говор за сексуалноста од оној кој нам неуморно ни го генерира идентитетот како сексуално-политичка категорија.

Тоа ни вети дека ќе ни го понуди категоријата квир која во одредена мера настапува и како реакција на цврсти идентитетски одредници, но и таа самата, за жал, некаде по патот ги загубила своите конци. Но, постои ракурс кој може да ни даде специфично гледиште кое идентитетот нужно го разложува како проблематична политичка алатка и да нè врати кон исконот на квир идентитетот: тоа е бисексуалниот ракурс.


                                                      2.

Бисексуалниот активизам и теорија, кај нас практично не постојат, но на други места се присутни уште од 1980-тите години, ангажирајќи се главно околу една клучна одредница: спротивставување на бришењето на бисексуалноста и инсистирање на нејзината видливост.

Импулсот е сосема разбирлив, бидејќи бисексуалноста навистина е замолчувана, и во ЛГБТ (де факто геј) активизмот и теоријата, поради политичкиот апетит на другите родово-малцински категории (пред сè геј и до одреден степен, лезбејски), кои со цел да постигнат сопствена консолидација во рамките на симболичниот поредок, ќе го отфрлат оној баласт кој пред сексуалниот мејнстрим би им претставувал преголем товар.

Тоа се првенствено бисексуалноста и трансродовиот идентитет. Но, додека трансродовиот идентитет, бидејќи интервенцијата на телото најчесто сепак оди во насока на преклопување на полот, родот и желбата, првенствено ќе биде нападнат (без разлика дали од конзервативните или радикалните феминистички кругови), а со самото тоа и препознаен, видлив, бисексуалноста едноставно поминува под радарот. Не станува збор за, дозволете ми да истакнам уште еднаш, грешка, случаен пропуст. Станува збор за структура на премолчување. Теоретичарот Кристофер Џејмс, следејќи го концептот на принудната хетеросексуалност на Адријан Рич, ќе зборува на тој начин за принудна моносексуалност.

Нештата одат прилично длабоко: излегува дека бисексуалноста не се појавила во дискурсот за сексуалноста, бидејќи бисекусалецот никогаш не се појавил како субјект. Сега, овде ќе се послужиме, со ништо друго освен со класичната квир теорија која, иако изненадувачки целосно ја прескокнува бисексуалноста, сепак сé уште претставува голема теоретска машина за толкување на токму тоа премолчување. Во „Историја на сексуалноста“, Фуко ни ја објаснува појавата на хомосексуалните видови, пишува за нејзиното раѓање во деветнаесетвековниот дискурс на науката (медицината, биологијата, психологијата, психијатријата, демографијата).

Пред тоа, содомитот, или личноста која стапува во хомосексуалните акти, беше краткотрајна аберација. Во 19 век тој станува вид, некој во потполност и неповратно обележан од своите сексуални практики, станува хомосексуалец. Ова е поврзано со трансформацијата на семејството која настапува со модерниот капитализам и појавата на пазарот на „слободниот работник“, мобилниот, феудално, територијално и фамилијарно неврзаниот, сексуално послободниот.


Во секој случај, кога зборуваме за хомосексуалниот вид, имаме работа со дискурсот на моќта, оној која има за цел да одбележи, класифицира, дисциплинира. Но, тој потоа овозможува и инверзен дискурс - и сега сме на почетната точка на политичката еманципација - тој овозможува појава на хомосексуалниот субјект, политички и активистички. Што се однесува на бисексуалноста, треба да се има предвид тоа дека и најмалата дамка на истополовиот чин во нечија инаку хетеросексуалната кариера, личноста автоматски ја сместува во рамки на строгите граници на хомосексуалноста. Бисексуалниот субјект никогаш не ни можел да се појави: не постои бисексуален чин, не постои бисексуален вид, не постои бисексуален субјект.

Затоа, бисексуалноста, кога сепак се појавувала во какви било дискурси, секогаш се сведувала на нешто недофатливо, неодредено, нешто што се измолкнува, никогаш присутно во сегашниот момент. Нешто магливо. Од една страна, сето она што може да биде бисексуалноста е фаза, и тоа онаа почетната, прапочетната во митолошка смисла. Кога станува збор за дискурсот на деветнаесеттиот век, еве да речеме во психоанализата на бисексуалноста ѝ се доделуваат различни значења, но доминантно се одредува како развојна фаза во животот на поединецот.

Освен на ова филогенетско рамниште, бисексуалноста била перцепирана како фаза и на онтогенетско рамниште. Постепено, сè посилната диференцијација меѓу половите, Дарвин ќе ја дефинира како механизам кој со текот на времето произведува модерно, цивилизирано човечко битие, па според тоа пред тоа имаме интерсексуалец/ бисексуалец.

Оптимистичките варијанти на бисексуалноста како фаза, ни ја нудат како ултимативна, последна фаза, сексуален заклучок, како нешто што допрва треба да дојде, но пред сè, утописки поставено пред нашите копнежливи очи, и сведливо само на тоа. И денес, ако го земете предвид кое било истражување за перцепцијата на бисексуалноста - сите резултати ја сместуваат во рамките на мрежата на концепти, како што се фаза, збунетост, несигурност, би-љубопитност. Не знаејќи што точно е таа, како да се препознаеме во неа? Бисексуалноста во најголема мера е она што Џудит Батлер, кога зборува за родовите, го нарекува unintelligible, несфатливо.

Затоа бисексуалноста, и покрај трогателните активистички напори, едноставно не може да се појави во рамки на идентитетот: Би идентитетот е невозможен. Едноставно, полово-родовиот систем неумоливо е организиран околу бинаризмот маж/жена, а потоа хетеро/хомо, па личноста која учествува во практики кои можат да се одредат како бисексуални секогаш е распната меѓу овие два идентитета: или сте геј или сте стрејт.

Не постои социјално гледиште кое бисексуалноста може да ја препознае како идентитет, не постои културна инфраструктура на која таа може да се накалеми. Сексуалниот идентитет не е индивидуална (како што тоа ни го сугерираат аналитички јаловите толкувања во рамките на т.к.н. stage models of identity development ), туку социјална категорија, а бисексуалноста во рамките на тој регистар нема свое место. Само кога вистински би го уништиле родовиот бинаризам, бисексуален идентитет би можел да се појави, но тогаш од него како политичко орудие, веќе не би имало потреба.
Морам да напоменам дека овде не настапувам само од теоретска позиција.

Дојде од личното. Помисла, желба да постои идентитет, можеби дофатлив, трепереше во мене и околу мене. Желба да се припаѓа, желбата да се препознаеш во светот. Некое неодредено, крајно неодредено незадоволство при секое сведување на себеси на една од тие две позиции: стрејт или геј. Со жена си стрејт, со маж си хомосексуалец. На крајот: увидувањето дека едноставно тоа за мене го нема. И што сега?


                                                 3.

Овие денови посебно актуелната статија „Ние, бегалците“, на Џорџо Агамбен, надоврзувајќи се на истоимениот текст на Хана Арент, ни го носи концептот на бегалците како вообичаена критика на државите нации. Бегалецот, оној во доминантна состојба на неприпаѓање, го прикажува целото насилство на државата нација, насилство пред сè на она што исклучува, што лишува од граѓанство. Така, бегалецот за Агамбен е политички исклучително важна и корисна категорија: „Барем додека процесот на дисолуцијата на националната држава и нејзината сувереност не заврши, бегалецот е единствената категорија со помош на која ние денес можеме да ги перцепираме облиците и ограничувањата на политичката заедница.“

Аналогно, тоа е бисексуалецот: бегалец од родот, категорија која може да ни навести различен концепт на сексуалност. Ултимативна неволја со родот, оној кој со своето неприпаѓање го прикажува секое насилство на сексуалните идентитети, насилство кон она што го исклучуваат, но и насилството кон она што во себе го вклучуваат.

Станува збор за принудно вклучување (на пр. бисексуалноста во геј или бисексуален идентитет), и такво со сосема доброволна основа. Всушност, кога еднаш ќе прифатиме одреден идентитет, кога ќе се ограничиме со него, откако еднаш својата желба ќе ја фиксираме за концептот на сексуална ориентација, ние се лишуваме од сите потенцијални диспартни искуства. Ако сме се препознале како геј или стрејт, тешко дека ќе почувствуваме импулси кон она што не припаѓа во кругот на тој идентитет, и ако ги почувствуваме, ако ги регистрираме, тешко дека ќе постапуваме според нив.

Идентитетот е насилна категорија, прифаќањето на недостаток на слобода во замена за парче, е најмало учество во симболичкиот поредок. Поентата е, се разбира, малку покомплексна од овој тип на некаква симболична трговија: идентитетот ве прегрнува и не ве пушта, дури и ако не се повикувате на него, дури и доколку доброволно не би го прифатиле. Понекогаш едноставно ви се наметнува како единствен можен облик на постоење.

Но, добро, поконкретно кажано, она што ни е потребно и она кое може да ни го понуди бисексуалниот ракурс е различниот говор за сексуалноста. Едноставно, кај бисексуалноста е непогрешливо јасно дека тоа е чиста пракса, сплет на чинови, ништо друго освен тоа. Не постои суштина која ги генерира тие чинови. Тоа е ракурс кој ја деесенцијализира сексуалноста. Ова, да се разбереме, оди во правец на квир теоријата, но квир категоријата воопшто, ги изневери своите ветувања, се претвори во уште една значка, де факто, идентитетска категорија која само за себе монополизира флуидност, заборавајќи на поуката на Батлер дека стрејт и хомо идентитетите се перформативни, па според тоа нестабилни, секогаш во очајнички и на неуспех осудени обиди за фиксирање.

Со тоа инсистирање на специфичноста на сопствената нестабилност, флуидност, и со поставувањето на себе како нивна спротивност, помодарскиот и речиси мејнстрим квир, практично дополнително ги фиксира овие две бинарни стрејт и геј категории.

Со пропуштањето на бисексуалноста, квир категоријата ја пропушти најдолговечната и најелементарната реализација на своите теории. Но, таа се враќа: ни нуди момент во кој нема да зборуваме за сексуален идентитет, па ни за сексуални ориентации, туку само и исклучиво за сексуални практики. Без сомнение, идентитетот одиграл улога на важно политичко оружје, иницијален мобилизациски апарат, на момент на создавањето на политичкиот субјект. Но, време е срдечно да му се заблагодари и да го отфрли. Враќање на неомеѓената сексуалност: тоа е лекцијата за бисексуалноста.

Дасти Спрингфилд? Марлон Брандо, Кети Акер, Бертолт Брехт, Саша Греј, Сузан Сонтаг. Фасбиндер. Лу Рид. Дејвид Боуви, кој за жал, со растот на медиумската апокалипса за сидата, јавно се откажа од својата бисексуалност. Зошто посетуваш веб-сајтови со листи на познати бисексуалци? Смешен си. Сепак, таа потреба за идентитет? Ах, но препознавањето на неможноста не значи смрт на желбата. Покрај тоа, можеби местото на мобилизирање на немоносексуалната политичност е токму желба за идентитет. Дефицитот е она што нè гони, но неможноста е таа што нè одредува.

Очекуваниот резултат е ист: ширење на недисциплинирана сексуалност.

Слики: Keith Haring

Извор: www.voxfeminae.net