Драган

Нѐ имаше повеќемина на масата, но главно зборуваше таа. Во црнина за единецот, по цела година залудни обиди да ја разбере суровата порака на судбината, како со муабет да се бранеше од лудилото. Таа која со лудаци разговараше цел живот.

А потоа погледна во мене. Дали зашто знаеше дека сум писател. Или зашто бевме во спротивни војски. Таа лекар во српската, јас болничар во босанската.

„Бев тогаш на фронтот во Херцеговина. Во болница. Дежурав во ноќна смена. Можеби беше околу полноќ. Сестрите направија кафе. Тогаш некој чукна. Влезе млада жена. Убава. Во црнина. Едната рака ја држеше во џебот. Сестрите станаа да ја исфрлат, но јас ги запрев. Ја поканив да ни се придружи. Кога ќе го испие кафето ќе ме праша за некој лек, а ако го имам ќе и го дадам и готово.

Седна. Не ја вадеше раката од џебот.

Рече дека се вика Деса. И ништо повеќе. Видов дека се срами да зборува пред сестрите. Им кимнав со глава да излезат.

Деса воздивна и ме погледна.

‒ Докторке, дали сте работеле во Сараево?

‒ Да.

‒ Дали е вистина дека некогаш сите живееле заедно?

‒ Како мислиш?

‒ Па, така. Муслимани, Срби, Хрвати...

‒ Вистина е. А зошто прашуваш?

‒ Мене тука ми зборуваат дека тоа никогаш не било.

‒ Беше.

‒ Знам и јас дека беше. И јас студирав во Сараево.

И тогаш ја извади раката од џебот.

Имаше исушена рака. Од раѓање. Децата ѝ се потсмевале. Но, таа била најдобар ученик. Добила и стипендија. Во Сараево се запознала со Асим. Се венчале. Добиле син.

‒ Убав, како измочкан. И паметен. И добар. Среќа. Тогаш завојува. Јас и Асим се раздвоивме. Тој остана во Сараево, јас се вратив ваму. Со Драган. Сметавме, тука е посигурно, има храна, нема долго да трае... Драган има десет години. Оди на училиште. Јас работам, ќе дојдам од работа, тој направил ручек, испржил јајца. Тогаш зема некој стар транзистор, го поправа, сам. Златни раце. На училиште сите петки. Одличен ученик. Но, не си игра со останатите деца. Ним татковците им се во нашата војска, а таткото на Драган во таа на Алија. Во нашата зграда се доселуваат бегалци. Со дете. Постаро шест години од мојот Драган. Ама ретардирано. Не го вадат надвор. Мојот Драган веднаш се спријатели со него. Секој ден, штом дојде од училиште и ја напише домашната, ете го кај Ненад. Така се викаше тоа момче. Му направи подморница во подрумот, па си играат. Еднаш, доаѓам јас од работа, вратата отворена, го нема Драган. Јас нешто го посакав, слегувам во подрумот, а долу, мојот Драган, преклан, седи врзан за столче, небаре жив. На скалите крв. Како не ја видов кога слегував, никако не ми е јасно. Сѐ до нивната врата. Ѕвонам, отвора Ненад, а рацете му се крвави. Мене нозете ми се пресекоа. Повикав полиција. Тие веднаш дојдоа, Ненад веднаш призна сѐ. Тие го прашуваат зошто го убил мојот Драган. А тој одговара: зашто беше Турчин. Го погребавме мојот Драган. Тука, на гробиштата. Но, не ми дадоа да напишам презиме. На крстот пишува само Драган. Па, дојдов тука, кога слушнав дека вие сте работеле во Сараево, за да ве прашам, дали јас тоа го измислив, како што тука сите зборуваат. Или некогаш сите живеевме заедно?“

Тоа беше приказната, без украси и речиси буквално онака како што ја слушнав. Нека ми простат сите што ги споменав, не можев да ја задржам во себе.

И не знам зошто на Драгановиот пријател и убиец му го позајмив своето име. 

Цртеж: David Álvarez

Превод: Ѕвездан Георгиевски

Расказот се наоѓа во книгата „Витез на шведската маса“; Темплум, едиција Магма, 2016.