Вие го направивте!

Една психолошка црта кај значаен дел од „преродбениците“ има и, ми се чини, важно политичко значење: тие предизвикуваат сожалување и грижа на совест.

Сум го забележал тоа и кај интернет коментарите; голем дел од поразумните луѓе отстапуваат пред агресивноста и просташтвата на „преродбениците“. Најпрвин, поумните отстапуваат просто зашто се поумни, зашто нема смисла да се расправаш со платен пропагандист или заслепен партиски војник; но, втората причина да се отстапи пред бруталноста на „преродбениците“ е зашто - што можеби е парадоксално и автодеструктивно - нам ни е жал за нив. Чувствувајќи дека полугите на моќта (знаењето, донесувањето одлуки, комплексното согледување итн.) никогаш не биле праведно распределени, понекогаш си велиме, а посебно тогаш кога сме најочајни: ајде малку најдолните нека бидат најгоре. Тоа е погонската енергија на секоја револуција. Тоа е и еден од психолошките механизми со чија помош во Македонија во моментов владее толку опустошувачка власт. Таа власт кобојаги ги претставува оние несреќници кои наводно изминативе шеесеттина години социјално биле попречувани и кои останале на дното, на сметка на „комунистичката елита“, олицетворена во нејзиниот последен симболички претставник: СДСМ.

Можеби во нашиот конкретен случај дел од делумно патолошката поврзаност меѓу „народот“ и „власта“ произлегува и од карактерниот профил на водачот; изгледа дека токму Груевски, „пастирот“, совршено го унапредил механизмот на предизвикување сожалување кај другиот. Како за сите зла, глупости и непромислености на „преродбениците“ да сме виновни сите ние, а особено оние меѓу нас кои се поспособни, поумни, посуптилни... Како да не можеме да ја поврземе одговорноста со недоветноста и бедата на оние кои владеат со нас! Како тие однапред да се амнестирани од одговорност зашто се недоветни! И зашто божем тие се жртви на системот (кој во нивната пропаганда сè уште трае) и никогаш и немале можност да научат да бидат паметни, фини и одговорни. Згора на сè, нивната подземна пропаганда вели дека паметен и одговорен човек не го личи за нашава средина, која е глупа и распашана (вели преродбеничката пропаганда, најчесто имплицитно). Имплицитната партиска пропаганда токму тоа постојано го сугерира: да, сите знаеме дека „преродбеникот“ е суров, прост, без знаења и ужасно алчен, но токму поради тоа тој е близок „до народот“! И поради тоа праведно е да владее!

Истата тактика на предизвикување сожалување и грижа на совест ја применуваат и некои семејни насилници, обично татковци; ем го малтретираат целото семејство, ем самите се чувствуваат како жртва на тоа семејство (заради тоа и тепаат). На некој извртен начин (но најчесто од немајкаде) некои жени тоа го прифаќаат и навистина негуваат грижа на совест и го сожалуваат насилникот...

Синдромов може да се нарече Риплиев, поради филмот „Талентираниот господин Рипли“, од 1999. Инфериорниот и фрустрираниот Том Рипли со помош на цела низа перфидни сплетки, но и со многу насилство, станува господар на целиот контекст во кој до вчера бил никој и ништо, невидлив медиокритет што предизвикува сожалување. Да потсетиме: Рипли е дечко со скромно потекло кој случајно се запознава со Херберт Гринлиф, сопственик на бродоградилиште. Рипли лажно се претставува како колега од Принстон на Хербертовиот син, Дики, кој времето го поминува безделничејќи во Италија. Херберт сака некако да го натера синот да се врати во Њујорк, па на Рипли му нуди пари да замине за Европа и да го врати Дики дома. Дики е одушевен со својот нов пријател и воопшто не се сомнева во опасните намери на Рипли, кој ќе ги употреби сите свои таленти за во потполност да го преземе Дикиевиот живот: ќе ги фалсификува неговите писма, ќе ги користи неговите чекови, во хотели ќе се пријавува под негово име... Кога Дики конечно сфаќа дека Рипли како паразит му се вовлекол во животот веќе е предоцна. Работите се тркалаат кон неминовната трагедија.

Всушност, некни фатив брилијантен скеч на К-15 кој многу подобро зборува за тезата на денешната колумна од филмот на Мингела: голобрад министер, со полициски заштитар зад него, се растура од плачење пред уличен полицаец. Полицаецот го смирува министеров, па немој да плачеш, па зашто плачеш... А министерот липајќи го отвара срцето: плачам поради несреќниот народ, поради кутрите социјалци, стечајци, пензионери... Не смирувајќи се министерот со заштитарот набрзо заминува. Се појавува пензионер, привлечен од лелекањата на министерот. И го прашува пензионерот полицаецот: она беше младиот министер? Зошто плачеше? На полицаецот веќе сè му е преку глава, го прашува пензионеров: кој си бе ти? Пензионеров вели дека токму е пензионер, и полицаецот тука вади пендрек, а така ли, ради такви ко вас ми плачат младиве министриве, срам ве било, бараби едни - и пензионерот го извлекува најдебелиот крај.

Има една славна анегдота, се случува за време на Втората светска војна, кога некој висок германски офицер го посетил атељето на Пикасо во Париз. Офицерот на ѕидот ја видел „Герника“ и, шокиран од модернистичкиот „хаос“ на сликата, го запрашал Пикасо: Ова вие го направивте? На што Пикасо студено одговорил: Не, тоа вие го направивте!

Ќе треба да се смогне сила и на „преродбениците“ муцките да им се набијат по испоганетите ќошиња; сето ова вие го направивте.

слики: Пабло Пикасо

Извор: Глобус, 21.09.10.