Бaрџиева: Проекти за Чаршијата треба да прават стручни институции, а не општината

Средствата во делот со реконструкција/реставрација на дуќаните и инфраструктурата во Старата скопска чаршија требаше да ги добие НУ Конзерваторски центар, а не општина Чаир. При доделување на грантови од овој вид мора да се води сметка на реалната институционална поставеност и кадровскиот потенцијал. Независно дали е дуќан, црва или некој археолошки локалитет, за да се изврши конзервација, реконструкција или санација за да се утврди што ќе се прави, најпрво се потребни истражувачки работи. Да се истражува објектот, да се користи целосна документација на располагање, архиви, фотографии, па врз основа на степенот на загрозеност на состојбата – се предвидува дали ќе биде само проект за санација, реконструција, или само конзервација. Тоа се дефинира по истажувачките работи. Таков вид на активности, во сегашните проекти – нема“, вели Донка Борџиева Трајковска од невладината „Центар за културно наследство“, откако се актуелизираа активностите во Старата скопска чаршија.

Барџиева Трајковска, која од 1978 година работи на заштита на културно наследство, за Радио МОФ вели дека единствените институции што се стручни во државата, во случајов Конзерваторскиот центар – Скопје, по логика на нештата, тие треба да ги изработуваат проектите.

„И тоа за секој објект поединечно, по процедура што е пропишана според Правилник за изработка на конзерваторски проект. Ако барате автентичен изглед, тоа морате да го направите врз база на истражување – на лице место. Има аспекти за туристичка промоција кои не се врзани со директна интервенција во самите објекти и Чаршијата, за тоа се надлежни институции. Тука е направена грешка. Во општината нема стручни лица, ниту пак постојат специјализирани фирми, или атељеа, коишто се за изработка на проекти за конзервација и реставрација. Таква е реалната состојба кај нас, а во други држави постојат“, нагласува Барџиева Трајковска.

Во однос на изјавите дека се добиени сите потребни документи и дозволи, таа изразува сомнеж и го споменува „Скопје 2014“, кога „се’ беше во законска процедура“.

„Тоа што некој дал согласност, фирма дала согласност, па Конзерваторски центар ги прима проектите, Управата за заштита на културно наследство издава одобрение, но, од она што и јас имав можност да го видам како проект, тоа нема врска со конзерваторска пракса пропишана со закон. Апсолутно. Отстапува од тие принципи. Искажувам јавно сомневање, барам да се дадат на увид“, вели таа.

Според Барџиева Трајковска, не е работата на градоначалник да зборува за тоа како би се реставрирале објектите. Односно, вели таа, не е важно ниту дали инвеститор е Министерство за економија, Светска банка, или општина Чаир.

„Надлежната институција за конзервација е таа што треба да ги преземе сите мерки, бидејќи станува збор за Чаршијата како заштитено културно добро, културна целина, и тоа од висока категорија. Не е само во прашање една општина, туку е на цела држава. Меѓу другото, ги интересира и тие од Пехчево и Делчево, како што не’ интересира и нас од Скопје“, вели таа.

Извор: Радио МОФ