„Нема шума без волци“ на Велко Неделковски и „Една книга“ на Валентин Нешовски (извадоци од романите)

„Окно“ во соработка со Фондацијата „Славко Јаневски“ и оваа година објавува фрагменти од делата кои беа во конкуренција за наградата Роман на годината за 2022 година. Денес објавуваме извадоци од романите „Времето пред приказната“, на Митко Маџунков, и „Наследство: Прозорецот“ на Јордан Коцевски. Претходните извадоци прочитајте ги овде.

„Нема шума без волци“ Велко Неделковски, „Пагома Прес“

Обѕирно тропкање по дрвена површина. Потоа настојчиво тропање по стакло. Цветан Икономов ги отвори очите. Не е сам на светот, a отворил бизнис и заспал во недозволено за него време. Побрза да го отвори застаклениот шалтер од предната страна на киоскот/ дуќан. Надвор беа нагроздени неколкумина, главно познати лица на секојдневни клиенти, зависници од цигари и дневен печат. Ги услужи, даде, наплати. Шестиот (или седми?) посетител не бараше ништо, туку (Игно Озерски) праша:
- Ридска улица, број 21 А?
- Точно, повелете. – истрпна Цветан.
- Багерот и јас, недвојбено.
Му требаше време да сфати и да прифати.
- Да, и?
- Испратен сум да рушам. Имате добиено Извршно решение.
- Имам, како да немам.
- Досега требало да се иселите. Комплетно. Не одговарам за уништен мебел и слично. Сега е осум, нула, нула. Ви давам дополнително време... до десет часот. Верувајте, веќе во девет мојот газда ќе ми се јави. Да праша дали... хммм... сето ова е срамнето со самата земја.
- Значи, конечно се сретнавме. Работникот задолжен да ме остави без ништо. Алатка, по туѓа наредба. Не ќе да може. Не може!
- Испразнете сѐ што ви е драгоцено, ви давам добар час време. Потоа и вие лично напуштете го објектот. Овде законски се урива, господине...
- Цветан Икономов. Староседелец.
- Разбрав, но не би требало да ме интересира. Налог, број, извршување.
- Само преку мене мртов. – рече Цветан. – Градежен шут со труп!
- Ми правите проблеми.
- И на вашиот претпоставен, попрво.
- Повелете, налог за уривање на објектот со број...
- ...21 А, кој ќе ја преживее оваа ваша градежна завера! Урбан криминал!
- Разговорот ни стои в место, но часовникот врти, врти. – рече Игно, веќе нестрплив.- Врзавме грлеста кавга. Ќе се натрчаат минувачи.
- Предметот е лажиран. Вистината не е давеник, ебаго. Ќе исплива, макар и на шкрги. Дотогаш нека мируваат запците на проклетиот багер.
- Човеку, си играте со моето работно место! Мене само што не ми заѕвониле, да прашаат дали е време за камионот за расчистување...
- Нема да има шут, тоа се фантазии на некој нечесник!?
- Внимавајте како се изразувате за мојот работодавач. Од него јадам леб.
- А кaко спиете од клетвите на тие што сте ги оштетиле?
- О, Боже, тежок човек! Па разберете, јас не сум комунален мисионер, туку реален егзекутор! Црн работник, ебате! Надничар што треба да однесе парички за прехрана на петчлено семејство. Аман, без непотребен циркус!
-Точка, нема за што да разговараме. – студено одврати Цветан.
Нога и цокула во процепот на вратата која е во oбид на затворање. И гласот на Игно Озерски, напукнат од егзистенцијална борбеност:
- Ќе почнам од доградениот киоск. Потоа ќе ја збришам куќарката. Имам налог, неразбрано старче! Брис, метла!?
- Сега си нервозен. Мисли, мисли! Ќе убиеш човек меѓу урнатините. Мене!
- Не ми оставаш избор. Како да не сум те видел, ебаго.
- Јави му се на тој што те испратил. Итно! На негов или на твој трошок.
- Кој си ти да ме советуваш, затни!
-Кој, на чија врата дошол? - прашање врз прашањето.
- Дојдов да рушам и имам право и обврска да рушам. На, написмено! – пред нос му ја раздипли хартијката со наднаслов „Работен налог“.
-Знам да читам, но не и лажирани глупости.
- Сѐ е законски, неразбран човеку!
-Не би рекол. Не ја знаеш позадината.
-А таа гласи...?
- Измама. Дебела измама! Не дозволувај да бидеш втурнат во неа.

„Една книга“ Валентин Нешовски, „Или Или“

Том беше просечен жител на градот.Висок, допадлив, со питома нарав, белата коса оддаваше приказ на човек кој поминал доста низ животот кој траеше педесетина години, барем од моментот кога тој се сеќаваше на првата меморија. Неговото суво ковчесто лице опколено со полудолга жолтеникаво бела коса личеше на клас пченка во доцна есен, пред да биде набран од технолошки напредниот комбајн на прогресот што страковите ги претвораше во непостоење. Многумина му имаа раскажувано за нивните најрани мемории. Но тој не можеше да се сети. Затоа реши да присвои една, за која замислуваше, поточно цврсто одлучи дека се случила, на негова четиригодишна возраст. А можеби беше на дванаесетгодишна. Се работеше за еден обичен, по ништо посебен настан. А тоа е дека тој, Том, низ врвовите на своите тукушто купени бели сандали, надвиснат над една дворска ограда во неговата населба погледнал кон земјата и таму видел две мравки како безгрижно тегнат и туркаат една семка кон својот мравјалник. И тогаш, тој на четиригодишна возраст ( а можеби и на седумгодишна) одлучи да го запомни, тој, за човештвото и универзумот безначаен миг, за целиот живот. И ете го помнеше дури и на свои 57 години.

Целата таа ситуација, а всушност мисловна игра на постоењето му се враќаше во мислите секои 4 -5 години, а некогаш и почесто. Му служеше небаре како доказ дека сѐ уште е жив.

Она што го двоеше Том од останатите жители на градот беше тоа што имаше беспрекорна смисла за непаметење. Никогаш не помнеше што се случило вчера, завчера, пред 7 години или пред 25 години. Добро, можеби е малку претерано дека не запомнил, поточно би било да се каже дека не знаеше кога што се случило. Особено ако се работеше за настани што беа лоши –кавги, војни, недоразбирања, пак војни, неверства, срамни ситуации...Том се сеќаваше на нив, но освен што не можеше никако да ги смести во времето, да им даде година или седмица кога се случиле, тој ги доживуваше како да беа настани овековечени на некој цртеж направен со сенчење од невешта детска рака, со затапен молив од типот ХБ. А сакаше да го слуша Хектор Берлиоз. Не само што не се сеќаваше, туку не сакаше да се сети. Понекогаш мислеше дека целото минато на човештвото, а оттаму и неговото, иако тој самиот со ништо не придонел за тоа, е срамно. Мразеше историја затоа што таа беше срам за човештвото. Прогресот се темелеше на климавите нозе на убиствата, војните, геноцидите, уништување на природата, експлоатација, ропството, алчност. Цивилизацијата може да ја најдете на првото ѓубриште надвор од градот. Беа земени атоми калциум, силициум или манган и беа претворени во конзерви, картони и ќеси.

Сакаше да гледа во иднината. Да размислува евентуално за утре. Хм, евентуално, го употребуваше зборот евентуално, затоа што и блиската иднина, односно утрешениот ден му изгледаше како минато. Еве го, веќе (е) ќе се случи идното и тоа засекогаш ќе биде заковано во вчера, па потоа во завчера, за на крај (а има ли крај?) да биде зацементирано и оковано во аналите на непостоењето. „Ха, АНАЛИ НА НЕПОСТОЕЊЕТО“, си велеше. Ако има анали, тогаш и непостоењето постои, но само во форма на регистар. Во форма на долг список на нешто што ќе било, биднало, било, па малку било, па потоа сѐ помалку било, за на крајот да заврши како дел од фасцикли сместени во фиока на извлекување долга стотици километри, ако не и повеќе. Во неа се запишани сите настани. Но сепак, не беше сигурен дека таква тетратка постои, кој ја има, дали некој некогаш ја прелистува, дали во неа се запишани и ситуациите што допрва ќе се случат, затоа што наскоро ќе станат минато. Но тоа е иднина, настаните уште не се случиле, па како тогаш би се нашле во ТЕТРАТКАТА НА НЕПОСТОЕЊЕТО. Во тоа е клучот, си велеше. Ги прочита речиси сите теории за времето, за светови во концентрични кругови, за паралелни универзуми, за временски и просторни црвоточини, за мултисветови и мултиуниверзуми во вид на сфери, теориите за простор – време, за временски континуум, религиските догми за судбини, предодредености и постодредености. Но, не најде доволно добар одговор.