Разговор со авторките на книгата „Живот вреден за живеење“

21.11.2016 13:09
Разговор со авторките на книгата „Живот вреден за живеење“

Мимоза Петревска-Георгиева со ќерка ѝ Илина, Емилија Георгиевска-Наневска со ќерка ѝ Калина

 

Секој би рекол да не си им во кожа на родителите со деца со некаква попреченост. Само тие знаат како се пребродуваат секојдневните тешкотии, кои за останатите не постојат. Храброст е две мајки на прекрасни девојчиња, своите болки, искуства, дилеми да седнат и да ги раскажат. Така почна „Живот вреден за живеење“, за да се рашири мисијата и да добие многу поголеми димензии, станувајќи синергија на неколку приказни за деца со попреченост и нивните семејства. Емилија Георгиевска-Наневска е психолог во Мадрид, а Мимоза Петреска-Георгиева е новинарка во дневниот весник „Нова Македонија“. Со нив разговараме откако книгата во издание на „Или-или“ излезе на виделина, благодарение на многу хумани луѓе. Авторките најавуваат дека парите од продажбата на книгата ќе се употребат во наредниот издавачки потфат на нивното здружение „Сината птица“.


Факултети: „Живот вреден за живеење“ има мисија да помогне во прифаќањето и споделувањето на искуствата на многу деца со пречки во развојот и нивните семејства. Може ли да се навратите како приказните на дечињата станаа книга?

Емилија: Идејата за книгава се роди истовремено со откривањето и градењето на пријателството помеѓу мене и Мимоза. Се среќававме во лето, кога ја посетував Македонија. На кафе, во горештините, прилично релаксирани почнавме да си раскажуваме интимни моменти од нашето поинакво мајчинство. И така, раскажувајќи си, рековме – зошто да не го напишеме ова, а можеме да собереме приказни и од другите родители. Првичната идеја беше едноставна. Потоа, низ процесот на работа ги откривавме и покомплексните нивоа на проектот. Низ самиот процес сфативме дека ги поместуваме границите на тоа што значи да си родител на дете со пречки во развојот. Сфативме дека пренесуваме моќни идеи, меѓу другото дека ние родителите не сме жртви, дека не сакаме да нѐ сожалуваат, дека животите на нашите деца се вредни, со смисла, како и идејата за важноста на социјалната поддршка. Истовремено, јас како психолог ја знаев и терапевтската вредност на запишувањето и сведочењето на личната траума. Идејата за ваква книга ме возбуди и како мајка и професионално.

Мимоза: Прво беше зрнцето светлина што се раѓа во секој родител на дете со попреченост, кој по првичната траума го добива импулсот да стори нешто со себе и да го сподели виорот емоции и мисли што навираат во него. За среќа, јас имав со кого да споделувам. Со Емче долго дискутиравме за нашите интимни искуства на жени и мајки на девојчиња со попреченост. Се храбревме и се поткрепувавме. Од таа убава енергија се роди оваа книга. На наша среќа, имаше и други родители што сакаа да зборуваат, но имаше и такви кои полесно се справуваат со траумата во тишина, што е нивно право. Чинот на споделување на родителите/роднините кои зборуваа е терапевтски, исто како и чинот на идентификување на читателите со некоја приказна. Така се создаде невидлива мрежа која сите нѐ поврзува, тенки испреплетени нишки кои ни дадоа утеха, препознавање, сочувство, храброст. Некои приказни се одмотуваа лесно, некои требаше да се исчепкаат. Највозбудлив и најисполнувачки дел за мене беше работењето на интервјуата со луѓето со посебни потреби. Тие беа толку смели, толку неочекувано остроумни и духовити, што јас иако сум новинарка која сретнала секакви соговорници, буквално бев соборена. Тие разговори се скапоцени сведоштва за нивниот живот.

ДЛАБОКО ДОПРЕНИ И ПОМЕСТЕНИ

Факултети: Одѕивот е одличен. Задоволни ли сте за гласот што се шири и верувате ли дека ќе биде успех ако книгата вистински допре барем еден читател?

Мимоза: Секако. Ако падне зрак светлина и врз само едно зрнце песок во пустината, се менува целиот пејзаж. Така е и со луѓето – кога ќе се промени свеста макар кај еден човек, тоа по принципот на домино-коцки го менува и светот. На промоцијата имаше силен бран на емоции кој во еден момент се закануваше да ме преклопи. Во очите на луѓето наоколу, на родителите, роднини на луѓе со попреченост, но и обични луѓе, видов солзи. Сакам да верувам дека се радосници. По оваа книга луѓето почнаа полесно да ни приоѓаат, посмело да потпрашуваат, да не се во грч кога разговараат со нас за нашите деца. Повеќето од нив рекоа дека книгата е магнетски привлечна и дека не можеле да ја испуштат од рацете до последната страница. Преку нашите приказни тие го открија нашиот паралелен универзум кој го гледале само во контури.

Емилија: Презадоволни сме. Дури и изненадени. Добиваме електронски писма, рефлексии од многу читатели што досега прочитале дел од книгата. Тешко е да се сумираат накусо импресиите на читателите што ни пишаа, но би рекла дека повеќето од нив се „длабоко допрени и поместени“. Мене лично секогаш ме мотивираше една посебна читателска група – тоа се родителите кои допрва ќе се соочуваат со предизвиците што ние сме ги минувале, како и родителите „во сенка“ кои се препознаваат во приказните тивко и осамено. Се надевам дека книгата ќе дојде баш во нивните раце и дека нема да се чувствуваат толку сами. Ако допре и до еден таков родител – да, успех е!

Факултети: Со оглед на тоа дека и самите сте мајки на девојчиња со попреченост, низ какви сѐ лични премрежиња поминувавте при создавањето на книгата?

Емилија: Прво ја напишав приказната за Калина, уште пред да почнам да ги собирам приказните од другите родители. Ја напишав многу бргу во формата што излезе во книгата, за неколку дена. Но во суштина веќе со години ја пишував: собирав цитати, инспиративни текстови, илустрации, водев дневнички записи... Притискаше да се стави на хартија. Тоа пред сѐ беше психотерапевтски проект: обработка и сведочење за мојата лична траума, но и за растот низ мајчинството. Понатаму, со секоја нова приказна што ја чувме и ја работевме се чувствував сѐ подобро и поинтегрирано. Низ приказните се препознававме и рефлектиравме едни со други. Сето тоа беше еден високоемотивен процес, изискувачки кон нас самите, но не би го нарекла премрежје. Беше процес на учење, а гледано вака отпосле, веројатно и процес на поместување на граници во нас самите. Одредени компликации беа врзани со техничката изведба, фактот што не живеам во Македонија, не сум таму катадневно, собирањето средства и организацијата на конечната фаза на проектот – што го забави процесот. Но, тоа е независно од фактот што сме мајки на девојчиња со попреченост.

Мимоза: Уф, не беше лесно. Јас имам три ќерки и работам како новинар. Штрбнував од времето за спиење и одмор, цепев атоми сила трчајќи меѓу секојдневните обврски, молев за мир и тишина дома за да можам да работам. Ќе признам дека најтешко ми беше да ја напишам мојата приказна. Трпеливо и внимателно ги собирав приказните на другите учесници во книгава, но мојата не можев така лесно да ја ископам. Како да бев сосема блокирана. Но, во еден ден се натерав да седнам...и приказната сама потече.

Факултети: Имавте ли соработка со родителите на децата чии приказни ги раскажавте? Беше ли тешко да ги убедите да проговорат?

Емилија: Родителите што сакаа да учествуваат прифатија веднаш и без проблем ја раскажуваа својата приказна. Во таа смисла книгава не е репрезентативна, не ги пренесува гласовите на тие што не се спремни да споделат и да зборуваат. Но, тука е и нејзината мотивирачка вредност. Имавме случај на родители кои беа поамбивалентни, кои ги раскажаа своите приказни, но се премислија и не сакаа да влезат во книгата. Но јас гледам вредност и во самото раскажување на приказната за тие родители, без разлика што нивната приказна не се најде во книгата. За мене, процесот на работата со родителите беше многу вреден. Се спријателивме. Создадовме мали мрежи на поддршка и препознавање меѓу нас. Со фотографот Драги, сега мој многу драг пријател, чија приказна исто така можете да ја прочитате во книгата, не се познававме воопшто, но книгава нѐ зближи.

Мимоза: Најголем дел од нив прифатија „од прва“, некои моравме малку да ги убедуваме. Она што ме изненади е што и покрај тоа што говорат за многу чувствителни работи, ниту еден од учесниците не ја цензурира содржината, ниту еден изречен збор, со што јасно ни ставија до знаење дека се цврсти во намерата да извадат на виделина добар дел од своите животи. И моментите кога биле малодушни и исплашени, кога потклекнувале под товарот и го избирале „полесниот пат“, кога биле уморни и скршени, како сведоштво дека, како што велат, „храброста не е да не паднеш, туку после секој пад одново да стануваш“.

НЕМА КОЈ ДА НÈ ПРАША КАКО СЕ НОСИМЕ СО СЕКОЈДНЕВЈЕТО

Факултети: Македонското образование и менталитет се чини дека сѐ уште се далеку од вистинското прифаќање на децата со некаква попреченост. Училиштата не обезбедуваат дефектолози (иако тоа е законска обврска), родителите се снаоѓаат самите колку што можат. Недостига ли комуникација и вистинско запознавање помеѓу себе?

Мимоза: Да. Недостига некој да нѐ праша како се носиме со секојдневните обврски. Недостига чувството дека институциите се компетентни и дека знаат како да се погрижат за нас, поинаквите семејства. Недостига искоординираноста и доследноста во спроведувањето на процесот на инклузија. Некои училишта ги отворија вратите за специјалните деца, но откако видоа дека ниту наставниците ниту другите кадри не се соодветно обучени, а немаат ни дополнителен кадар, како дефектолози и логопеди, како полека да се повлекуваат. Инклузијата е еден голем недовршен проект кој сѐ уште виси во воздух. Во тој вакуум висиме и ние, семејствата, обидувајќи се да се приспособиме на условите и да го одбереме оптималниот пат за нашите деца.

„ДИШЕЊЕ ЗА РОДИТЕЛИТЕ“ ВО ШПАНИЈА

Факултети: Г-ѓа Георгиевска-Наневска, со оглед на тоа дека живеете во Мадрид, може ли да ни споделите како шпанското општество се носи со оваа проблематика, во однос на инклузивноста во училиштата, самиот менталитет и прифаќање на децата со попреченост?

-Калина се роди во Бостон, САД, каде што доби одлична медицинска грижа на почетокот. Но, патиштата нѐ однесоа накратко во Англија, па во Шпанија. Не знаевме ништо за оваа земја во однос на социјалната заштита, грижата за деца како Калина. И бевме многу пријатно изненадени. Редовните училишта се инклузивни, но има и одлично опремени специјални училишта. Калина оди во едно такво специјално школо. Таму работат според образовни програми во согласност со можностите на учениците; класовите се мали, со по 5-6 деца споени според функционалноста и возраста. Покрај редовната групна настава, секое дете добива индивидуален третман - низа индивидуални тераписки часови, како логотерапија, физикална терапија, сензорна интеграција, сето во рамките на училишниот ден. Од неодамна имаме можност со мала доплата да го оставаме детето секоја прва сабота во месецот во училиште. Тоа го нарекуваат „дишење за родителите“.

Што се однесува до многу нешта, на пример, организација на администрацијата, работна етика, Шпанија е во развој, на патот кон развиените европски земји. Но, од друга страна, Шпанија негува долга традиција на социјална заштита на маргинализираните лица, вклучително и децата и возрасните со посебни потреби. Има една многу изразена димензија на солидарност, хуманост и емпатичност кон послабите, вградена на институционално ниво, но и кај граѓаните. Кога се движиме по улиците со Калина никогаш не сме добиле чуден, попрек, или збунет поглед; напротив, минувачите најприродно нѐ отпоздравуваат и ни се смешкаат. Постои комфор со различното. Генерално Шпанците се многу позитивно наклонети кон децата и тоа е видливо и во односот кон децата со посебни потреби на јавните места. Никогаш нема да ве одбијат да влезете со детето во пофин ресторан (нешто што ни се случило во други земји), ниту пак ни пререкле во ресторан за хаосот што го прави Калина при јадење. Напротив, секогаш нѐ отпоздравуваат со насмевка.

Се разбира, има нешта што недостигаат. Нема, на пример, волонтерски служби кои би доаѓале дома по неколку часа дневно или неделно да им помогнат на родителите со деца со психо-физички хендикеп. Такво нешто е неопходно и во Македонија, нешто за кое веќе сме во преговори со неколку професионалци. Секогаш може и треба да се направи уште повеќе.

Извор: www.fakulteti.mk
Фотографии: Драги Неделчевски