Мува

Беше тоа во бродскиот салон, една вечер пред некоја годинка, кога го запознав Шебој.

Тогаш уште не пишував раскази, се обидував да го завршам факултетот, а на лето главно добро си поминував и се обидував нешто да заработам со сувенири.

Сезоната заврши во октомври. Торбичето ми беше набабрено од ситните хартиени пари на чешките и германските туристи, а доаѓаше уште една зима во која поим немав што ќе правам со својот живот, зашто тие пари, со мојот начин, ќе ми потраат најмногу до февруари.

Сепак, бев преморена од количеството сонце и алкохол кои телото ги впи минатото лето, за сега да размислувам за иднината.

Патниците главно зазедоа позиции во ресторанот или во кабините или горе на палубата, некои спиеја во вреќи врз зелените и бордо теписоните во ходниците; сè на сè, салонот за пушачи беше полупразен и мене донекаде ме веселеше што, наскоро, со ранецот под глава, ќе можам да се спружам во една од ложите обложена со вештачка кожа. Млад пар скандинавски љубовници, двајцата во весели бермуди, се драпаа прилично слободно, па настојував да не зјапам натаму, што не беше едноставно, помеѓу другото и со оглед на мојата положба. Го гризев прескапиот бродски сендвич со пршута, внимавајќи корката да не ми се одвои од средината, зашто тогаш целиот се распаѓа и, ете, во недостиг на каква било литература, зјапав во еден од калеидоскопите кои во торбата ги носев назад, дома. Некако сè, повеќе или помалку, се продаваше освен нив, дури и керамичките делфини во скок над кренат керамички бран. Туристите се еден голем среќен народ, народ со лош вкус.

Па и не беа тоа којзнае какви калеидоскопи, ако воопшто за некои толку бајковидни работи може да се каже дека не се којзнае какви. Тоа е ко да кажеш дека некое волшепство не е којзнае какво. Или за сон. Или за заљубеност. Сакав да кажам дека моите калеидоскопи беа од оној тип оптички играчки кои имаат леќа од проѕирни стакленца, па играта на сенките и боите зависи исклучиво од околината.

– Мувите имаат очи како калеидоскопи.

Ја замислив зелената голема мува која еднаш, додека бевме деца, ја фативме во рибарницата, ѝ ги откинавме крилата и ѝ го отворивме стомачето во кое имаше мали црвчиња. Си замислив безброј смалени глави во нејзините големи, барем за мува, очи. За мувиниот начин на гледање врз нештата читав многу подоцна кај Господинов, но не го спомна калеидоскопскиот поглед на светот. Видов голем број усни како се раствораат и повторно зборуваат, нешто погласно:

– Мувите имаат очи како калеидоскопи. Го знаеш ли тоа, мачко?

Беа тоа Шебојовите умножени усни, како што веднаш потоа и службено дознав, зашто го спушти пивото на мојата маса и седна во моето сепаре изговарајќи го своето име:

– Петар Шебој.

Факин Петар Шебој! Мршав и блед, ко смрт на отсуство, со косата во опаш и со долга ретка брада стрижена во некаков шпиц на градите, што ми е, лично, одвратно. Во црвени старки со искинати петици и десетина години постар, но сепак тој, девојко, твојот омилен трубадур од булеварот, Винсент Вега на твојата адолесценција, поет на сите рокери, апсолутна ѕвезда на сите читални и музички тобогани во осумдесеттите.

– Некое време, веднаш откако се отселив, работев за еден тип во Цирих кој произведуваше слични играчки. Калеидоскопи, музички кутии, вртимушки, јојоа, такви работи.

Ама ти си Шебој, зарем не би требало да пишуваш песни, а не да произведуваш јојоа, сакав да го прашам, ама некако успеав да се соберам, само го погледнав низ дурбинот на својата играчка и ѝ се насмеав на лепезата на неговите сини очи кои заиграа насекаде околу мене.

– Слатка си.

О, не, не сум, ни најмалку, само така изгледам. Мамка на природата, како на пр. панда или билка месојад, сакав да звучам фатално или така нешто, ама успеав само да процедам:

– Ги имам сите твои албуми и двете книги песни. Па додадов:

– Бев заљубена во тебе, знаеш. Зошто те снема, човече? Шебој замислено се загледа во мене. Не баш со очи на мува, ама насетувам дека ме гледаше барем дупло. Што има Шебој со мојата пубертетска љубов, не може тој ни да замисли колку е тоа убаво и по малку тажно, кога за некого знаеш сè, а тој и не знае дека постоиш, ах, ѕвезди, останете ѕвезди, кој кур ви е па почнувате да седнувате на нашите маси.

– Па слушај, сега сум добро, пак почнав да пишувам. До душа, не пеам и веќе не пишувам песни, пишувам проза.

– Еј, супер. Главно да се создава.

– Да, гледаш, тоа е тоа. Ново нешто. Мала фабрика за текст кај познат автор, во Австрија, таму работам. Не можам премногу да откривам, капираш, ова е дискретно. Типот е богат ко Крез, се збогатил од таа своја ненадеблива филозофија која ја продава спакувана во романи. До година планираме да преминеме на историски, романи мислам, инстант класика, тоа сега пали, ме слушаш?! Историја или егзистенција или порно. Нема друго. Или сè заедно, ако може. Ама мора да биде безобразно жестоко или барем онака длабоко, со порака, а транспарентно. Ние го испитувавме пулсот на пазарот. Разбираш, мачко!?

– Мислам. Аха. Ти си ко некаков ghostwriter?

– Ма јок, иако и тоа понекогаш, онака му нафрлаш на авторот некоја идеја, повеќе ја подметнуваш како негова отколку како своја. Но во суштина ние произведуваме текст, ги разработуваме неговите скици, всушност ние тројца-четворица пишуваме роман слично како што работат цртачите во Дизниевото студио за анимирани филмови. Така отприлика. Паричките се пристојни. Работичката океј.

Парот млади странци веќе беше заспал во своето сепаре, испреплетени како гуштери со мноштво краци. Сакав да бидам една од нив. Или двајцата.

Келнерот го донесе нашето пиво и го затвори барот, остана да гори само жолтото светло над шанкот. Убаво изгле- даше прекршено во стакленцата.

А Шебој дефинитивно не беше којзнае што, ако за такви луѓе како Шебој може да се каже дека не се којзнае што. Тоа е како истата работа да ја кажеш кога конечно ќе ја запознаеш Мерилин Монро или Буковски. Кој ти е крив за твоите блесави очекувања. Ко ти да си којзнае што. Од тебе тоа никој дури не го ни очекува.

Се сетив на неговиот последен концерт на големиот насип, кога во паузата читаше некои свои песни и плачеше, да му ебам. Не липаше, ништо такво бедно, ама му дојдоа солзи, човекот самиот себе се трогна. Може е патетично, ама всушност е убаво, не сум сигурна дали тоа овој Шебој, чирак на големата манга во малата фабрика за текст, сега би го можел. Таа вечер од чиста среќа и сешто се лизнав од насипот во морето, облечена. Некои момци ми помогнаа да излезам, некој ми дофрли пешкир, беше уште студено за бањање. Тогаш Петар Шебој од срце ми се насмеа, гледајќи како од чевлите го истурам морето, но не верувам дека и тој тоа го памти.

Беше прилично збичен и тогаш кога седна, а сега после неколку пива тотално се здроби, па продолжи да треска за фабриката за текст и за оној својот голем автор:

– Си го читала Барт, за смртта на авторот и тоа?! Кимнав со главата, имам по нешто малку прочитано, не сум сигурна дека баш сè разбрав.

– Е гледаш, сега се случува нешто спротивно. Се случува смртта на текстот. Авторот е тој кој се продава, тој е поп-ѕвезда, капираш. Ко Мадона, не го купуваш нејзиниот албум поради песните, туку поради нејзе. Таа е својот главен производ. Мораш да бидеш фаца, мораш да имаш некоја квака, нешто луѓето да посакаат да те консумираат, тебе, баш тебе преку твојот текст кој сам по себе е помалку важен. Кај нас работите се малку попитоми, мал е пазарот, ама исти ѓавол ти е, само во помали димензии, што е, ако се погледне – појадно. Порано писателите морале да имаат ебен живот, да се дрогираат, да се убијат, да си го тетовираат џигерот, да гладуваат, да цркнат во канал, што ти знам, за да станат суперстарови – сега тоа се прави веш- тачки. Тоа е цела машинерија. А во нејзе јас можам да поминам само ко ’рмбач у позадина. Добро платен ’рмбач. Тоа е чесна работа.

– Ти за мене беше најдобар.

– Се истрошив, кукло. Не верувам во ништо, а камоли во зборовите – рече Петар Шебој и отпи голтка од моето пиво. Дел од пената му се излеа врз брадата и остана да стои некое време како уште една мала брада врз оваа чуд- ната, постоечката. Реков само:

– Ма да – божем стварно знам за што зборува, а всушност размислував за реалната можност да преспијам во неговата кабина, зашто знам отприлика како оди тоа. Кога вака среден ќе ми каже сè што му е на срце, ќе почне да ми се пушта, колку да ја убие ноќта. Препијан е, па само малку ќе се жвалавиме, малку ќе се пофаќаме и тоа е тоа. Идолот на мојата рана младост ќе се преврти и ќе заспие покрај мене, а јас ќе го имам тој спомен, таа приказна: неговиот јазик во мојата уста. Не личи повеќе на себе, ама некогаш беше мој, ах мој, мојот Винсент Вега. Баш сум глупа клинка, хахаха. Групи женска на свенат кантавтор и заборавен поет.

Но Шебој во тој миг стана, со дланката го избриша она брадесто пиво и се отклацка кон бродскиот тоалет. Погледнав низ кружното прозорче. Мракот е мрак, во него ништо не се прекршува. Веројатно сè веќе се прекршило. Веројатно.

Е, тогаш малку задремав, залулана од бродските мотори. Штом слушнам бродски мотори, ми доаѓа или мачнина или сон, а кога се сепнав, од раката која ми се здрви во таа положба, популарниот поет сè уште не беше вратен од клозетот.

– Шебој, ало Шебој!

Кутриот, душата ја поврати. Му помогнав да се исчисти и го испратив во кабината. Промрче дека можам и да останам тука, ништо нема да ми прави, добра девојка сум јас, најдобра. Аха.

Останав само уште малку, да видам дали сè ќе биде океј, дали ќе се буди, а потоа навистина ми се приспа и се вратив во салонот. И хуманоста има граници. Чудно, ми беше сега малку подраг тој Петар. Му оставив еден калеидоскоп на масичето, белки нема да се прашува од каде тоа тука.

Навистина мрзам да патувам со траекти, нема тоа многу врска со морето, со онаа блиска средба; смрди и долго трае. И никако да доживееш романса. Тотално преценет начин на патување, барем што се однесува до мене.

Сабајлето, чекајќи во толпата патници да се отвори вратата и да излезам од китовата мешина, го забележувам и него, Шебој, со спортска патна торба на рамото. Неколку пати се заврте. Се повлеков помеѓу една убава алфа и еден минибус. Од таму го гледав, скришно. Гаражата се отвори и навалија илјада бои од утрото, џагор, бучава, неред. Мојот град, мојот град! Конечно.

Човекот заминуваше во своите старки со искинати петици, а јас уште еднаш погледнав кон него ко мувичка. Мувата те гледа низ калеидоскопи, но те гледа од сите агли. Дури и на рамото ти слетав, о да.

Превод: Игор Исаковски
Извор: Оља Савичевиќ Иванчевиќ, Да се насмее пес;
Темплум, 2018.