Книгите и писателите со кои го опишував груевизмот (2) - Кафка, Долар, Фуко, Рауник, Сократ, Агамбен, Бретон

КАФКА - ПРОЦЕС

Зградата на судот е офуцана и до половина срушена зграда со многу станови и соби, така што се чини неможно судот да заседава на едно такво место. Бидејќи не може да ја пронајде судницата, К. мора да се качува низ скалите и да ги прашува збунетите станари за насоката. Во еден ходник К. почнува муабет со една перачка, која е жена на судскиот вратар, а ја прогонува некој студент по право кој има важни врски во судот. Неговиот интерес за перачката е од сексуална природа. Наеднаш се покажува дека судот заседава во соседната соба, а патот до судницата води низ приватниот стан на перачката. Веднаш зад неугледната врата на судницата цел куп луѓе го чекаат доаѓањето на К.

Ете, така изгледа општеството и неговите институции во моментов, под команда на преродбениците. На приватно-државен злосторнички потфат. На кафкијански кошмар. А самата преродба ја замени бесконечната транзиција претворајќи се во процес спрема сите нас.

Државата - ѓеврек

МЛАДЕН ДОЛАР

Самата преродба ја замени бесконечната транзиција претворајќи се во процес. Како што сјајно објаснува филозофот Младен Долар, во „Процес“ станува збор за процес на „станување странец“ (според терминологијата на Делез). Стануваш туѓинец во сопствениот град и земја, стануваш туѓ меѓу домашните, стануваш прогонет меѓу оние што ја сочинуваат заедницата. Од поглавје во поглавје К. сè повеќе ќе станува туѓинец, до целосната пропаст. Судењето е постанување, како што вели Долар, тоа е процес, и затоа треба сериозно да го земеме германскиот наслов, Der Prozess, и неговата двозначност која се губи во англиската верзија: The Trial. Бидејќи не станува збор само за законска постапка, туку за процес како преобразба во тек. Процес е трансформација, метаморфоза, нешто што потсетува на другото славно дело на Кафка, новелата за Грегор Самса.

Тоа се стратегиите на преродбениците: транзицијата да ја претворат во вечност, да ја окаменат виталноста на нацијата во споменици, поинакумислечките да ги прогласат за непријатели и, ако самата дифамација и исклучувањето не се доволни, бубачките треба да се згазат. Системот, значи, почива во постојаното неумерено произведување лаги, закани и магли со кои се задушува нормалниот поглед и нормалната клима.

Процес 

ФУКО, РАУНИК, СОКРАТ

Кај нас не постои идејата за паресија, клучниот поим на античката филозофија, според Мишел Фуко. Во грчкиот јазик зборот паресија го означува чинот на поединецот (parhesiastes) „сè да рече“ (од гр. Pan за сè и гр. Rhema за речено), слободно да ја изговара вистината, без реторички играрии и дупли дна, а особено да го прави тоа тогаш кога е мошне ризично. Како што вели Фуко, паресијастес ја зборува вистината, не зашто тој е во посед на вистината што ја обнародува во некоја одредена ситуација, туку токму зашто влегува во ризик. Најјасниот патоказ за вистината на паресија се состои во „фактот дека говорникот зборува нешто опасно – нешто поинаку од она што го мисли мнозинството“. Притоа, според Фуко, стварта никогаш не се врти околу тоа да се открие некоја тајна која мора да биде изнесена од длабочината на душата. Вистината овде помалку се состои во опозицијата спрема лагите или спрема нешто што е „погрешно“, а повеќе во вербалниот чин на говорење на вистината: „...функцијата на паресија не е секој другому да ја покаже вистината, туку таа има функција на критика: критика на партнерот во разговор или на самиот говорник.“

Мошне проникливиот толкувач на Фуко, Герхард Рауник (австриски филозоф и активист кој наскоро ќе гостува во Скопје), вели дека паресија е форма на критика, секогаш во ситуација кога говорникот се наоѓа во некоја подредена позиција во однос на партнерот во разговорот. Примерот на Диоген кој од бурето му заповеда на Александар да му се истави од пред сонцето е класичен пример за паресија.

Според Рауник, Сократ ја презема функцијата на паресијастес не веќе на начин да практикува ризичен говор-против во политичка смисла, туку со тоа што своите слушатели ги доведува до тоа да проговорат самите за себе, и понатаму ги води кон самоиспитувањето коешто прашува за односот помеѓу нивните искази (логос) и нивните начини на живот (биос). Таа техника секако не служи како автобиографско исповедање, како испит на совеста или исповед, како самопсихологизирање, туку служи за да се воспостави однос помеѓу рационалниот дискурс и животниот стил на оној којшто прашува, односно се испитува самиот себе.

Црниот јавач

АГАМБЕН

Италијанскиот филозоф Агамбен дава мошне интересна слика на нашата денешна состојба. Според него, класичната политика многу јасно ги раздвојуваше природниот и политичкиот живот, т.е. zoe и bios. На „природниот“ човек, како едноставно живо суштество, местото му е в куќа, додека на човекот како политички субјект местото му е во полисот. Денес, според Агамбен, ние веќе не сме способни да ги разликуваме zoe и bios, т.е. нашиот биолошки живот на живи суштества и нашата политичка егзистенција, она што е несоопштиво и немо и она што е изговорливо и соопштиво. Ние сме, како што еднаш напиша Фуко, животни кај кои политиката го доведува во прашање и самиот наш живот на живи суштества.

Искуствата коишто некогаш се сметаа за политички одеднаш, во современиот свет, почнуваат да го ограничуваат нашето биолошко тело; и обратно, личните искуства неочекувано почнуваат да играат улога надвор од нас, влевајќи се во политичкото тело. Токму на таа граница (меѓу телото и местото, внатрешното и надворешното, немото и зборлестото, поробеното и слободното, потребата и желбата) мислата на Агамбен се обидува да создаде нов простор за опстојување. Оти, сегашната состојба наликува на парализираност и на „апсолутна немоќ: постојано да се соочуваме со самотијата и молкот токму таму каде што ги очекуваме општеството и зборовите“. Токму во тоа несигурно подрачје, велам, Агамбен го бара патот за некоја поинаква политика втемелена во поинаквото тело и поинаквиот збор: „Од таа неразлачивост на јавното и приватното, на биолошкото и политичкото тело, zoe и bios, во никаков случај не сакам да се откажам. Токму тука морам да го пронајдам својот простор - тука, и никаде другде. Само политиката која тргнува од таа свест може да ме заинтересира...“

Птици и биополитика

АНДРЕ БРЕТОН

Рибарите во Србија имаат интересен израз: „се превртела водата“; притоа мислат на периодот кога реката надоаѓа и тињата од дното доаѓа на површина... Е, во такво време живееме, време на превртена вода, кога гадоста од дното станува највидливиот дел на реката. Состојбата што ја тресе нашата држава (налик на бунило) може да се нарече и мизерабилизам. Терминот го создаде Андре Бретон; тој се однесува на сите општествени, политички и културни стратегии кои граѓаните ги ставаат во положба да бидат доброволни учесници во сопствената деградација. Надоврзувајќи се на Марксовата идеја за акумулација на економската „мизерија“, Бретон излегува од економските категории и го дефинира мизерабилизмот како целосно и системско занемарување на стварноста заради нејзината егзалтирана верзија. Безнадежноста и очајанието на луѓето се енергиите на мизерабилизмот кои понекогаш се придвижени и управувани од мизерни моќници кои на крајот најчесто стануваат жртви на сопствените монструми ослободени од ќупот.

Царот е сосема гол

Слики: Ba Bilig