Винтиџ рецепти и рефлексии за храната на познатите уметници

„Уметноста е еден вид храна“, пишува Сузан Сонтаг во својот дневник. Можеби тоа е причината поради која врската меѓу уметноста и храната има толку долга историја на трансцендирање на метафоричното, од кујната на футуризмот, до книгата со рецепти на Либерачи, па сè до оброците во познатите уметнички дела.

Во 1977 година, неколку децении пред да биде објавена The Modern Art Cookbook, уметничките и кујнски ентузијасти, парот Медлин Конвеј и Ненси Кирк, соработувале со Музејот на модерна уметност МоМА, во Њујорк, во проектот The Museum of Modern Art Artists’ Cookbook - прекрасна збирка на омилените рецепти и рефлексии за храната на триесетина најистакнати уметници, вклучувајќи ги Салвадор Дали, Луиз Буржуа, Роберт Индијана, Вил Барнет, Лари Риверс, Енди Ворхол, и Вилем де Кунинг.

Уметничко дело на Салвадор Дали од еротската книга за готвење, Les diners de Gala, 1973

Четири години пред да ја објави својата елаборирана еротска книга за готвење, Салвадор Дали им вели на Конвеј и Кирк:

„За мене е многу важно да се јаде само она што расне во одредена сезона.“

Дали работел секој ден во годината. Немал време да се забавува колку што тој би сакал, но кога го правел тоа, подготвувал вечери за 20-25 пријатели. Неговата маса секогаш била одлично поставена и секогаш бела - бел порцелан, бел дамаск, и бели цветови во кристални вазни.
На тоа беспрекорно платно Дали служел храна во бои кои во одредена сезона се соодветни за консумирање:

Црвена салата

Се служат четири порции за ручек, или 8 како предјадење.

Потребни состојќи:
- 8 парчиња ситно сецкано цвекло
- 230 гр. ситно сецкан пушен јазик
- 350 гр. ситно рендана црвена зелка
- 5 лажици густ крем (разладен)
- 3 лажици сок од лимон
- 1 лажица доматно пире
- 1 исецкан кромид
- 1 лажичка шеќер
- бибер по вкус
- сол по вкус
- неколку смрзнати листови зелена салата

Измешајте го кремот, доматното пире, шеќерот, кромидот, и црниот бибер. Мешајте околу три минути со брзи движења, додека смесата не стане светла и пенлива. Полека додадете сок од лимон. Во садот додадете го цвеклото, зелката, и јазикот. Додадете дресинг и добро промешајте. Добро затворете ја смесата и ставете ја во фрижидер да отстои околу два часа. Додете и бибер по вкус. Послужете ја врз зелената салата.

Белешка: Се сервира со топол француски леб и светло црвено вино, истиот ден кога е направена.

Портрет на Луиз Буржуа, на Тимоти Гринфилд-Сандерс

Првата ретроспектива на Луиз Буржуа во МоМА, една од најпочитуваните и највлијателни уметници на дваесеттиот век, нè потсетува на тоа колку е испреплетена историјата на храната со историјата на родовата нееднаквост:

„Кога бев дете, во Франција велеа дека готвењето е патот до срцето на мажот. Денес знам дека идејата е апсурдна, иако верував во неа многу долго време. Мајка ми имаше проблеми со здравјето и не можеше да поминува долги часови во кујна, што е вообичаено за речиси секоја домакинка. За да ѝ помогнам, ја преземав одговорноста татко ми секогаш да има вечера. Тоа не беше лесно. Тој често доаѓаше дома многу доцна. Сакав да бидам сигурна дека храната ќе остане топла и свежа, па така станав експерт во тоа. Кога татко ми ќе се појавеше и ќе посакаше стек, јас веднаш ќе го зготвев. Во тоа време мажот имаше свое право храната да му биде подготвена во секое време. За време на моите студентски години воопшто не готвев. Меморијата за оние потрошени часови на подготвување храна исчезна. Најчесто се хранев со јогурт, мед, и ‘ржан леб. И денес сè уште ја јадам истата храна.“

Сепак Буржуа не се откажала од готвењето. Напротив, таа раскажувала дека поседува осум шпорети и дека секогаш е „подготвена да нахрани околу петнаесетина луѓе“, а на Конвеј и Кирк им кажала дека секоја сабота подготвувала вечери за нејзините пријатели, во затишјето по затворањето на изложбите во уметничките галерии и времето пред да се отворат џез клубовите.

Меѓу нејзините омилени рецепти е овој едноставен, инвентивен специјалитет, кој Буржоа го служела како прва закуска со топол француски леб:

Француска салата со краставици

Потребни состојќи за четири порции:

Салата:

- 6 излупени и исецкани краставици

Сос со оцет:

- 6 лажици маслиново масло
- 2 ½ лажици оцет тарос
- ½лажичка тарагон
- сол и црн бибер
- 1 зелено младо кромитче

Излупете ги и исечете ги краставиците по должина. Ставете слој од краставиците во мал сад. Посипете со сол. Повторете го процесот додека не се искористат сите исечени краставици. Додадете го завршниот слој сол. Покријте ги и ставете ги да отстојат во фрижидер 12 часа. Измијте и исцедете ги со ладна вода. Избришете ги со сува крпа. Направете дресинг. Со брзо движење посипете масло, оцет, тарагон, сол и бибер. Прелијте го сето тоа врз краставиците. На крајот додадете младо кромитче и сервирајте.

Портрет на Енди Ворхол, на Џек Мичел

Енди Ворхол, кој пред осумнаесет години, во соработка со својата мајка ја објави малку познатата, но одлична книга за готвење, на Конвеј и Кирк им раскажувал дека престанал да јаде конзервирана храна, изјава која комично се поклопува со датумот на објавување на книгата, а тоа трагично нè потсетува на кулинарската криза –„авионската храна е најдобра храна.“

Тоа е еден исказ кој нè потсетува колку Ворхол ја замаглува линијата помеѓу човек и личност, колку промислен бил тој во врска со конструирањето на сопствениот мит. Сето тоа темелно, како што само Енди Ворхол знаел да објанува, им го раскажува на уредниците:
Отсекогаш мислев дека житарките, како што се пченкарните, овесни и оризни снегулки, се природна работа, дека тие доаѓаат директно од самите растенија.

Тој го споделува својот брендиран рецепт:

Млечна крем супа од домати

Потребни состојќи:

- 10 ¾ кондензирана Кембел супа од домати
- 2 конзерви млеко
Супата и двете конзерви со млеко ставете ги во сад да се варат. Промешајте. Послужете.

Вилем де Кунинг

Во раните седумдесетти години, Вилем де Кунинг се навраќа на своите формативни години во Холандија и имигрантското искуство обликувано преку неговиот однос кон храната:

„Никогаш не ми се случуваше да се прејадам кога бев дете, бидејќи кога имавме вечера, тоа секогаш беше кафеав грав. Бевме сиромашни. Кога дојдов во Америка никогаш не бев видел толку многу храна во мојот живот! Во Америка дојдов со брод во кој се обидов тајно да се превезам. Откако бев откриен кај цевките, почнав да работам во кабината, бев задолжен да ги чистам палубите. Се симнав од бродот кога стигнавме во Бостон и се качив на воз до Њујорк. Отидов директно на Вол Стрит. Од немите филмови кои ги гледав, препознав каде се наоѓа зградата на њујоршката берза.

Потоа стигнав во Хобокен, бидејќи тоа беше холандска, италијанска и германска населба. Најдов соба, и добив работа како молер. Ми се чинеше дека Америка е земја на чудата, бидејќи работев и заработував шест долари на ден. Потоа мојата дневница се зголеми на девет долари. Во една недела можев да си дозволам да си купам костим, чевли од брендот Thom McAn, и неколку пара долна облека. Чорапите чинеа десет центи пар и и не чинеше речиси ништо нивното перење. Можев слободно да ги фрлам! Сето тоа за мене беше нешто налик на откровение, и изобилство! Таму сè беше толку големо и значајно, па затоа често си велев во себе: „Ох, алелуја, Америка, еве ме, доаѓам.“

„Која е првата храна која ја пробав? Хамбургер. За ручек отидов на едно местото на Ривер стрит и видов сметка на на која пишуваше „хамбургер“, па тоа и нарачав. Следниот ден купив хамбургер, како и денот по него. Потоа сакав да променам, па нарачав филе со говедско месо и се обидов тоа да го изговорам, но најверојатно келнерот не ме разбра, па ми даде хамбургер.“

Дури и кога стана славен во светот на уметноста, Де Кунинг го задржа капацитетот за задоволство во наједноставните работи и во него имаше многу малку од онаа снобовска шарада на софистицираност која како карактеристика ја поседува високото општество. Повеќе од половина век по искуството со хамбургерот, тој го споделува неговиот омилен едноставен дресинг за ракчиња или јастог, направен со состојки кои можат да се купат од најрудиментираната продавница:

Сос за морска храна

Потребни состојќи:

- 240 гр. густ крем (мешан додека не стане пенлив)
- 230 гр. мајонез
- 30 мл коњак
- 30 мл шери
- 4 лажици кечап
- сол и црн бибер по вкус

Во голем сад полека измешајте го мајонезот со пенливиот крем. Додадете ги останатите состојки и ставете ги во фрижидер да остстојат околу еден час. Послужете.

Како дополнување на The Museum of Modern Art Artists’ Cookbook доаѓа и рецептот за супа од зелена салата на Пети Смит, за прегладнетите уметници. Станува збор за уште една винтиџ книга за готвење со наслов, The Artists & Writers Cookbook, во која се вклучени и десерти инспирирани од модерната уметност, од најголемите уметници на човештвото.

Извор: www.brainpickings.org