Снегови

13.08.2019 12:26
Снегови

 

– Како се викате?
– Колку години имате, Даниел?
– Дали сте во сродство со госпоѓа Мара Радиќ?
– Каков е вашиот однос со нејзиниот внук Далибор Радиќ?
– Во каков однос сте со Горан Абазиќ?
– Имате ли други цимери освен него?
– Колку долго во станот живее и Томислава Попиќ?
– Во каков однос сте со неа?
– Важно е затоа што сте под истрага.
– Дали пиевте за време на ручекот?
– Колку испивте?
– Пиете ли често?
– Дали сте инаку агресивни по конзумирањето алкохол?

*
Беше мај, а паѓаше снег. Јас бев тој што правеше да снежи. Насекаде околу мене снежест цут, нежен и готов на најситниот мој потег нечујно да одлелее и да ја забелее земјата и Дадо, кој во тој миг ѕирна во крошната. Ја затресов гранката и виулица латици падна на неговото лице. Со показалецот ја оттурна онаа што му падна право на десната клепка.

– Те молам разговарај со мене.

Ништо не одговорив.

– Даниел, те молам.
– Како знаеше каде ќе ме најдеш?

Дадо со показалецот покажа на црната мачка на Мара, која седеше во тревата нему оддесно.

– Оставете ме раат и ти и таа!

Гранките под мене почнаа да затреперуваат. Бели, меки снегулки сега ми паѓаа по лицето и ми го матеа погледот. Кога повторно прогледав, Дадо веќе седеше покрај мене.

– Ова е единствениот дел од овоштарникот каде што земјата изгледа како да снежи. Така знаев.

Молчев.

– Еднаш и јас овде вака седев.
– Кога? – знаеше дека нема да издржам.
– Онаа среда кога дознаа.

*
Мислиш дека ако ги отстраниш сите траги и ако се скриеш, тоа ќе го избрише она што се случи. Сеќавањата потоа ќе го деложираат времето и заборавот ќе падне на тебе нечујно како снег, како овие латици. Ама нема. Зашто ќе дојде средата 16 години подоцна и мајка ти од тебе ќе побегне в кујна, а ти од неа со автобус. Не со еден, туку со два различни автобуси полни непознати луѓе што кришум ќе ѕурат во твоето уплакано лице, а ти ќе се возиш па ќе одиш па ќе трчаш сѐ додека не стигнеш во овој овоштарник. Потоа ќе се качиш на дрвото и скриен во крошната ќе липаш сѐ додека земјата не забелее од цветови.

Ќе се криеш како што скри пред осум години, случајно и без предумисла, дека во подрумот си пронашол кутија за чевли број 35 и од неа си извлекол слика од момче поинакво од тебе, ама некому налик. Да го препознаеше на тоа лице носот на мајка си, очите на татко си, цел еден живот што ти претходел, таинствен и тебе непознат како злокобна болест што нагло прекинала. И сѐ што си нашол ќе собереш во себе како в кутија и ќе молчиш. За викенди, за празници, во обични денови. Ќе молчиш заедно со родителите, а пак бескрајно одвоен од нив. И ќе ја глодаш својата самотија трпеливо како куче сѐ до таа среда кога мајка ти ќе ти влезе в соба и со гадење ќе го тргне погледот. Од тебе, од вас двајца, од бакнежот што го прими во тој миг. Бакнеж за кој не чувствуваш дека е крив, ама знаеш дека мора да биде зашто го виде ужасот што блесна во нејзините зеници. И ќе ти треба време да прифатиш дека ѝ е погрешен од истата причина поради која тебе ти е вистински, зашто ти го даде Стипе. Нема да ја чуеш како плаче, тоа отсекогаш го прави во тишина, само од длабочината, како од подрум, ќе го чуеш нејзиното мрморење:

– Моето добро дете ми умре.

Латиците ќе се истураат од гранките и ќе го прекриваат патот како снег среде рано лето, а ти ќе ги тресеш од косата, ќе слезеш од стеблото и низ овоштарникот ќе тргнеш кон Мара. Мара, која ќе те чека на врата и веќе за тебе го наместила креветот. Таа ќе те погледне во очи, ќе те погали по образот и ќе ти рече:

– Знам зошто дојде.

Разбираш ли? Во некој миг ќе можеш да слезеш. Дотогаш ќе останеме тука. Ако треба во крошната ќе ја минеме ноќта.

*
– Како дојдовте до поседување ладно оружје?
– Зошто имаше толку голем нож на масата?
– Што правеа во тој миг Горан Абазиќ и Томислава Попиќ?
– Каде беа во тој миг Далибор и Мара Радиќ?
– Зошто му се нафрливте на Горан Абазиќ?
– Во каков однос се Томислава Попиќ и Горан Абазиќ?
– Седнете или ќе ве зауздаме!
– Ако ви се слоши, колегата ќе ве однесе во тоалет.

*
– Ама како знаела?
– Даниел, полицијата те бара.

Дувнав во гранката и го следев кривулестиот пад на латиците на земја:

– Нека бараат. Сакам да знам како Маре знаела дека ќе дојдеш.
– Сакаш логичен одговор или селската легенда?
– И едното и другото.
– Најверојатно моите родители ја викнале.
– А легендата?
– Легендата вели дека Маре едноставно некои работи може да ги предвиди. Почнало кога имала седум години, она рано лето кога мајка ѝ паднала додека берела цреши во овоштарников. Пукнала гранката под неа, па како камен се струполила низ крошната. Баба ми, на Маре сестра ѝ, до смрт тврдеше дека мајка ѝ уште се качувала на стеблото кога Маре ја подбуцнала в ребра и ѝ шепнала: – Трчај по доктор. Од тој ден никогаш не фалела кога во некоја куќа ќе дошло дете или смрт, секогаш чекор пред докторот и попот. Еве ти ја легендата.
– Ти веруваш дека твојата пратетка е некаква пророчица?
– Селото верува во тоа во што селото верува. Јас верувам во тетката.
– А како знаела за мене?

Дадо го тргна погледот.

– Како знаела што ќе видам?

*
Мирис на оскубан рузмарин и жалфија што слободни растат во приодот. Бавчата од која Маре пред зори ги набрала првите зрели домати, мирисливите зелени пиперки и виолетовиот кромид уште топол од прегратката на земјата чија слаткост сега ја грабиме со пајажинестиот бел леб и го пикаме во уста заедно со мекото месо. Зборовите ги проголтавме заедно со билките и животните и сега ги полеваме со крепко вино. Сето тоа во мојот стомак се прпелка како риба, како злокобен знак што не знам да го протолкувам.

Горан и Томислава ја бараат Мара да им гата, чуле утринава во селото дека е најдобра во тоа. Дадо се смее, Маре ја мести на глава својата црна шамија, се прекрстува па им се смее на децата за кои мислеше дека се паметни и школувани, а тие наседнале на селска будалетинка. Нејзините водникави очи ме смируваат, изгледа дека само тие ја чувствуваат таа злокобна риба што во мене се прпелка. Таа ја прифаќа играта и еден по еден нѐ води зад куќа. Јас сум последниот чија каллива шолјичка кафе ја превртуваат нејзините топли прсти, темни како земјата во која секое утро работат. Се загледува во нејзиниот мрак, па прозборува нешто кратко и завиено што го преметнувам под јазикот додека повторно не седнам на масата.

Нејзината црна мачка приоѓа и мазно се кривули меѓу моите потколеници. Тргам парче кртина од коската и ја нудам, ама таа се оддалечува сѐ додека не ме намами под масата. Под масата сите нозе се неподвижни како стеблото чија крошна се разлистува над нас, само две на спротивниот крај од масата се потпреле една на друга и од нив никнале две раце чии прсти се испреплетени како гранки. Мачката го зграпчува своето парче месо и лакомо го џвака, ама јас сум тој кому нешто му залетнува во грлото.

Над масата Горан и Томислава не се ни гледаат. Маре изнесува голема тепсија со колач во кој крвават првите јагоди и покрај неа остава голем сребрен нож, кој на сонцето блеснува како блиц од фотоапарат.

– Фотографија од вас двајцата пред киното. Неговата рака несигурно потпрена на твоето рамо, едвај забележлива насмевка развлечена преку твоите усни. Вие двајцата вкочанети, уплашени како пред фар од автомобил, зашто знаете дека се гледа. Вие двајцата љубовници. Веќе тогаш или наскоро – викам или само така ми се чини.

Раце, сосем налик на моите, го зграпчуваат ножот од тепсијата и се обидуваат со него да ја распорат фотографијата што ми го закрива погледот, со еден прецизен засек да ги прекинат и нив и заглушувачкото шушкање во крошните од кое не разбирам што вика Дадо, а како и да разберам кога веќе итам по патеката кон овоштарникот. Пред мене Горан обвиен во бела прашина што се крева од чакалот, зад мене лицето на Томислава искривено со болна гримаса и Дадо, кој ја турка во Марината прегратка и трчајќи се пушта по мене.

Измаглина на земјата, непрегледни редови расцутени цреши, облаци. Сѐ е бело, а во мене врие пурпурна горчина што ненадејно се пробива кон грлото, ме соборува на земја и јас ја исфрлам таа созреана тајна во невиноста на паднатите латици.

*
– Дали ви е подобро? Уште едно прашање тогаш.
– Како дознавте од каква природа е односот на Горан Абазиќ и Томислава Попиќ?
– Колегата сега ќе ве одведе кај Мара Радиќ.
– Нема натамошна постапка. Ни Абазиќ ни Попиќ не се здобиле со никаква повреда. Двајцата јасно бараа веќе да не ве гониме, а ние не сме обврзани да го правиме тоа по службена должност.
– Слушајте ме. Не е ни време ни место за гордост. Отидете кај Радиќевци. Ќе го заведеме тоа како нарушување на јавниот ред и мир.

*
– Како знаела?

Дадо ме префрли преку десното рамо како рането животно. Бели латици паѓаа од мојата коса и ја посипуваа патеката.

– Ја гледам масата. Под таа маса твојот живот ќе се заплетка, па ќе се отплетка.

Дадо ништо не одговори.

– Рече дека ја гледа масата, па нејзината мачка ме намами под масата.
– Те чув и првиот пат.

Со крупни чекори грабеше низ овоштарникот. Се оттурнав со двете дланки од неговиот грб и се исправив. Мачката на Мара и натаму нѐ следеше.

– Прекини да се врткаш. Вака пијан си уште потежок, будало.

Со отсек од колената го изби моето упориште и за секунда целиот горен дел од моето тело се клатеше низ неговиот грб.

– Како знаела?

Не чув ништо освен дробењето на чакалот под чевлите на Дадо.

– К-А-К-О знаела?

Сѐ што видов во тој миг ги замени местата. Секунда пред да се судрам со земјата, Дадо ме зграби за рамена и ме спушти на нозе.

Над овоштарникот се спушташе мрак и сѐ околу нас полека модрееше, освен белите цветови што светкаа во полумракот како свеж недопрен снег. Контурите на ликот на Дадо, неговите пргави движења, неговата сјајна црна коса, сето тоа полека се втопуваше во модрината. Единственото што можев да го разликувам беа сјајните мачји Дадови очи: два зелени рефлектори со зеницата, како нож, поделени на два дела.

– Како знаела, Дадо?

Злокобната риба во мојот стомак се смири.

– Ѝ реков да ти каже.


Превод: Ѓоко Здравески
Слики: Rachel Goodyear

Луиза Бухарова е гостинка на овогодинешниот фестивал Друга приказна.

Луиза Бухарова ( Luiza Bouharaoua, Сплит, 1985) дипломирала кроатистика и англистика во Загреб. Работи во книжевното здружение Скрибонаути, преведува од англиски и пишува. Го превела романот Фрлачи на пламен од Рејчел Кушнер (Profil, 2017). Кратки раскази објавила во The Split Mind, Fantom Slobode и на порталот Kritična masa. Објавена е во регионалниот зборник Надвор од коридорот (Izvan koridora – najbolja kratka priča; VBZ, 2011) и во антологијата на хрватската млада проза Без врата, без тропање (Bez vrata, bez kucanja; Sandorf 2012). Финалистка е на натпреварувањето на Фестивалот за европски краток расказ во 2016 и 2017 година. Добитничка е на третата награда на регионалниот натпревар за краток расказ Ulaznica (Влезница).