Почина Аструд Жилберто, девојката од Ипанема

Пејачката Аструд Жилберто почина на 83 години, а ќе остане запаметена по интерпретација на легендарната песна „Девојката од Ипанема“.

До средината на 1960-тите, нов „чип“ го освои светот на музиката. Велат дека вака – „нова карактеристика“ или „нов стил“ – зборот „босанова“ е преведен од португалскиот жаргон.

Босанова е родена на пресекот на два (на прв поглед, толку различни) жанрови – американски кул џез (од „кул“ – „ладно“) и страсни ритми на латиноамериканска самба. Како резултат на тоа, се роди елегантна, воздржана и сензуална музика. Нејзиниот симбол сè уште е светски познатата композиција „Девојката од Ипанема“.

За неколку месеци, песната ги прослави Боса Нова, Ипанема (одморалиште на југот на Рио де Жанеиро), како и имињата на најмалку шест луѓе. Првиот од нив, секако, е бразилскиот композитор Антонио Карлос Жобим.

Приказната за идниот хит започнала во 1962 година во барот Велосо, кој се наоѓа веднаш на патот до плажите на Ипанема. Жобим често седел во барот, а покрај шанкот редовно поминувала шармантна 17-годишна девојка по име Елоиз Енеида Менезес Паез Пинто. Наутро одела на училиште, а попладне доаѓала на плажата, облечена во бикини. Девојката била толку убава и згодна што посетителите на барот восхитено свиркале по неа. А средовечниот и оптоварен со семејни проблеми композитор буквално се вљубил во Елоиз.

„Кога таа оди, изгледа како да танцува самба.
Нејзиниот чекор е толку смел, а нејзините движења се толку меки, додека таа оди секој кој поминува крај неа издишува: „Ах!“

Отпрвин, песната се викаше „Menina Que Passa“ („Девојката што поминува“) и била планирана за саундтрак на бразилскиот филм „Airship“. А текстот бил поинаков, односно подепресивен. Но потоа доби ноти на надежност.

„Види, каква убавина, полна со благодат.
Тоа е таа, девојката што минува
слатко се ниша на патот кон морето…
Девојка со златно тело од сонцето на Ипанема.
Нејзиниот нежен чекор е повеќе од песна.
Ова е најубавото нешто што сум го видел…
Ах зошто сум толку сам
ах-ах, зошто сè наоколу е толку тажно,
ах, убавино што постоиш,
убавина која не ми припаѓа само мене,
што ја има и во самотијата…“

Песната стана позната како „Гарота де Ипанема“ („Девојката од Ипанема“ на португалски) и првпат беше снимена и издадена од бразилскиот уметник Пери Рибеиро.

Сепак, светската слава за песната дојде, како и обично, преку Америка.

Така се случило во 1961 година американските џезери да организираат турнеја низ Латинска Америка, каде што го запознале бразилскиот изведувач Хуан Гилберто (кој, пак, долго соработувал со Жобим). Џезерите, поточно американскиот саксофонист Стен Гец, и Гилберто, се договориле да снимат заеднички албум во духот на босанова. Меѓу избраните композиции се нашла и „Гарота де Ипанема“.

Сепак, продуцентот на албумот, Крид Тејлор, одлучил дека со оглед на тоа што плочата е наменета за американскиот пазар, текстот треба да биде и на англиски јазик.

Англиската верзија – „Девојката од Ипанема“ – ја напишал извесен Норман Гимбел, но се појавил друг проблем – Гец не можел да ја пее, а Хуан не знаел англиски. Но, сопругата на Хуан, Аструд Жилберто, се согласила да ја испее песната Девојката од Ипанема.

Иако Аструд никогаш до тој момент не пеела професионално, нејзиниот волшебен (необучен) глас совршено се вклопил во тивките ритми на боса нова (како и нежниот саксофон на Гец). Самиот Хуан Жилберто секогаш велеше дека боса нова треба да се пее тивко, „како да ти шепотат на уво“. Така пеела и убавата Аструд.

„Девојката од Ипанема“ првпат беше објавена во 1963 година на албумот Getz/Gilberto. Смешно е што дури и заборавиле да ја посочат Аструд меѓу изведувачите, иако следната година ќе биде прогласена за „кралица на босанова“.