Кој е главниот извор на говорот на омраза?

20.10.2021 01:40

Говорот на омраза е последица на деинституционализацијата

Интервју со Паоло Мансини за деинституционализацијата и новата дигитална екологија во медиумите, која се одликува со медиумски плурализам, но и недостаток на институционална и културна регулација и уреднички одговорности. Паоло Мансини е редовен професор на Катедрата за политички науки на Универзитетот во Перуџа и автор на многу книги и статии од областа на комуникациските науки. Неговата книга Споредба на медиумските системи: три модели на медиуми и политика е семинално дело во областа на компаративните истражувања на медиумските системи.

Зборувајќи за деинституционализацијата на медиумите дали би рекле дека, во контекст на фрагментацијата на медиумското поле, постои премногу медиумски плурализам? Како меѓусебно се разликуваат медиумскиот плурализам и фрагментацијата во новите медиумски системи?

Фрагментацијата е дел од деинституционализацијата. Дали фрагментацијата е лоша сама по себе? Не би рекол, но секако претставува нов предизвик за новинарската работа. Тогаш каква би била улогата на новинарите во фрагментираниот свет? Добивањето нови информации на терен не е толку тешко, колку што е тешко да се избере вест. Сакам да кажам дека во фрагментираниот свет, во деинституционализираната медиумска екологија, ново место за професионалните новинари може да биде изборот на вестите, оние вести кои се важни. Во јавниот простор кружат огромен број вести: која вест е важна, а која не е? Тоа може да биде работата на новите новинарски професионалци - селекцијата. Не сакам да кажам дека фрагментацијата е лоша. Во основа не гледам разлика помеѓу плурализмот и фрагментацијата. Фрагментацијата е плурализам.

Во своето истражување пишувавте за медиумската конвергенција на западните медиумски системи кон либералниот модел. Дали би рекле дека постои некој нов вид конвергенција кога станува збор за новите медиуми? Дали постои можност за некаков вид транснационална конвергенција кога зборуваме за моделирањето и компаративната анализа на медиумските системи?

Ќе бидам искрен - книгата Споредба на медиумските системи: три модели на медиуми и политика е напишана во 2004 година. Не сум сигурен дека денес во книгата би напишале поглавје за конвергенцијата. На пример, мислевме дека различните новинарски модели се движат кон комерцијалниот, либерален модел, односно кон американскиот. Денес гледаме дека американскиот модел оди во обратна насока. Американскиот модел станува партиски, станува сè пополаризиран - сè поблиску е до поларизираниот плуралистички модел. Најпосле, конвергенцијата веќе не е кон либералниот модел, туку кон нешто друго - кон фрагментација. Значи, денес не би го напишале поглавјето за конвергенцијата како што пишувавме во 2004 година, во тоа поглавје не ги разгледувавме последиците на новите медиуми. Мораме да ја ажурираме книгата. Светот се промени, се развија нови медиуми, а ситуацијата е сосема поинаква. Не заборавајте дека книгата почнавме да ја пишуваме во 1997 година, а ја завршивме во 2004 година. Се сеќавам дека во 1997 година се појавија првите персонални компјутери во широка употреба, па новите медиуми и дигиталната револуција тогаш сè уште не беа обликувани.

Во статијата Споредба на медиумските системи и дигиталната доба од 2020 година напишавте дека говорот на омраза е знак на општествена поларизација. Дали говорот на омраза може да биде аналитичка поставка за истражување на поларизацијата на новите медиуми? Дали може да биде дел од новиот истражувачки модел на медиумските системи?

Би рекол дека говорот на омраза е производ, а не димензија од која може да се покрене студија. Говорот на омраза е последица на поларизацијата, а исто така е последица и на деинституционализацијата. Ако не постои контрола, ако никој не е одговорен за она што е напишано или кажано во новите медиуми, говорот на омраза станува сè пораспространет. Мошне сум скептичен кон можноста за регулација зашто во новава медиумска ситуација факт е дека говорот на омраза на некој начин станува правило. Нема контрола и прашање е како воопшто и може да ја има.

Рековте дека се надевате дека луѓето можат да развијат одредено ниво лична одговорност, кога станува збор за создавањето содржини за новите медиуми. Кој би бил одговорен за развојот на таквите лични одговорности на системско ниво?

Тоа може да биде една од должностите на телата како што се агенциите за електронски медиуми. Но, исто така, и училиштата и универзитетите имаат одговорност да ја развиваат индивидуалната одговорност, зашто факт е дека за одлуката за дистрибуција на некоја содржина морам да разговарам со себеси во новата ситуација - немам со кого да разговарам, тоа е моја сопствена одлука која има врска со мојата лична одговорност.

Улогата на националните држави во медиумските системи се смени со равојот на новите медиуми. Дали државата може да биде регулатор на новите медиуми? Успешен регулатор?

Не, не. Во Австралија имаме пример на закон во кој социјалните мрежи мораат да им плаќаат на локалните медиумски организации за објава на вести, потоа, во Франција најголемите корпорации имаат рок од 24 часа за отстранување содржини кои властите ќе ги означат како говор на омраза, но во исто време мислам дека транснационалните институции се оние кои се должни да регулираат. Цврсто сум убеден дека, на пример, Европската унија може да има многу важна улога во регулацијата зашто таа ги обединува државите на едно место. На пример, моќта на Италија во однос на Фејсбук е мошне слаба. Фејсбук има поголем буџет од државата Португалија. Некои земји немаат моќ за преговарање со такви корпорации, ова е транснационално прашање. Погледнете го предлогот на Бајден за дополнителното оданочување на корпорациите - тоа е постигнато со меѓудржавни напори, тоа не е успех на една држава.

Пишувавте за политичкиот паралелизам и го користевте како концепт во анализата на медиумските системи. Дали овој концепт може да помогне кога ги анализираме односите на Фејсбук, Гугл и сличните медиумски корпорации со националните или транснационалните политички сили?

Не, мислам дека идејата на политичкиот паралелизам, а ќе бидам остар, како концепт нема место во новата дигитална екологија. Како што рековте, системот е сè пофрагментиран. Како можеме да зборуваме за политички паралелизам кога се соочуваме со маса поединци кои не се организирани? Идејата на политичкиот паралелизам е дел од постоењето организации на страната на медиумите (весници, телевизија) и на страната на политиката, политичките партии. Факт е дека на двете полиња, во политиката и медиумите, организацијата станува сè послаба. Концептот на политичкиот паралелизам е стар концепт. Може да се примени на „старите“ медиуми (legacy media), но после развојот на новите медиуми, не знам колку политичкиот паралелизам би можел да биде корисен како концепт.

Дали себеси би се нарекле оптимист или песимист кога станува збор за новите медиуми генерално?

Мислам дека треба да го промислуваме општеството во нови рамки. Би рекол дека сум песимист кога станува збор за регулацијата. Ќе биде сè потешко да се регулира фрагментираниот, индивидуализиран свет на медиумите. Тоа е сигурно. Ќе мораме сè повеќе да се потпираме на индивидуалната одговорност.