Роман на годината - извадоци од пристигнатите романи (10)

 
„Сивиот плоштад“ - Сашо Огненовски, ПНВ Публикации

Таа квечерина веднаш до Тунелот „Грич“, на улицата Месничка се прошетуваа некакви мајстори. Завршуваа со работата за тој ден.Ја реставрираа старата гривкаста куќа која требаше следниот ден да ги дочека своите нови господари. Овој март и во Загреб не донесе надежи дека ќе им се насмее сончева пролет. Суморно утро со тешки затестени облаци и по некоја капка дождец. Велечесниот Фрањо Меѓиморец, свештеник на свои седумдесетти години седеше на јајцевидната старинска маса во прилично непријатно расположение, додека Домагој Пириќ стоеше на прозорецот без завеса и замислено гледаше надвор.

„Ќе ми ја кажете ли конечно причината за оваа наша средба? Не сме се виделе има триесет години. Многупати сте ме одминувале кога се сретнувавме на улица, а вашето семејство бегаше од мене како од ѓавол.“

„Токму затоа и ве повикав, господине Фрањо. Затоа што сте ѓавол.“ Домагој погледна надолу и констатира дека мајсторите веќе си заминале и дека надвор веќе нема никој. Тоа беше мирен кварт иако беше во центарот на Загреб веднаш до паркот.

„Како?“, се подзасркна свештеникот испивајќи една голтка од кафето кое се веќе беше изладило додека чекаше да проговори неговиот „пријател“. „Се што се случуваше со вас и со целата таа шарада со затруените деца не беше мој проблем. Зарем се уште ќе објаснувам? И судот го кажа своето, а помина и толку време. Ми го губите времето, господине...“ Свештеникот Меѓиморец стана демонстративно, а Домагој го задржа својот продорен бас се уште не завртувајќи се.

„Седете!“ Меѓиморец уплашено седна, и повторно подголтна, а потоа кратко воздивна држејќи се за градите. „Срцето ви е посилно од моето иако јас имам 42 а вие 73. Значи нема место за преправање. Сакав да се договориме за една работа. Јас сум лекар еве веќе петнаесет години и не можам да ја најдам трагата на таквиот отров. Конвенционалната медицина не може да го предвиди составот и мислам дека тоа ве спаси. Муслиманските деца можеа да се искоренат само така. И покрај семоќниот комунистички режим со лепезата од начини на истребување, муслиманите од тој кварт можеа да се преместат само на тој начин. Така ли е? Или не е?“ Свештеникот овојпат погледна право кон него, но ништо не проговори. „Не сум правдољубец и мислам дека бевте во право, а тоа што терам хуманитарна кариера како омилен хирург, само јас единствено знам како успевам да ја одржам. Точно знаете дека во верата кон Господа нема леб, нема пари. Смртта е единствениот златен рудник. Мислам дека се разбираме!“

„Знаев дека сте подлец!Немам јас никаков путер на главата!“

„Вашата глава сега не вреди ни скршена пара!Она што треба да го добијам е вашата ценета формула, формулата што црвените другари ја платија со добар имот во кој понекогаш ги галите средношколските момчиња за кои исто така сите знаат, а и демокративе не се потресуваат многу околу тоа. Има и во нив слуги на мрачните сили.Значи..?“

„Мемоари на задоцнетиот романтичар“, Божин Павловски, „Матица македонска“

Пребрзо настапи таа студена, ветровита и снеговита есен, колку врнежлива исто толку маглива.

Распнатите шатори по катастрофалниот земјотрес полека се празнеа, преживеаните си влегуваа во нови куќи изградени со меѓународна солидарност.

И за неполни два месеца следуваа тие две филмски премиери за големиот земјотрес што го разурна градот и усмрти повеќе од илјада граѓани: “Скопје 1963“ на Вељко Булаиќ, кој се вбројуваше меѓу најпознатите филмаџии во земјата, и “Катастрофа, страдања , надежи“ на Славко Јаневски, тогаш најславен уметник во моето опкружување.

Во недела наутро осамна таа моја проколната рецензија во весникот, дека овој филм е вистинска катастрофа, а пак рано во понеделникот бев повикан во кабинетот на главниот уредник Тошо Поповски да им рапортирам за инцидентот. Не бев ни свесен дека сум направил тежок престап што не е дозволен во време на политичко едноумие.

Славко Јаневски, кој во тоа време се облекуваше како Џон Вејн, нервозно стана од столот на кој седеше покрај Ацо Шопов, тивок омилен поет, ми пристапи и со весникот ме ишлака по образите, велејќи: “Јас сум татко на оваа куќа во која ти го јадеш лебот, не можеш така да пишуваш за мене“.

Стана и Ацо Шопов да го смирува својот колега, додека Тошо Поповски ми ја покажа вратата, остро велејќи: “Оди си, ќе бидеш суспендиран“.

Збунет, растревожен постојав малку во темниот ходник, држејќи се за металната ограда до лифтот, од која пред три години се фрлил мојот пријател Наум Манивилов извршувајќи самоубиство, но потоа одважно седнав пред машината за пишување и составив писмо со мојата оставка: “Не можеш ти да ме суспендираш мене“ мрморев со повредена суета додека го оставав листот хартија на работната маса од секретарката на редакцијата. Таа подзина од чудење.

На излегување ме пресретна Атанас Бабата, најстариот од колегите, подбивно шепотејќи песна: “Што ти се чинеше кога се дрзнуваше“.

Го потчукнав по рамото:“Летав во облаци“ му признав.

Тој рече: “Сепак, ја жалам твојата невеста“.

Го искривив погледот за да не си го опцујам кумот, но сепак не се воздржав:“Оди по ѓаволите. И ти си ми бил некаков кум“ го укорив со гримаса на лицето.

“Каде брзаш, во провалија?“ ми врати тој.

Си тргнав надолу по улицата свесен дека толку лесно го изгубив привилегираното работно место и дека ќе имам проблеми да го отплатувам кредитот за куќата.

Роман на годината - извадоци од пристигнатите романи (9)