Речник на македонската народна поезија (1) - АЛА

Од „Речник на македонската народна поезија“ (Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков, 1983) пренесуваме интересни речнички примери, илустрирани со стихови од народното творештво. Почнуваме со зборот АЛА и со неговите пет значења, според Речникот.

АЛА - огромно митско животно, аждер, ламја

Излегла хала голема,
сè е друмја заптисала;
телал викал по чаршија:
кој ќе се јунак најде
да убие хала голема,
голем му бакшиш ќе дадат.
(Драг. 212)

АЛА - (прен.) човек со огромна физичка сила

Отсреќа им една страшна беда,
страшна беда хала, халетина, црна Арапина:
долна уста на гради му бие,
горна уста в чело го удара.
(Милош. 65)

АЛА - (прен.) голема сила

Слушајте, деца, мои верни другари,
(...) опашете колани, фишеци,
ќе дигнете пушки малихери,
ќе преминеме Прекопана,
бура нè чека, ала не чека.
(ТМ 309)

АЛА - сврзн. но, ама

Калуѓерчици, мајчици,
има ли конак за мене,
калуѓерка јас да станам?
- Има си, моме, има си,
ала за тебе си нема,
зашто си многу убава,
калуѓере ќе ни заљубиш,
манастирот ќе ни изгориш.
(Кауф. 650)

Радо ле мори убава,
не си ни јако убава,
ала си многу чуена,
чуена и прочуена,
по сичка земја царева,
царева и везирева.
(Молер. 104)

АЛА - прил. на начин, како

Фустан ќе ти купа, фустан ала франга,
елај, Донке, елај горе кај лозјето.
(ИФ)

Ја излези, ќерко, ага што те сака,
облечи си бела промена, срмали елече,
па да дојдеш, ќерко, ага да те види,
да му свариш, ќерко, кафе алај турка.
(ИФ)

ИЗВОРИ

Драг. - Македонско-славяански сборник с приложением словаря. Составил П. Драганов. Выпуск I. С. Петербург 1894.

Кауф. - Народни песни от юугозападна Блгария. Пирински край. Съставили и редактирали Николай Кауфман и Тодор Тодоров. Том I, БАН, София 1967.

ИФ - Речнички материјал ексцеприран од текстови за народни песни запишани во институтот за фолклор „Марко Цепенков“ во Скопје.

Милош. - Деца јунаци. Народни песни. Редактирал Ѓорѓи Милошев. Скопје 1954.

Молер. - Братя Димитър и Кoстадин Г. Молерови, Народописни материали од Разложко. Под редакция на акад. Ст. Романски. Сборник на народни умотворения и народопис. Книга XLVIII. София 1954

TM - Д-р Душко Хр. Константинов и Здравко Божиновски, Тука е Македонија. Книга I. Скопје 1970.

Избор: П. В.
Слики: Крис Бузели