Кризата во Соединетите Американски Држави

Уште во 2010 година, материјалистичкиот историчар Петар Валентинович Турчин предвиде во напис за „Nature“ дека во 2020 година ќе се појави голем социјален немир во САД.

Неговите идеи издвојуваат помеѓу долгорочниот стрес што го доживува едно општество и краткорочните причини. Долгорочниот стрес предиспонира состојба на социјален слом, бунт, востание или граѓанска војна. Штом едно општеството е во многу стресна состојба, тогаш инаку вообичаен настан - убиство на невин човек од страна на полицијата во овој случај - може да го предизвика сломот.

Она што е извонредно за Турчин е тоа што тој присвојува историско-материјалистички идеи, преведени на еден таков јазик со којшто ги прави прифатливи за американските академски кругови, и им даде прецизна квантитативна нумеричка форма. Тој даде формула на социјален стрес. Неговата формула е:

Тука MMP, или потенцијал за масовна мобилизација, го доловува ефектот од растечкото осиромашување на населението од 97, ЕМР или потенцијал за мобилизација на елитата, ја мери меѓуелитската конкуренција и конфликт, а ЅFD oд 98, или државна фискална немаштија, го мери слабеењето на државата.

Потоа, тој ги разделува сите во овие во емпириски мерливи броеви. Потенцијалот за масовна мобилизација зависи од стапката на експлоатација, урбаниот процент на населението и учеството на населението во возрасна група од 20 до 30 години. Бидејќи тој пишува во американските академски кругови, тој не го нарекува тоа стапка на експлоатација, туку инверзивен однос на највисоките плати во одредена група (компанија, град, земја и слично) спрема најниските плати, или разлика во платите. Според Маркс, неговиот инверзивен сооднос на плати е (s+v)/v.

Неговиот потенцијал за мобилизација на елитата е мерка на внатрешната конкуренција во рамките на елитата и зависи од тоа во каков однос се богатите индивидуални членови на елитата спрема бруто домашниот производ по глава на жител, и колку конкуренција има во елитата за позиции на политичко влијание. Акцентот на конкуренцијата во високата класа за контрола на државните приходи е нешто што е специфично за Турчин. Тој ја дефинира елитата не само како самостојно богата, туку како тоа плус државни функционери и иматели на службени позиции. Тој посветува голем акцент на историските борби со високите класи за да се здобијат со контрола врз производот на општествениот вишок производ. Според неговата динамика, големината на високата класа или елитата расте како функција на стапката на експлоатација. Високата стапка на експлоатација води кон, како што тој го нарече, „хиперпродукција на елита“, што значи дека економската и политичката елита растат по број. Во одреден момент, тие растат премногу кога работничките класи не можат повеќе да ги издржуваат. Екстра вишокот што може да се извлече од работно-способното население стагнира, а конкуренцијата за контрола над овој вишок во горните класи се интензивира.

Елитата која има политичка поддршка (државни службеници, војската, воениот индустриски комплекс, изведувачите што продаваат на државата) зависи од државните приходи, а стабилноста на државните приходи во однос на оваа побарувачка се мери со нејзината SFD или државната финансиска немаштија.

Од сето ова тој ја добива својата ψ, за која тој вели: „ги мери социјалните притисоци за нестабилност што произлегува од трите главни структурно-демографски процеси, осиромашувањето на населението, внатрешниот конфликт во рамките на елитата и кревкоста на државата“.

Кога тој ја прикажал ψ во вид на дијаграм за САД. во 2010 година, открил дека е во остра нагорна тенденција што може да доведе до социјален слом за 10 години (слика 1). Пресметаната ψ на Турчин за 187 (непрекината линија) од 1958-2011 и 188 предвидени Индекси на политички стрес (PSI) за 2012-2020 189 (прекината линија), во неговото оригинално издание.

Оттогаш, настаните го потврдија неговиот аргумент. Тој покажува дека има голем пораст на антивладините протести по 2010 година. До 2018 година просечниот годишен број на протести ги надмина оние од 1960-тите и можеме да видиме дека 2020 година ги надмина сите нив. Згора на долгорочните трендови на растечки социјален стрес, како резултат на зголемената конкурентност и зголемувањето на конкуренцијата внатре во елитата, пандемијата предизвика огромна количина дополнителен стрес само за неколку месеци. Во тој момент, беше потребно да се случи еден немил настан за да предизвика каскада од протести на масовно ниво.

Ако ја прочитате книгата на Турчин „Секуларни циклуси“, ќе дознаете дека социјалниот стрес од овој размер е рецепт за граѓански хаос до ниво на граѓанска војна. Американското јавно мислење се согласува. Анкетата на јавното мислење минатата година покажа дека просечниот американски гласач верувал дека неговата земја е две третини од својот пат кон нова граѓанска војна.

САД. поминаа низ две граѓански војни: првата меѓу лојалистите и поддржувачите за независност, втората помеѓу Северот и робовладетелскиот Југ. Која би била природата на третата граѓанска војна?

Првата ја воспостави власта на робовладетелската олигархија независна од британскиот буржоаски парламент. Како таква, таа се вклопи во моделот на Турчин за конфликт во елитата, во рамките на владејачките класи, но конфликт кој беше во можност да мобилизира пошироки делови од населението во борбата од секоја страна. Очигледно е дека Втората граѓанска војна беше конфликт во рамките на владејачките класи. Тој ја постави робовладетелската олигархија на Југот против северните и западните буржоазии. Таа исто така се вклопува во моделот на Турчин.

Онаму каде што марксистите би се разликувале од него, е тоа дека тоа беше и борба помеѓу начините на производство, меѓу робовладетелското земјоделство на една страна и сојузот на слободно селско земјоделство и капиталистичка машинска индустрија на друга страна. Војната беше за тоа кој начин на производство ќе преовладее.

Ако ги погледнеме САД. сега, повеќе не постои растечки начин на производство што е попречуван од општествените класи кои бранат стар начин на производство. Конфликтите што се појавуваат се целосно внатрешни за капиталистичкото општество и неговата класна структура. Социјалниот стрес е предизвикан од растечкото осиромашување на работно-способното население. Но, ова е комбинирано со остар пораст на конкуренцијата внатре во елитата. И покрај обидите на сенаторот Берни Сандерс, оската на поларизација сè уште не е онаа меѓу работничките и експлоатациските класи. Таа останува поларизација во високите класи, меѓу демократските и републиканските фракции. Нејзиниот политички израз, до сега, беше групи на високите класи кои имаат заеднички интерес за експлоатација на работно-способното население.

Ако фронтовите на третата Граѓанска војна се водат меѓу републиканските и демократските држави, тоа ќе биде конфликт што не ветува никакви придобивки на работничката класа во САД. И двете страни се посветени на континуираната поларизација на богатството, и двете се посветени на американската империјална доминација со светот. Демократите исто колку и Републиканците се спремни да го спречат подемот на каква било политика на работничката класа или социјалдемократско движење.

Но, владејачките класи нужно не ги контролираат работите како тие милуваат. Спонтаните ерупции на народниот гнев против државата потенцијално ја загрозуваат машинеријата за задушување врз која се потпира целата висока класа, без оглед на нивните фракциски разлики. Секоја од двете партии ќе се обиде да го потисне народниот гнев на свој начин. Инстинкт на Претседателот беше да користи директно сузбивање со помош на војската, но офицерската служба на армијата е премногу поделена на елитни фракции за да го дозволи тоа. Целта на Демократите е да ги истераат протестите во државите каде што тие се на власт, додека да осмислат отстапки. Ако можат да се одржат неколку месеци, тие можат да се надеваат дека ќе ги пренасочат протестите во гласови за нивната партија. Секоја партија ќе се обиде да ја искористи поларизацијата за да ги активира своите традиционални избирачи долж традиционалните оски на култура, раса или религија.

Ако Турчин е во право, сепак, степенот на социјален стрес во САД. беше скоро неиздржлив пред пандемијата. Згора на првобитниот социјален стрес, постои можноста дека стотици илјади ќе умрат од болести, невработеноста е на рекордно високо ниво, десетици милиони се во шкрипец. Кога луѓето буквално гладуваат, старото собирање гласови во изборната политика можеби нема веќе да биде од помош.

Резултатот лесно може да биде брзо впуштање во насилен конфликт, со локална примена на сила помеѓу двата паритетни пола, проследено со иден раскол во самите вооружени сили. Ова секако се случи во последната Граѓанска војна.

Но, социјалниот стрес исто така има потенцијал да тргне во револуционерна насока ако осиромашените бранители на секоја страна успеат да изразат заеднички интерес против постојната држава. На крајот, искрата на протестите беше полициска репресија. Паравоените американски полициски сили, чија подготвеност да пукаат во цивили им дава аспект на окупаторската армија, се исплашени и навредени од обемните делови на секоја страна на политичката поделба во САД.

Задача на социјалистите во САД. треба да биде да ги истуркаат работите во таа насока. Такво единство против државата и високите класи не може да се добие со какви било специфични барања. Единствениот пат до единството е тој на демократска револуција, раскинување со репресивната машинерија, со машинериската политика и стариот олигархиски устав.

Стариот американски устав беше моделиран според олигархијата на римските сопственици на робови. За да се надмине тоа, една нова демократска револуција може да позајми други антички модели и да ги примени во новите околности:

1. Може да побара замена на државниот устав со оној во кој нема избрани функционери, но сите извршни тела раководени од граѓански комитети составени од граѓани избрани со ждрепка како во случајот со поротите. Само тоа може да ја надмине пристрасноста во вид на класа, раса и пол на државно ниво. Само ова може да ги оддалечи професионалните политички елити и професионалната и раководната класа од контрола над државата.

2. Треба да ја преземе старата парола на Црниот Пантер „Сета власт кај народот“. Не треба да постојат закони или даноци, освен ако не се одобрени со плебисцит. Моќта за иницијативност од страна на народот.

3. Треба да ја укине полицијата. Спроведувањето на законот ќе биде од страна на граѓанска милиција. Сите граѓани ќе имаат обврска да служат во милиција и да носат оружје на должност. Должност по список на вработени. Плаќање за часовите поминати на милициска должност по тековните нивоа на плати во полицијата. Исклучоци за оние над 55 години, доилки, инвалиди и сл.

4. Ограничена професионална детективска служба може да се задржи за да се истражуваат злосторства. Тие не би биле вооружени и би се потпирале на граѓанската милиција доколку би требало да се уапси некој.

5. Треба да го укине судството. Судовите треба да заседаваат само со пороти со кои претседава форменот на поротата. Ова може да се претстави како крај на републиканската традиција, бидејќи судиите се остатоци на англискиот феудализам. Античките републики имаа пороти, но немаа судии.

Сите горенаведени модели потекнуваат од претходни традиции или од античката демократија, од швајцарската демократија или од порадикалните американски републикански традиции. Тие ги трансформираат законодавните, извршните и репресивните раце на државата во директна демократија. Овој вид трансформација ја отежнува употребата на репресија од страна на државата кон граѓаните. На проширувањето на демократијата ќе се спротивстават сопственичките и раководните класи на двете партии, но проширувањето би било во интерес на граѓаните кои гласаат за секоја од овие две партии.

Сите горенаведени модели, сепак, се чисто политички/уставни барања. Тие се осврнуваат на прашањата за полициската репресија, но не тангираат ниту едно од економските прашања со кои се соочува големото мнозинство американски граѓани: губење на приходот за време на карантинот, задушувачките долгови, недостапното домување и здравствена грижа. Радикални решенија за нив нема да се преземаат преку ниту едно постоечко американско државно собрание. Туку преку собрание составено од случаен примерок од населението доминиран од жени и мажи со мал имот: луѓето исцрпени од долгови, кирија и медицински трошоци. Едно такво собрание може да донесе решенија како што се:

1. Целосна плата за оние кои се отпуштени заради пандемијата.
2. Поништување на сите постојни долгови.
3. Забрана на каматата.
4. Забрана на земјопоседништво. Приватните ренти не треба да се наметнуваат. Вишокот домови кои не се распродадени веднаш да станат сопственост на градот и изнајмени по пристапни цени.

Превел Томислав Захов

Извор: The US crisis