Куси панталони

Нашата непостојаност и конфликтните ситуации, нашата (честа) контрадикторност – која што не е непознаница во проучувањата на културниот развој на човекот – сепак не е онаа од типот што влече напред. За жал. Нашава контрадикторност настојчиво влече назад. Особено денес. Зошто? Заради фактот што вчера имавме елаборирани, надминати состојби, денес веќе ги немаме. Денес сме вратени барем триесетина години назад, некаде во времето на македонските „етнички културни војни“, кога се објаснувавме што значи поимот култура, што поимот етничка култура, кои и какви се односите држава-култура итн. Овие луѓе денес во културата, во тоа време, веројатно уште биле деца или барем во куси панталони и си играле во (тогашната, каква-таква) сигурност на македонските градски маала. Денес треба повторно да објаснуваме дека овие и вакви контрадикторности произведени во македонската културна политика во изминатава година дена се резултат не на развој туку на назадување, не на прогрес туку на регрес што заради нечие незнаење скапо го плаќаме сите. И тоа не е во ред, и тоа не е конструктивен придонес во развојот на културата и целата држава, не е сериозно туку е шалабајзерско бавење со најважната за нас област – културата! Ако (и) тоа не го разбираме – ништо не разбираме.

Наместо нашиот светоглед, системот на општествени, правни и политички норми и „аранжмани“ да се одвива непречено, како на пример физичките закони на планетава, ние стануваме зависни од некакви меѓупартиски и меѓуетнички пазарења, главно неуки и во принцип неписмени, а на чело со некакви племенски поглавици кои работат во полза на нашата општа штета! Забораваме едно: дека македонската култура, разбрана во најширокото нејзино значење (кое што, за жал на неписмениве, ги опфаќа и образованието, науката, здравството, економијата, политиката … итн.) во однос на (само) европската култура, е се’ уште во куси панталони. Ние доцниме – и ова го пишувам по којзнае кој пат – најмалку половина век во вкупниот развој, во некои сегменти и многу повеќе, што значи дека една култура во (веќе) куси панталони не може, не смее да биде водена и од луѓе во куси панталони. Ако ги немате секој божји ден пред очи степенот на развој на културата во европските држави, ако не знаете како им функционираат институциите, ако немате поим како воопшто општеството се потпира(ло) врз културата во неговиот развој … ако не ја знаете меѓузависноста дури и на контрадикциите и културата … тоа значи дека не знаете ама баш ништо и само импровизирате. Или, што е уште полошо, а што денес ни се случува нам, сте ја оставиле културата на внатрешна етно-партиска ветрометина која што се покажува поубиствена од онаа идеолошкана од првите децении од втората половина на дваесеттиот век! Со, дури, тенденција за нејзино комплетно разнебитување.

Зошто го велам ова? Науката вели дека дури и контрадикторностите можат да бидат односно се’ полезни за развојот на културата. Низ нив се разбиструваат / расчистуваат редица дилеми, тие се резултат или предизвикуваат полеми и внатрешни конфликти кои што, понатаму, низ субстенцијалната динамика, носат видливи промени. Културите во принцип се подложни на контрадикции но и на континуирани обиди истите да ги трансформираат во своја добра страна, во полезни промени. Современиот свет, модерните политики просто „вријат“ од контрадикции, но контролибилни и менливи во полза на општеството. Особено, на пример, човековите права и слободи као дел од културата во поширока смисла. Но тоа се сили што го движат светот напред, барем културниот, оној на кој што сакаме и ние да припаѓаме. А тој свет никого не чека, како што впрочем не не’ чекаше ни низ изминатите децении и векови. Додека ние градевме идеолошки матрици во културата и уметноста (а и тогаш со луѓе во куси панталони!), додека потоа градевме (а всушност разградувавме!) етнички граници, светот иташе напред со невидена брзина. Особено во уметноста и културата, и тоа го гледаме денес. И повторно не учиме од грешките.

Оттука, можеме ли ние, овде и сега, покрај вака неуки, нејасни и самоволно и необјективно конструирани конфликти да очекуваме дека тие ќе дадат некаков сериозен иден плод? Не знам, не сакам ништо да тврдам, ама ова не (в)оди кон нешто добро. Зашто, ние, повторно, не говориме за некакви незначителни микрони или степени, или за краткотрајни напливи на волунтаристичко, самозадоволно и во крајна линија некоректно однесување во културата и трошењето на државни пари, ние сепак говориме за речиси едногодишно девастирање на се’ она што беше ентузијастички направено во претходната година, и тоа без збор објаснување, оправдување, аргументација (ако е воопшто возможна!). Ние, односно тие не’ враќаат на старите и веќе надминати состојби, особено во сферата на етничките културни „права“ неразбирајќи ги современите стремежи во културите. Ние, односно тие, заради нивните куси панталони повторно не’ затвораат во етнички трла наместо да не’ отвораат кон светот. А ние блееме небаре уште еднаш сме ја откриле топлата вода!

Најавената надзорна расправа за културата во Комисијата за култура при Собранието на РСМ влева зрак надеж дека сепак некој мисли сериозно да разговара за културата, иако јас одамна станав скептик во однос на можните резултати од таквите расправи. Но, подигањето на културата на степен на „проблем“ – со или без наводници – во парламентарниот дом е добар знак. Зашто, ако во принцип културата и понатаму молчи, некој треба да превземе одговорност. Тоа, во случајов, го прави Комисијата за култура во Собранието на РСМ. А онаа, да простите, заебанција, со оние (главно) белоглави (или празноглави, сеедно) визити кај министерот за култура и плачките за недобиените пари се жив срам и за тие таму и за целата македонска култура. Иако, во суштина, и тоа се „културњаци“ во куси панталони без оглед на бојата на косата, кои отсекогаш ја разбирале и ја практикувале културата исклучиво како – пари! Затоа, впрочем, и така добро, и бргу, се разбраа со министерот!!!

Слики: Virginia Mori

Извор: teodosievskiumetnost.wordpress.com