Опсесија на биографијата

Ако некој ми ја тргне косата на страна
кревајќи ми ја леко над челото,
божем заталкан дијамант ќе се појави
овој град
со самотни улици и трошни куќи
што се одронуваат дури и при затворање на вратата,
со градини од стрелиција и корпи за смет
кај што ехото на детството
сè уште се слуша в шепот:
Mea mater, mea pater
filium vestrum lupus est,
со музика од која им пукаат тапанчињата на автомобилите
и фотографиите што ги ништат погледите на старците
со полно ведро млеко
оставено во секој дом
од таткото на умирање,
ќе го најде, ќе го најде оној
што му ја остави ќерката
(но тој не доаѓа
и старецот залудно си издивна
а и да дојде
не му е грижа
мислејќи дека подоцна и татко му
ќе си ја продаде душата
за којзнае каква сомнителна зделка),
со јоргованот во дворот на женскиот интернат –
кому слепите му ги чуваат анемичните цвеќиња
прерани и претчувствувам
дека Близнаците се брануваат во Водолија
(„Не е нормално, не,
наскоро ќе имаме гозба“),
со подгрбавената старица
во која ѕуреше
кога таа ти викаше:
„Ќе станеш и ти како мене,
ќе станеш и ти!“
(По една седмица падна
и долго време висеше
од сенката на старицата
како божем белезица.
Да живееше сè уште во куќарката под ридот
којзнае уште што немаше да ти каже),
со пријателката што си ја носеше грдотијата
како паричник преполн сребреници
(но и таа те остави:
се повлече во дувлото на планината
крај силен момчак, а таа мала,
немошна, збрчкана...
Кога ќе се врати
со книгите исковани во чисти метали
многумина од оние што останаа
ќе ги нема повеќе)
со креветот на девственоста
кревет за тортура
(некој влегуваше низ прозорецот
и ти ги крадеше ноќите)
во кој се меткаше небаре
рожба си ги сместила кенкањата
во тебе
и не знаеше ниту една успивна песна,
со гулабите од кафезот – подарок
за осумнаесетгодишниот роденден
(секоја есен убиваш по еден
и му ја читаш утробата
пук: умира таткото
пук: умира саканиот
пук, пиеш од шишенцето со недостатен „Неулептил“
пук, пук...)

Но никој не ми ја крева косата над челото
никој не ми ја трга на страна
и овој град во кој
Mea mater, mea pater
filium vestrum lupus est
е сличен на мртво море
(а очите залудно навестија
Гозба,
гнилежот беше предлабоко
закопан во мене
за да избие сам на површината)
ќе остане засекогаш скриен
како заталкан дијамант.

Превод: Лидија Димковска

Дениса Команеску дипломирала на Филолошкиот факултет во Букурешт во 1977 год. Уште како студентка станала познато книжевно име објавувајќи поезија во „Книжевна Романија“ (1975) и во други списанија за литература. Во 1978 год. ја доби наградата за поезија на списанието „Деница“ (Luceafărul). Нејзината прва поетска збирка „Изгонување од рајот“ (Романска книга, 1979) ја доби наградата за дебитантско дело на Друштвото на писателите на Романија. Следеа поетските книги: Сребрен нож (Еминеску, 1983), Чун на бранови (Романска книга, 1987), Огнена трага (Оска, Ботошан, 1999, награда на Меѓународниот поетски фестивал во Орадеа, 1999), Сега тогашна биографија (Еминеску, 2000) и аудио книгата „Опсесија на биографијата. 73 песни од Дениса Команеску во нејзина изведба“ (Хуманитас Мултимедија, 2008). Препеви на нејзината поезија се објавени во антологии во повеќе од 15 земји меѓу кои и во „Кајшто се среќаваат тунелите. Современа романска поезија“ (Бладакс Букс, 1996). Една од нејзините збирки е објавена во Шведска во препев на Дан Шафран, а една во Шпанија, во препев на Жоакин Гаригос. Во 2003 год. беше поканета на Универзитетот во Ајова во рамките на Меѓународната книжевна програма. На романски до сега препеала поетски избор од Алан Браунџон и на Ејлеан Ни Кулеанаин. Од 2007 год. Дениса Команеску е уметнички директор на издавачката куќа Хуманитас Фикшн, посветена на странската книжевност. Член е на советот на Друштвото на писателите, а беше и секретар на Романскиот ПЕН центар од 1990 до 2004 год.