Невронаучниците откриваат како да го „поправите“ памтењето

Професорот Грант Шилдс (32), кој се занимава со проучување на памтењето, им одржувал предавање на студентите за тоа како стресот влијае на нашите когнитивни способности. Во еден момент се блокирал и не можел да се сети на името на својот асистент.

Секако, му било непријатно, особено кога го слушнал смеењето на студентите кога изговорил погрешно име. Оваа привремена краткотрајна заборавеност во последно време е сè почеста појава кај сè поголем број луѓе, без оглед на годините, тврдат стручњаците.

Не ни успева да се сетиме на едноставни нешта, имиња на пријатели или колеги кои долго време не сме ги виделе, зборови кои инаку ни се добро познати, па дури и извршување некои рутински нешта кои инаку ги правиме без размислување.

Живееме во сè побурни времиња, после пандемијата со ковид-19 им се враќаме на некои активности и се снаоѓаме во уште едно ново „нормално“. Војни, кризи, бегалци, немаштија... Сите овие промени ја трошат нашата когнитивна енергија, дури и повеќе отколку што сме свесни за тоа, тврдат невронаучниците.

Затоа не е ни чудно што не можеме да се сетиме што сме јаделе за појадок.

Оптоварена „работна меморија“

„Нашите мозоци во моментов се однесуваат како компјутери со премногу отворени прозорци. Тоа ја забавува нашата моќ да обработуваме податоци, а памтењето е една од областите кои се погодени со овој проблем“, нагласува Сара С. Медник, невронаучник и професор по когнитивна психологија на калифорнискиот Универзитет Ирвин.

Последниве години, особено во периодот на пандемијата, хроничниот и кумулативен стрес го зеде својот данок. Истражувањето кое го спроведува д-р Грант Шилдс, покажа дека луѓето под стрес имаат проблеми со памтењето. Стресот негативно влијае на нашето внимание и нашиот сон, а тоа последично влијае и на памтењето. Исто така, хроничниот стрес може да го оштети мозокот и да предизвика дополнителни проблеми со памтењето, напоменува д-р Шилдс, професор на Универзитетот во Арканзас.

Покрај тоа, морето информации кои доаѓаат од сите страни ги блокираат нашите мозоци. Многу тешко го одржуваме вниманието зашто постојано прелистуваме на телефоните, а истовремено правиме и други нешта, а тоа, тврдат невронаучниците, ни отежнува долготрајно да забележиме конкретни сеќавања. Многу е тешко да се присетиме на нешто без контекст, а во таа категорија, на пример, спаѓаат и имињата на соработниците кои разговараат со нас во живо, а не преку Зум.

Во сето тоа се вмеша и едноличното секојдневие за време на пандемијата. Како да се сетиме на одреден настан кога секој ден ни е ист?

„Новите настани го погодуваат нашето памтење. Кога сите наши искуства ќе се претопат во едно, тешко ни е да се присетиме на поединечни моменти“, наведува професорот по психологија на Универзитетот Вашингтон, когнитивен невронаучник, Захарија Рија, во изјава за Волстрит журнал.

Постои начин да го поправиме памтењето

Со годините памтењето ни станува полошо, но со оглед на тоа дека луѓето поинаку стареат когнитивно, научниците не знаат кога точно почнува тоа.

Некои студии покажуваат дека памтењето е најдобро кај луѓето во дваесеттите години и дека потоа почнува систематски да опаѓа, додека некои други истражувања покажуваат дека најголемиот пад почнува околу шеесеттата.

Ако сте загрижени за своето памтење, би требало да посетите лекар, особено ако и другите ја забележуваат вашата заборавеност.

Покрај тоа, стручњаците даваат и совет што да направиме за да го поправиме памтењето:

Не форсирајте

Ако се трудите да се сетите на нешто, тоа е контрапродуктивно, велат стручњаците. Тоа нè фрустрира, а таа фрустрација на емоционалниот дел од мозокот му дозволува да ја преземе доминацијата над деловите кои се задолжени за памтењето, истакнува Џенифер Килкас, клинички психолог и професор по психијатрија на Медицинската школа на Универзитетот Јеил.

Дајте си време, вдишете длабоко, смирете ги мислите и обидете се подоцна.

Престанете со мултитаскинг

Тешко е да се сетиме или да запамтиме нешто ако извршуваме повеќе активности одеднаш, напоменува д-р Килкас. Тргнете го телефонот и тоа ќе ви помогне да го контролирате претераниот доток на информации. Обидете се да ги правите нештата една по една. Обратете внимание на малите нешта кои ги правите по автоматизам, како што е, на пример, перењето заби.

„Кога вежбате одржувајте го вниманието во моментите кои не ги сметате за важни, ќе ви стане многу полесно во моментите кои се важни“, истакнува д-р Килкас.

Опуштете го мозокот

Ова ќе го зајакне фронталниот дел од мозокот кој е вклучен и кај памтењето и кај присетувањето, но и кај регулацијата на стресор, наведува д-р Медник. Таа препорачува секојдневни вежби за медитација, јога или едноставно контрола на дишењето, барем десет минути дневно.

„Прошетајте во природа. Поврзете се со луѓето што ги сакате, разговарајте долго, прегрнете некого, водете љубов... Интимноста го намалува стресот зашто се чувствуваме сигурно и згрижено“, вели д-р Медник.

Наспијте се зашто тоа го чисти нашиот ум од штетните нешта кои ни ги блокираат менталните процеси.

Бидете присутни

Бидете сосема присутни и внимателно слушајте кога разговарате со луѓе. Тоа ќе ви помогне подобро да се присетите на она што сте сакале да го кажете зашто вашиот ум нема да биде растргнат и превработен, па и полесно ќе се сетите што е кажано.

Затоа, тргнете го телефонот, исклучете го телевизорот и посветете внимание на она што ви го зборуваат луѓето, не чекајте го само својот ред за да зборувате.

„На секој разговор треба да му се пристапи со намера. Ако немаме длабока поврзаност, како воопшто можеме да очекуваме да се присетиме што се случило?“, заклучува д-р Џенин Тарнер, професорка по комуникологија на Универзитетот Џорџтаун.

Превод: Алек Кузмановски

Слики: Estée Preda

Извор: https://www.wsj.com/