Птици

26.12.2022 12:55
Птици

Неколку песни, раскази и записи на Дирјан, за птиците. Слики: Лаура Макабреску.

 

ЧАС ПО ЛЕТАЊЕ

Една малечка ластовица на својот прв час по летање, сосема неочекувано влета во собата, каде што се обидував да ја научам да полета тукушто напишаната песна.

Толку лет во место, нагло удирање во ѕидот, па нов залет кон плафонот. Превртена наопаку, таа е бела пердувеста празнина, па црна мала чкртаница што го поместува нервозниот курсор на раката и моливот, блиску до прозорецот, веќе стрела кон завесата. Треперат малите пропелери на крилцата како навиени со клуч на механичка играчка, лета, кутрата, неприродно тука, меѓу железните кревети, масата, книгите и моите два куфера. Се сопнува од сè и собата станува толку мала, неудобна, клаустрофобична и задушлива. Наеднаш го најде излезот и одлета надвор. Собата повторно стана голема.

 

ПЕТЕЛОТ

Сабота. Студено. Пазарот е преполн со луѓе. На рабовите се паркирани автомобили, а меѓу нив како дамки на асфалтот се распослале замрзнати клекнати баби. Хризантеми што стискаат вилици. Разлиен хиперманган. Пиштат свирежи во градите. Ноќ мината во болница. Инфузија. Звук на кломпи на ноќната сестра. Паѓа снег. На црно палто бели снегулки.

Пред мене е ‒ тој. Го потпрел клунот до срцето си. Ме гледа со едното око. Портокалово-црвено зајдисонце наоколу. Шалче пејзаж околу вратот. Се тресе. Го чекам мигот. Пазарам сенешто. Во весник крап, во ќесе мушмули, во картонски длапки јајца. Му се враќам. Уште е во исти раце. Бабата ги бутнала прстите длабоко во пердувите. Направила муф од петел. Минува крај мене. Кружи наоколу.

Земи го, ме моли, ми остана само тој, ама јас зимава заминувам кај Господ, ќе нема кој да му даде храна, а водата е замрзната во дворот. Види го овој убавец на студот, душа што лета и буди.

Бабичката е темновиолетова свената хризантема. Потпрена е на ништото. Тој ѝ дава инфузија во потоците од модри жилки во рацете.

Му ги одврзувам нозете. Тие се замрзнати крици при разделбата. На градите го ставам како брош. Брошот дише. Пишти. Воздивнува. Сиот пазар наеднаш се престорува во портокалово-црвен-карамела-цинобер-бакарен-циметов-шафран. Стопен загорен шеќер.

Го носам петелот в раце. Свети на снегот оганче. Застанувам пред нискиот прозорец од домата. Таму, зад замагленото стакло, се мажот и детето. Влегувам со живиот пламен. Мажот ми вели:
‒Па сосема си луда, жено.

 

СМРТТА НА КОСОТ

Не знам која од нашите две мачки го беше зграп¬чила, утрото кога ја отворив вратата, го најдов неговото црно тело, растргнато, со цел куп црни пердувчиња наоколу. Лежеше врз мекиот зелен бришач за чевли.

Уште една нивна фалба. Уште еден подарок. Сакаат да го прават тоа мачките.

Како да беше прегазен во сообраќајка, во некоја воздушна сообраќајка: на летот кон некаде.

Пред да го соберам во лопатка, се прашав: има ли рај за птиците? И, ако има, ајде да го испратам таму. Да му направам достојно испраќање. Небески закоп. Само како?

Далеку се Кулите на тишината на Парсите, далеку е персискиот град Шираз, далеку е и Исфахан, градините со рози (сега овде е почеток на пролетта), сè е толку далеку кога некој си заминува...

Се откажав од лопатчето и го зедов во дланка, нежно, покривајќи го со неговите растурени црни пердувчиња, како со црн свилен покров, тоа телце кое одвај има тежина. Тоа е како фрагмент од глас (има ли песната тежина?) и воздух (малечко небо, кое го држам во дланка) со жолто клунче и тенки, многу тенки ноџиња, со мали вкочанети канџи.

Стојам така часкум-два, среде мојата мала, тукушто разбудена априлска градина. Одеднаш ме зашеметува теророт на синиот зумбул. Му го слушам гласот како му ѕуни, од неговите ситни цутчиња-камбанчиња. Се нишаат на тивкиот бран од ветрот. Тука, баш тука, под неговите дебелкасто сочни, зелени листови, што прават мала сенка, токму тука ќе го положам телото кое леташе и пееше. Со лопатката во другата рака му правам ровко гропче, среде темницата на хумусот, и го положувам. Наведната, речиси смалена во димензиите на зумбулот, ја чувствувам разделбата засекогаш; би му мавнала, да можам, ама не можам.

Го покривам со земја.

Зумбулестите камбанчиња пак заѕунија нежно, одвај чујно. Сето небо стана виолетово накај сино.

Му реков: Почивај под небото полно со зумбулни мириси, засекогаш.

Идната пролет, откако во меѓувреме ќе помине оваа – па ќе дојде летото, жолто и сончево, па есента, златна и мека, па ќе падне снегот, бел и пердувест – пак ќе се појави истиов зумбул (оти тој си знае кај е) и можеби ќе запее, како црн кос ќе запее. Ќе ги подигам очите накај гранките од брезата, растреперени, светло зеленкасти, и ќе го барам, барам, мојот кос, додека моите мачки мрзливо ќе ги прават утринските јога вежби за оптегнување.

И ништо нема да разберат. Ништо.

 

ПРОСО ЗА ПТИЦИ

(памучна, истуткана песна)
на Оливера Ќорвезироска

Растегнато на хоризонтот
небото блескаше
небаре има невидлив сокол на рамото
се појави и ограда од питома зеленика
и ниска, обична мала куќа
(од оние правени по скопскиот земјотрес)
прозорецот – ширум отворен
масата под него – стежната од учебници и тетратки
зелената свила на ветрот
ми се беше свиткала околу вратот
мирисаше на вртипоп
кајсијата беше полна со мали, зрели боски од кајсии
наеднаш станав од столчето
и во фустанот од кафеава свила и бели точки
во кломпи
застанав од другата страна на рамката
тревата ми се радуваше
светлосиното небо се разменуваше со светлозелените очи
ова е само едно од утрата што ми се случуваше секое утро
татко ми сечеше леб
а мајка ми во кујната правеше мармалад од кајсии
сакав нешто да им кажам на обајцата
некои зборови толку поинакви
етерични, пеперугасти, разлетани, расцутени
поради кои триесет години потоа ќе пишувам песни

2.
А претходната ноќ останав на постелата
во тој фустан легната, со очите ширум отворени
до тоа утро
ама нешто ме додржа на нозе
се вратив во собата
и во првата тетратка што ми се најде
свртена одопаку
напишав неколку чкртаници
просо за птици
и храна за кибрит и оган

 

ДУШАТА ОБОЖАВА ДА ПЛИВА*

Плива помешечки
за да ги гледа внатрешните неба
се разминува со птиците риби
светот е полн со населби
се гледа себеси како протечува
(има рбет, бели изглодани коски)
ѝ го земале говорот
ја сториле вкусна храна за трошење
ака помешечки
паѓа сосем долу
плива само за оние кои ја турнале во вода
да потоне од својот ленгер закачен за јазикот
а таа итрица
патува надолу
се врзува за камче
молчи илјада години
се обвиткува во седеф
расте простум
остане ли таму
еден библиски ден
во младата бисерна доба
ќе се појави на површината
како копно-глечер
врз кого првите птици ќе одмораат
колвајќи сол
за солзи

*Анри Мишо, „Мрзливост“

Слики: LAURA MAKABRESKU - Inner landscapes

Избор: П. В.

Извор за Текстот: Лилјана Дирјан, Концерт за мирис и оркестар (Темплум, 2020)

ОкоБоли главаВицФото