Џинџуџе во земјата на афионите, 2 (пет кратки раскази)

25.05.2022 16:23
Џинџуџе во земјата на афионите, 2 (пет кратки раскази)


Во петок на 27 мај 2022 г. во 20 часот во Младинскиот културен центар во Скопје ќе се одржи промоција на антологијата на македонскиот краток расказ, Џинџуџе во земјата на афионите. Во книгата се застапени 73 автор(к)и со вкупно 219 раскази. Уредници на книгата, воедно и промотори, се Никола Гелевски и Владимир Мартиновски. Пренесуваме пет кратки раскази од книгата, овојпат од македонските класици. Цртежите се на Перо Георгиев.


Иван Точко (1914‒1973)
Пукнат е лустерот

Пукнатината беше од внатрешната страна и толку мала што можеше да се забележи само ако се гледа од таванот каде беше прицврстен лустерот. Гостите ништо не знаеја за пукнатината. Кога доаѓаа лустерот си беше на своето место, а оздола не можеше ништо да се види. Но тоа што не можеше и што не му беше никому нужно да го види и знае – во неа, во нејзината свест се запечати како единствен белег, како единствено нешто што можеше и требаше да се види и знае за лустерот. И штом некој ќе кренеше глава кон таванот, таа веднаш го предупредуваше: Пукнат е лустерот!

Неуморно, мирно, како по должност, гаснеше секаков восхит во очите и на лицата на гостите. Пукнат е лустерот! Понекогаш дури и пред гостите да погледнат угоре, брзаше да им каже: Пукнат е лустерот!


 

Блаже Конески (1921‒1993)
Шанса

Повеќе години со ред, секоја пролет, се повторува истово. Од една пукнатинка на нашите скали во Дојран подава две-три ливчиња смоква што којзнае по каква случајност никнала токму на такво место, очекувајќи да допрат до нејзиното коренче барем неколку капки кога дождот се слева по скалите. Но еве ме мене, јас поминувам, се наведнувам скоро махинално и ги кинам тие ливчиња како човек што се грижи да не се шири пукнатина во неговото здание.

Овој пат ми станува смешна таквата ревност. Мислам за бесмисленоста на таквата постапка, а и за бесмислената упорност на овој никулец што сака да се одржи во животот, а и самиот, без да го кинат, ќе исчемрее во некоја поголема суша.

Но одеднаш ме засенува нагла мисла дека има дури и некои некогаш славни престолнини, зараснати во бурјан.


 

Славко Јаневски (1920‒2000)
Бонсаи

Пресметано е, неколку илјади Јапонци во секој миг молкум клечат пред џинчести дрвца, олкацки, како што беше напишано негде, можеби и помали. Едно такво дрвце, педа јавор во румени тантели, стоеше во плиток сад на гола маса пред штафелај. Непознат сликар го пренесуваше со лесии движења на платно малото и сепак старо дрвце. Јапонскиот пурпурен јавор оживуваше на сликата. Се ширеше. Не беше далеку денот кога неговите гранки ќе ги надраснат рабовите на сликата.

Иако прикаските им се полни со таинственост, ниту еден од оние неколку илјади Јапонци не ќе поверуваше дека насликаното црвенолисно стебло се ширело од ден на ден, ги надминувало дрвјата во парковите на Јакохама, ги освојувало просторите, со врвовите на гранките им се доближувало на сите континенти.

Без пресметување, неколку илјади Јапонки еднаш редеа со црешов сок тајни знаци на свила во чест на стогодишнината на еден мал јавор сиот во пурпурен сјај.


 

Лилјана Дирјан (1953‒2017)
Кактус

‒ Земи си нешто за спомен од куќата на баба ти, ми рече една од стрините. Се поврткав тие неколку часови по погребот низ сите соби. Седнав дури и на нејзиниот кревет. Тој сè уште мирисаше на домашен сапун. И на леб. Дури со раката ја погалив нејзината празна перница.

Во дворот, веднаш до големата дрвена порта го видов кактусот во саксијата. Го зедов. Во едната рака патната торба, во другата него. Се качив на автобус. Го држев сето време в скут. До Белград имаше некои 70 километри. До ноќниот воз за Скопје, имав десетина часа чекање. Торбата ја оставив во гардероба. Кактусот не сакаа да го примат. И така со него се качив во трамвај. На „Кнез Михајлова” разгледував книги по книжарниците, а тој одвреме-навреме ме боцнуваше со листовите. Патуваше со мене речиси цел ден. И цела ноќ. Во возот, саксијата ја ставив на помошната масичка.

Патникот отспротива, на другата масичка распосла весник во кој имаше печено пиле и додека јадеше, ме прашуваше каде тоа сум била што толку грижливо го носам овој „куп боцки”. Не се сеќавам дали нешто му одговорив.

Баба ми, таа прва ноќ спиеше во земја. На крајот од селото.


 

Вера Чејковска (1954–2018)
Горештиот крај

Сите врелини на јавето се спуштија врз веќе исушената тревка... Сонцето исчезнуваше, горејќи. Во сината глад...

И змиите беа огнени скокови. Вжарени јазици... Од коишто гласот се сушеше и дробеше. До звучен вриеж...

Расцепот во земјата се продлабочуваше, гранајќи се, до отаде умот...

Каменот веќе не го поднесуваше својот облик...

Се уриваа моите први градби, не оставајќи траги...

Единствена надеж дека нешто ќе ја запамети глетката беше орелот...

Прастаро око од прастара утроба...

 


Извор за расказите: Џинџуџе во земјата на афионите (едиција Магма, Темплум, 2022)

Сроден линк

ОкоБоли главаВицФото