Вртоглавица

Трето продолжение на обредите со Мнемозина и Калипсо.

Што има во мојата душа? Една шума.

Со Мнемозина ретко се среќававме надвор. Овојпат таа инсистираше да се најдеме во една чајџилница во Турска чаршија. Беше бавна летна скопска приквечер, со брзоменувачки облачести светлини на небото. Доцнеше половина час. Влета ко изгубена птица, нагло; а обично влегуваше претпазливо, срнесто плахо. Во јавноста, на улица, во ресторан, Мнемозина секогаш беше строга и воздржана, не дозволуваше пипкања, нежности, пренагласени интонации. Сега, со таа аура од плахост, изгледаше ранлива и детинесто наивна.

‒ Твој амбиент. Ти си блискоисточњакиња. ‒ Сакав да ја смирам, да ја усогласам со развлечената квечерина. Еднаш ѝ реков дека има нешто источно во неа, мислејќи на Јапонија, на зен. Но таа ми рече дека нејзиниот исток завршува негде во Турција. Дека далечниот исток ѝ е туѓ.

‒ Па да. Сигурно никогаш не си имал ни пријател, а камоли девојка, што иде на турбофолк концерти. Вие сте надмени и умислени. Блискиов исток, што Македонија всушност е, ви е туѓ и сељачки, а далечниот ви е фенси.

‒ Еј, Мнемо! Кавгаџике. Што се случува?!

‒ Решив веќе да не ги толерирам игрите со Калипсо. Ме повредуваат. Мислев дека се забавни, дека се некоја мрднато забавна рефлексија на нашата врска, ама веќе не го мислам тоа. Нашата квазиврска заправо е луд одблесок од вашата закилибарена, ко јагуар во лед, и скрод луда врска.

Имаше фустан со боја на ноќно езеро. Во тој „самрак благ, кога низ ѕидовите капе мед“ таа претставуваше несклад, и со фустанот. Ми текна на друг стих кој истовремено личи и на сон и на будење од сон: „ноќницата се припиваше врз нејзе како да е направена од тешка вода“.

‒ Веројатно е вистинито и едното и другото, Мнемо. Двете врски се одблескуваат, ко две џамлии...

‒ Со ветрот заточен внатре. Со нас заточени внатре. Или се тоа перки од кит?!

‒ Или се одблескуваат, врските, ко две тешки стаклени кугли-притискачи...

‒ Двете мртви. Двете со заточени, во смола угушени инсенктчиња.

‒ Само антенички ѕиркаат низ смолата.

‒ Антени без мозок, во здрвена кашичка потопени.

‒ Паунд има сјаен стих: „Каде што мртвите чекореа а живите беа од картон.“

‒ Е баш таму, да идете. У пичку матер.

Уште една брза игра на облаците на небото ненадејно ја промени светлината во нејзините очи. Само лице може да искаже таква загриженост. И добро ја загледав за да ја запомнам. Имаше поглед со боја на бршлен кој целиот те обмотува.

‒ Не, не, Калипсо е мамут, во леден брег заробен. ‒ Се обидував да ја разведрам, но уште повеќе ја збеснав. Прв пат ја гледав толку вознемирена.

‒ Да. Јас сум мравка, она е мамут. Јасно ми е. Од самиот почеток. Само што сега веќе не сакам да продолжиме така. Доста беше со мамутицата Калипсо.

‒ Добро. Сфаќам. Мислев дека на моменти стварно ти беа забавни приказните за неа.

‒ Да. Беа. Ваљда тогаш ми биле вклучени и некои автопилоти. Или автокочници. Кои не дозволуваа истопената каша да се разлее низ мене и да ме отруе.

‒ А сега глечерот се топи?

‒ Или прснало некои слепо црево внатре, аха. Важно, нејќу веќе да ги слушам приказните за Калипсо. Ни шегите. Ма колку биле добри или ослободувачки, за тебе.

‒ Ја табуизираме, значи.

‒ Ја затвораме во килибар, ко опасен стршлен. Нек зуи таму.

‒ И плус ја затвораме во инсектариумот на таван, кајшто по правило не идеме, со илјадници години.

‒ Понекогаш, мил мој, ми личиш на некој страшен маѓесник на разоткривањето кој секогаш, побрзо или подоцна, на некој неодгатлив начин, ја погаѓа болната точка кај некого. Е па, и кај мене ја погоди.

‒ Не сфаќам зошто баш сега, кој е поводот...

‒ Можеби и нема јасен повод. Само оддек на камен фрлен во вода, кој во кругови се шири кон периферијата, и чие значење е сè помалку јасно...

‒ Оти не било јасно на почетокот...

‒ Те гушкав и и се криев во тебе ко птица во крошна, која мисли дека е добро засолнета од лисјата...

‒ Мислиш, сега ни надоаѓа есен?! Соголување? Кога после занесот и опиеноста љубовта се претвора во стрми, камени, непристапни ѕидини по кои никој не умее да чекори?!

‒ Не знам. И мразам метафори, кога се за криење. Те предупредив. Памти.

‒ Да памтам дека не смеам да ја памтам Калипсо?! Тоа е откачено! Тек тогаш ќе ја памтам! Тоа е феноменот на црвениот опаш на лисицата, општо познат.

‒ Памти дека не треба да ми ја спомнуваш. А немам ништо против да си ја памтиш, за себе.

Ми упати свиленкасто презрив поглед придружен со нејзиниот темнозеленкасто обоен нокт кој со алчна сетилност, божем нежно, ја загреба мојата надланица; допирот ме замелуши, ама не бев сигурен дали ме извлекува од негде ‒ од некоја моја занесеност? ‒ или негде ме вовлекува. Мислам дека и таа не знаеше што сака со ноктот врз мојата рака.

‒ Знаеш дека жените со долги нокти имаат многу поосетливи врвови на прстите?

Пак ме погледна смуртено. ‒ Заслужуваш ноктот да ти го забијам сè до рончето стакло што го имаш во раката.

‒ Сакаш уште чај? Мнемозина, нема кидање од минатото. А ни од метафорите.

‒ ...Рече господинот Кидавела. Те молам...

‒ И самата употреби нападни метафори: птица, крошна, лисја...

‒ Љубовничките костими од ѕвезди и лисја ги закачуваме на клинец. Во театарскиот фундус.

‒ Како боксер што закачува боксерска ракавица или фудбалер копачка...

‒ Не, туку како глумица што се ослободува од ликот.

‒ Непроѕирната, некилибарна душа на Мнемозина...

‒ А можеби е мојата душа од смола? Од чиста проѕирност? ‒ се насмевна и го затвори своето лице како фиока. ‒ Сакаш приказничка за крај?

‒ Казничка.

‒ Што има во мојата душа? Една шума. А во шумата? Во шумата има клупа. А на клупата леток. За да ти ја раскажам приказната од почеток.

‒ Бидејќи баш и нема завршеток.

‒ За завршеток ќе дојдете во петок.

Вртоглавица

Една недела пред тоа ја натерав заедно да го гледаме Вртоглавица, најинтригантниот филм на Хичкок. Дали сакав да ѝ кажам нешто со филмот? Да го продолжам лелекањето по Калипсо? Дополнително да ја разглобам врската меѓу Мнемозина и мене, ионака лабаво пришрафена?!

‒ Сум го гледала филмов ‒ ми рече таа тогаш. ‒ Но, веројатно сум била мала, се сеќавам само на некои слики, зелената жена-дух, на пример...

‒ Мене ми е омилен филм. Башка, ми се чини дека Вртоглавица е филм за нас*.

‒ За нас двајца? Или тројца? Биди попрецизен.

Така што, имаше увертира малата драма во чајџилницата во Турска чаршија. Не е баш дека поводот за (малиот?!) слом ми беше целосно во магла. Можеше да се очекува дека кога-тогаш Калипсо ќе стане проблем меѓу мене и Мнемозина. Можеби во еден момент била лепак, можеби нè приближила, но како да мораше да исчезне...

‒ Ми го пушти филмот зошто се осеќаш ко Скоти?! Зашто три месеци се однесуваш како него: ме облекуваш да изгледам ко Мадлен, ми купуваш исти чевли како што има таа, ме тераш да зборувам како неа... Лудо си опседнат со неа, низ мене! Или јас сум таа?!

‒ Можеби секоја релација заправо е триаглеста? Не случајно и христијанскиот пантеон е составен од три бога. Третиот нè осмислува, нè создава...

‒ Сега преминуваме на геометрија?! Или на космогонија и религија?!

‒ Не, туку на хемија и биологија. Добро, ти не сакаш психоанализа, а јас сум премногу во тоа. Но, ти велам, можеби и во Вртоглавица темата е дали луѓето се едновалентни или повеќевалентни елементи?! И каква е природата на нивните споеви...

‒ Аха, хемија. Да видиме што вика севишниот мобилен: „Валентност: својство (снага, способност) на атомот на еден хемиски елемент да се спојува со одреден број атоми на некој друг елемент во хемиски спој или формулска единка...“ Ова е добро, „формулска единка“...

‒ Заправо, немам појма од хемија. Ама метафорите се интересни...

‒ ...„Атом кој секогаш се спојува само со еден атом на друг елемент се нарекува едновалентен, па и за елементот кој содржи такви атоми се вели дека е едновалентен.“

‒ Метафорите се обиди нешто да се сфати, низ споеви, поврзувања, аналогии...

‒ ...Бегства. Уште си опседнат со Калипсо?

‒ Јок. Ми помина. Слушај како јас сега го сфаќам филмот, ко некаква модерна верзија на Орфеј и Евридика: Скоти се обидува повторно да создаде жена тргнувајќи од слика на мртва жена. Хичкок зборува за таканаречениот „психолошки секс“, мислејќи на желбата на Скоти да води љубов со мртва жена.

‒ Калипсо е мртва?! Метафорички?!

‒ Збориме за Вртоглавица. Батали ги за момент соголените пресликувања...

‒ Слушај тогаш како јас сега го сфаќам филмот: Скоти едно време верува дека Џуди е навистина Мадлен, а потоа ја напушта таа идеја но под услов Џуди да прифати до ситница да личи на Мадлен. Џуди дава отпор, не сака одново да станува Мадлен, но Скоти е лудо упорен: ја води кај дамски кројач да ѝ го купи истиот костим што го носела Мадлен, ѝ ги избира истите чевли, и така натаму.

‒ Ќе дозволиш мала дигресија, поврзана со „зелената жена-дух“? Во филмот цело време трепери зелената неонска реклама на хотелот Емпаер. Уметникот Даглас Гордон 1998 во Глазгов, меѓу два бучни паба, подигна неонски зелен знак висок пет метри, реферирајќи на хотелот Empire од Вртоглавица. Со таа зелена боја од трепкавиот неонски знак е осветлена и Џуди во сцената што магливо си ја запамтила, кога излегува од купатилото, како стварно да се враќа меѓу мртвите.

‒ Ти велам, Скоти е ко Пигмалион или Орфеј или некој факинг демијург. Се поистоветуваш со него? Си измислуваш жена, ко кукла на надувување?!

‒ Банална си, Мнемо! То ест, се обидуваш да ја банализираш сложената слика. Но ај, ако сакаш баналности: што е воопшто јас, оној што ја дуе куклата?! Па он/она е иста таква кукла надуена од неколку лажливи сеќавања! „Јас“, тоа е купче претходни настани во кои ние сме некое друго суштество кое некад било и со кое одамна сме се простиле!

‒ А да му се вратиме на филмот? Стануваш иритантен со космогониско ‒ хемиско ‒ филозофските излети...

‒ Се согласувам. Кај застанавме?

‒ Кога Џуди излегува од купатилото...

‒ ...Камерата одеднаш преминува на фацата на Скоти кој ја гледа речиси со насолзени очи. И тогаш камерата пак се враќа на Џуди, но овојпат снимена нормално, без ефектот со зелениот филтер, толку типичен за Хичкок. Скоти во тој момент сфаќа дека Џуди е навистина Мадлен, запрепастен е, сè додека не го забележи медалјонот, кој дефинитивно го убедува во тоа. И тогаш сфаќа дека се поиграле со него.

‒ Значи, се поистоветуваш со Скоти како жртва?! Цело време тоа те прашувам! Но, добро, ајде да го анализираме филмот. Како реагира Скоти кога ќе открие дека таа го лажела? Насилно ја качува на кулата, совладувајќи ја својата вртоглавица. Таму горе гледа исплашена млада жена како паѓа, и си заминува, можеби не среќен но некако ослободен. Иако „двете“ жени во кои бил заљубен се мртви! Всушност, едната ги играше двете, но за него беа две. Неговата љубов два пати беше убиена на ист начин.

‒ Мнемо, може пак да ја сменам темата? А можеби и не ја менувам, ако си ти во право. Кога прв пат се ебевме, имав впечаток дека сè ми е познато: секој твој младеж, влакно, пазувите, вулвата, сè видено и присно, како сто пати да сум бил во тебе.

‒ Јас го немав тој впечаток. Малку бев исплашена. А после го преминав сртот.

‒ Смешен збор, планинарски. Или сурферски, можеби срт на бран. Личи и на оргазам...

‒ Кој го немав. Но, што мислиш, дали Скоти и Џуди се ебеле во неговата спална соба? Откако тој ја спасува по нејзиниот фингиран обид за самоубиство со скокање во река.

‒ Жижек тврди дека се ебеле. Или барем Скоти ја видел гола. Постои детална анализа на нејзините алишта што се сушат во купатилото...

‒ Тоа се рендом на жица фрлени крпчиња. Нема таму некои посебни модни или психолошки детали...

Еден друг уметник, Дејвид Рид, има две интересни уметнички мултимедијални дела Judy’s Bedroom (1992) и Scottie’s Bedroom (1994). Рид, како некаков „сликар за спални соби“, ги вметнува сопствените слики во сцени (во спалните соби) од Вртоглавица.

‒ Мислиш јас го правам истото? Ги вметнувам сопствените слики, триаголници и љубомори, во филмот на Хичкок?!

‒ Па, сеа, тврдиш дека те потсеќам на избезумениот Скоти... То ест дека јас сум уфилман во неговиот лик.

‒ Апсолутно! Нема што не си ми рекол за неа! И што јаде и како јаде и како спие и како чкрипи со заби и како те шутира во кревет и како е никаква љубовница...

‒ Еј, Мнемо! Последново не е вистина.

‒ Не сум баш сигурна, но нек ти биде. Мене во Vertigo омилена ми е пунџата на Џуди: симбол на целиот филм и обединувачка Вртоглавица. Бидејќи во филмот имаме три мали вртоглавици прикажани низ три визуелни спирални знаци кои ја оцртуваат наративната логика на целиот филм: прво оди вртоглавицата на Скоти која ја запознаваме на самиот почеток кога за време на полициска потера преку покриви тој речиси паѓа во бездна; потоа е вртоглавоста на самата завера за убиството на Мадлен; последна е вртоглавата Скотиева опсесивна фасцинација со Џуди, лажната Мадлен.

Рече Мнемозина, со нежните рамења, лебедски долгиот врат, гордиот преширок нос кој ѝ даваше тврдоглав кучешки израз, убавиот овал на лицето (змиско јајце?), со очите прекорно подлиени со солзи, кои гледаа рамно во мене, како да им е прв пат. Тоа беа длабоко всадени очи, водено-ѕвездести, вртложно-виорни, копнежливо-лути, полни со надеж и досада под глатките капаци кои павтаа како тешки крилја кога беше заинтересирана и кога воопшто не беше заинтересирана.

Тоа отприлика беше муабетот за Вртоглавица, од пред една недела. И тој разговор веројатно придонесе таа да го постави својот услов во чајџилницата.

 

Лахеса

Со Лахеса повремено имавме, да речеме, пријателски психоаналитичарски сеанси. Пред десетина години бевме и во не баш стандардна љубовна врска која со прекини траеше околу три години. Таа беше една од ретките психоаналитичарки во градот. Паметна, прониклива, образована, отворена... „И беше блага како есенско море. И остра во умот како сончев зрак што паѓа врз залив. И снажна во духот како бран што струи. И мека како вечерна плима. И ледена во длабочината.“ Не се сеќавам чии се стиховиве. Еднаш ѝ ги пратив по мејл. Така ги сочував. Така ја доживувам. Ми беше важна. Разговорите со неа ми беа важни, иако некогаш ги немавме и по половина година. А некогаш се среќававме секоја недела.

Станот-ординација ѝ беше во една стара куќа во Маџар Маало. Сакав да доаѓам таму, меѓу другото и поради маалото, сликите на град што речиси исчезнал, бил некогаш, а сега го има само во мерата на сопственото распаѓање. Три девојчиња играа куцкамен пред портата на Лахеса. Лежејќи на полусрушен ѕид девојчињата мрзливо ги надзираше една мачка со црвеникаво-црна боја, не баш типична за скопските мачки.

‒ „Кој без нишка во лавиринт влегува трагата своја во јазол ја замотува.“ Тој натпис можеш да го ставиш над вратата, ко над Аполонов храм ‒ ѝ велам на Лахеса, додека ми ја отвора вратата и ме пушта да влезам.

‒ Сосема соодветни зборови за трем на ординација ‒ се согласува таа.

‒ Куцкаменот е лавиринт, исто. Три девојчиња ти го чуваат влезот.

‒ Не ти зададоа загатки? За да те пуштат внатре... ‒ се смее Лахеса. ‒ Имам пита од тиква, твојата омилена, ако добро памтам. И свеж бел чај. То ест зелен. Белиот е зелен. Штавише, и црниот е зелен, само што народот тоа слабо го знае.

‒ Слабо знаат разни ствари припадниците на народот. Ради тоа и идат на психотерапија.

‒ Што има ново? Колку време не сме се виделе? Неколку месеци?!

‒ Во која фасцикла во мозокот сум ти? Ти треба напор да ја извадиш...

‒ Твојата фасцикла ја памтам по боја: засирена гулабова крв или суво зрно грозје.

‒ На мојот екран таа боја изгледа поинаку...

‒ Не сум те заборавила. За Калипсо и Мнемозина ми напиша неколку мејла. Памтам некои детали.

‒ На пример?

‒ Калипсо си ја изгубил уште на самиот почеток, на кеј, сте се утнале во потрагата, лош знак, ролерка и велосипедист. А Мнемозина си ја запознал во барот Chimney Sweeping во Дебар Маало.

‒ Си ги запамтила клучните ствари.

‒ Дојде по урок или по укор? ‒ одговара Лахеса на мојата шега, сипајќи ни чај. Да, од мејлови знаеше за трауматичната разделба со Калипсо, и за новата врска со Мнемозина.

‒ Дојдов да се урокам со вистината за себе. И следствено, да се укорам.

‒ Да се укориш во пита од тикви.

‒ Тиква‒црпка, тивка ко школка, низ која само ветар фучи...

‒ Не би рекла дека е така. Ти се случи нешто со Мнемозина?

‒ Да, она ми постави услов: веќе да не разговараме за Калипсо. Што е чудно. Нашата врска е срасната во приказната за Калипсо. Тоа и ѝ го реков, ѝ ја раскажав приказната за црвената боја на опашот на лисицата.

‒ Потсети ме на приказната?

‒ Момче од самовила побарало исполнување желба. Вилата се согласила, но поставила апсурден услов: момчето никогаш да не помисли на црвената боја на опашот на лисицата. Задоволно што од него се бара толку малку, момчето го прифатило условот. Но, се разбира, дури тогаш никако не можело од глава да го истера опашот на лисицата. Како што растел бесот кај момчето, така можноста да го заборави опашот била сè помала.

‒ Црвениот опаш ме потсети на омилените бонбони од детството. Беа во кутија. А прв пат кога се бакнав со дечко, можеби имав 13‒14 години, цело време мислев на таа кутија со бонбони. Малина, шипка, ванила, цреша, едни светлозелени од кои трнат забите...

‒ Тоа може да се нарече синестезија? Кога сетилата соработуваат на непознати и нови начини?

‒ Не би рекла дека е тоа синестезија, туку некои слики во сеќавањето се лепат за некои сетилни сензации...

‒ Тоа е синестезија.

‒ Во мојот случај со бонбоните имаш три слоја: сеќавање, чувства и сетилни сензации. Кај синестезијата главно станува збор за испомешани сетилни сензации. Некој звук ти предизвикува слики или некој мирис звуци...

Со некаква светкава енергичност Лахеса стана за да донесе една масивна стаклена посатка со јаболки. Во својот простор се движеше лесно, како шаховска фигура со ѓонови од филц. Садот го стави речиси пред мене. Во стаклото имаше меури и јазли. А во кожата на јаболките црвени и зелени нишки.

‒ Сакаш да ми кажеш дека твоето тело, или нашите тела, размислуваат како целина, а не со поединечните и одвоени сетила?

‒ А муабетов да не има врска со неделивиот бог?! Или со трите неразделни бога?

‒ Интересно. Сличен беше и муабетот со Мнемозина. Само што таму јас ги имав овие христијански, монотеистички, или тритеистички асоцијации...

‒ Синестезии ‒ се зафркава Лахеса.

‒ Со Мнемозина разговаравме за филмот Vertigo на Хичкок...

‒ Ах, Вртоглавица! И ние сме зборувале за тој филм, се сеќаваш? ‒ вели Лахеса.

‒ Не еднаш. Заправо, често сме зборувале за Хичкок. Со Мнемозина разговаравме за тоа дали се ебеле Скоти и Џуди.

‒ Ах, и тоа е стара тема. Тоа е веројатно погонско гориво на целиот филм, фантазматскиот секс меѓу Скоти и Џуди, за кој навива целата воајерска сала, целиот конзументски народ.

‒ Не сум сигурен, Лахеса. Можеби сексот е суштински патолошки. Можеби целиот опус на Хичкок може да се сведе на таа психоаналитичарска поента?

‒ Уелбек го тврди спротивното, дека е сексот општествен, хиерахиски систем.

‒ Не е тоа спротивно. Сексот е патолошки бидејќи е општествезиран.

‒ Каков грозен збор! Мислиш, социјализиран? Тоа исто не е патолошки. Тоа се вика еволуција, сексот како општествен и хиерахиски систем.

‒ Тогаш и уметноста е општествен и хиерахиски систем...

‒ Апсолутно. Дури и за поривот за уметност постојат еволуционистички теории. Мажот создава приказни за да ѝ се допадне на женката, и за да ја оплоди...

‒ А женката за што создава?! Ако мажот создава, то ест троделниот бог, паунов опаш, за да се лади у моментите на преголема возбуда... Претеруваш, Лахеса.

‒ Не претерувам. Дури и самиот можеш да бидеш случај на уметник‒индијанец што лови женки со воинствените бои врз лицето, со копја, кожи и залижани фризурчиња.

‒ Никад не сум имал залижани фризурчиња!

‒ Метафорички бе па ти. Поентата е: и во уметничкото доживување кастрирани сме без телото.

‒ Со тоа се согласувам. На нерви ми идат приказните за „духот на стварите“ или, уште полошо, „духот на народот“...

‒ Духот е смислен да го трансцендира телото. Пак се враќаме на религиозниот терен...

‒ Религијата, првенствено христијанството, го демонизира телото, го смета за валкано, ниско и смртно. Ради тоа се вади приказната за светиот дух...

‒ А дали си размислувал за тоа дека убавината е секогаш надворешна, а грдото е секогаш внатрешно, лигаво, гнецкаво, бледо, одвратно?!

‒ Дихотомијата тело-дух е можеби аналогна на дихотомијата надворешно-внатрешно? Телото има конзистенција на пивтија а духот е како стакло во кое се втиснати меури, јазли, жилички...

‒ Линии на распрснување, како во ледот...

‒ Духот во еден момент експлодира ко Биг бенг! И почнува да се топи и разлева... Лед и лава истовремено.

‒ Ете, ги споивме научната и верската теорија за настанување на космосот ‒ поентира таа.

‒ Да се вратиме на љубовниот терен, Лахеса? Можеш да ми го појасниш психолошкиот механизам внатрешно-надворешно?

‒ Надворешноста на стварта, нејзината површина, ја затвора и прекрива нејзината внатрешност, грдото. А грдото, вишокот внатрешност, секогаш се заканува да го надвладее субјектот.

‒ Затоа ги идеализирам Калипсо и Мнемозина?!

‒ Да, според Лакан: јадрото на реалноста е ужас, „ужасот на реалното“, и она што ја конституира реалноста е минимумот идеализација која на субјектот му треба за да може да го издржи реалното.

‒ Сексот е патолошки, ти повторувам.

‒ Знаев дека ќе си се вратиш на теоријата за патолошката природа на сексот ‒ се смее Лахеса. ‒ Жижек тврди нешто слично: за животните најелементарна форма на сексуалност е копулацијата, додека кај луѓето „нулта формата“ е мастурбацијата со фантазирање.

‒ Мастурбацијата е, значи, „реална“, а копулацијата е фантазија?

‒ Па да. Секој контакт со „реалното“, со другиот од крв и месо, кое било сексуално задоволство, кое го пронаоѓаме во допирањето на друго човечко суштество, не е нешто евидентно туку е инхерентно трауматично и може да се поднесе само ако тој другиот влегува во нашата фантазматска рамка.

‒ Тоа е моментот на идеализација, фантазмата, занесувањето со другиот...

‒ Можеме и вака да кажеме: желбата е отсутност додека нагонот на либидото е присутност.

‒ Убавината е отсутна, грдото е присутно.

‒ Лакан има еден ингениозен теориски конструкт: ламела. Во „Четирите темелни поими на психоанализата“ lamella се нарекува митската предсубјективна „живо-мртва“ животна супстанца, либидото како орган.

‒ Ламелата е слика на убавината како одвратност, на внатрешното како надворешно?

‒ Така некако. Кога, на пример, сликар ќе продре низ коприната на убавината на сопствениот модел и на својата слика ќе го оцрта реалното на нејзиното битие, одвратната Ствар - тоа е ламела.

‒ Самата слика?

‒ Самата неуништлива слика, според Лакан.

‒ Во Вртоглавица постои и трета девојка, се сеќаваш? Миџ. Таа му е нешто ко другарка и вечно потенцијална девојка на Скоти. И сликарка е. Не е толку згодна ко Џуди/Мадлен, но Хичкок ја користи и како некакаков хумористичен контрапункт на средишната љубовна мелодрама.

‒ Хичкок е генијален психоаналитичар. Неверојатно прецизен. Во филмот ги гледаме и смешните слики на Миџ...

‒ Кои можат да се сфатат ко „слика на убавината како одвратност“...

‒ Не би рекла. Слика на внатрешното како надворешно, ламела, можеби повеќе е женскиот портрет во галеријата, во кој втренчено гледа Мадлен, како во сопствена близначка, при ритуалните посети на музејот...

‒ Слична ситуација постои и во филмот La belle noiseuse, „Убавата неволја“, на Жак Риве. Сликарот, Мишел Пиколи, и таму, на доста напнат начин, се труди во слика да го зароби сопствениот модел, преубавата Емануел Беарт.

‒ Мислиш дека Калипсо и Мнемозина се твоите убави неволји? Твои сликарски модели?

‒ Не, не! Тоа е претерано. Одиш предалеку. Ко да сум мртов. Ко да сме во филм. Ко тие две девојки да се призраци...

‒ Можеби Мнемозина е во право. Можеби ја сликаш Калипсо со нејзина помош. Можеби таа го осетила истото што сега го разглобуваме: грдото во слика го заробува убавото, надворешното внатрешното....

‒ Се ебев со тие две девојки, Лахеса! И беше прекрасно! И сè уште трае, за среќа. Бар со едната.

‒ Сакаш да ти го најдам мејлот кога ми зборуваше за Калипсо? ‒ И стварно, Лахеса брзо го наоѓа мејлот, не стигнав ни да го загризам јаболкото што го извадив од стаклената посатка.

‒ „Нешто во Калипсо длабински ми пречеше, но истата иритација можеби беше импулсивна причина за чисто физичката возбуда?!“

‒ Не ме компромитира тој мејл. Во заљубеноста секогаш има некаков таков љубов/омраза момент. Но, што се однесува до Калипсо, истрајав во љубовта кон неа ко глуварче крај тротоар.

‒ Истраја лудо идеализирајќи ја. Што Мнемозина веројатно одма го сфатила и во прво време се возела на истиот бран...

‒ Не знам, Лахеса, како постојано да заглавуваме во истото, дури и кога бевме пар...

‒ Во што заглавуваме?!

‒ Во фосфоресцентни гниења, пивтиести конзистенции, идеализам и некрофилија. Зборувајќи за секс. Или практикувајќи го.

‒ Можеби заглавуваме зашто живееме во постсексуална доба? Можеби сексуалноста денес ја конструираме, меѓу другото и низ уметност и низ разговор?

‒ „Уметноста прави ништо да не се случува така да се има впечаток дека нешто се случува.“

‒ Ама сепак уметноста е единствениот разговор во градот, така? Откако политиката стана толку одвратно пивтиеста...

‒ Па да. Денес само уметноста е отворено поле за играње со психо-, техно- и социо-сексуалните можности...

‒ Уметноста го конфискува и самото тело, претворајќи го во естетско игралиште, ама страшно оптоварено со морални инхибиции и со табуа.

‒ „Тело: океан на безумието.“

‒ А уживањето на телото е сеопшта агенда...

‒ Освен за сиромашните, кои се занимаваат со преживување... Но, на сиромашните утеха може да им биде што веќе никој не знае кај се наоѓа уживањето, ко да живееме сред зајачко поле: во која и дупка да брцнеш празно е; зајакот отишол во следната...

‒ Уживањето, како во некоја ѓаволеста ничеовска приказна, не го пронаоѓаме ниту во аполонската аскеза ниту во дионизиската екстаза, туку во полето на силите на триење помеѓу нив.

‒ Амин, Лахеса. Штотуку ја изрече мојата поетичка стратегија.

‒ Твојата постетичка и поестетска фантазија ‒ ме зафркава Лахеса.

‒ Премногу прецизно. ‒ Се зафркавам и самиот, што друго да правам.

*Скоти, бивш полицаец, поради вртоглавица отпуштен од полицијата, е ангажиран од свој стар пријател, да ја следи неговата убава жена Мадлен, чие чудно однесување наведува дека сака да се самоубие. Скоти бдее над неа, ја следи во стапка, ја спасува од намерно давење, се заљубува во неа, но поради својата вртоглавица не успева да ја спречи да се фрли од врвот на една кула со камбана. Чувствувајќи се виновен поради нејзината смрт паѓа во депресија. Потоа се враќа во нормалниот живот, сè до денот кога на улица не ја сретне двојничката на Мадлен. Девојката вели дека се вика Џуди, но ние дознаваме дека таа навистина била Мадлен. Скоти тоа не го знае. Таа не била жена туку љубовница на Скотиевиот пријател, а неговата законита жена била убиена, токму фрлена од кулата со камбана. Ѓаволските љубовници ја смислиле оваа махинација за да се ослободат од личноста која им пречела, сметајќи на болеста на Скоти, која ќе го спречи да ја следи Мадлен до врвот на кулата. Кога на крајот Скоти ќе сфати дека е Џуди Мадлен, тој насила ја качува на кулата, ја совладува својата вртоглавица, но пак е предоцна: тој гледа исплашена млада жена како паѓа од кулата.
Фотографиите се од филмот Vertigo (Alfred Hitchcock, 1958) со Џејмс Стјуарт и Ким Новак во главните улоги