Седи мадро да не носиш етикета

Не знам за вас, ама јас уживам во секоја нова колумна на Влатко Ѓорчев. Секој пат се справува со горливи прашања, скокотливи и табу теми и од сопствена перспектива нуди начин на гледање на нештата. На пример, во средата, на пресот, Оли Рен јасно кажа дека Европската комисија дала препорака за почнување на преговори и многу јасно се сеќавам како човекот кажа дека „Поранешна југословенска република Македонија“ постигнала голем напредок, а властите во Скопје препоракава треба да ја сфатат како стимул за што поскоро решавање на прашањето за името со Грција. Влатко го отфрла почетокот, почнува од Македонија и завршува со напредок, за веднаш потоа да каже дека секој што има нешто против препораката е „катастрофичар“. Ме потсеќа на времето кога како деца сакавме да ставиме крај на муабет со „точка, извичник, ако кажеш нешто не го сакаш Тито, стоп!“

Очигледно е дека имаме поинаков начин на гледање на работите. На пример, тој тврди дека не живееме во авторитарна држава, дека не сме изолирани, дека позитивните работи за Македонија во ЕУ годинава сите се случиле во среда – што, „астрално“ (ваљда мислел астролошки?) значело дека „во денот кога владее Меркур, ЕУ-ѕвездите се поволни за нас“ и, можеби најважно од сè, дека секој што не гледа на нештата како него е „катастрофичар“. Јас не сакам да му го одземам правото да гледа на нештата онака како што му е волја, негово си е. Исто како што не сакам да му го одземам правото да го каже што сака да го каже. Дури не му ни лепам етикети. Оптимизмот знае да биде здрава работа.

Бидејќи со неговата „Бушовска“ стратегија на „превентивен напад“ не смеам да кажам ништо против препораката на Оли Рен (а веќе посочив на селективната перцепција на власта), може да го искористам овој простор за објаснување на авторитарната држава. Википедија пренесува една дефиниција за авторитарно владеење: „Структури на високо концентрирана и централизирана моќ, во кои политичката моќ се генерира и одржува од репресивен систем што ги исклучува потенцијалните противкандидати и користи политички партии и масовни организации за мобилизирање на народот околу целите на владата.“ Една од битните одлики е и ослабувањето на граѓанското општество, претежно благодарение на „напорите да се наметне контрола врз речиси секој елемент на општеството.“

Ајде да направиме еден краток, нехронолошки преглед на законите и случувањата само во последниве неколку години. Нема продавање алкохол во продавници по 19 часот – власта директно ми се меша во мојот избор кога да купувам алкохол. Нема пиење алкохол на јавни места – директно мешање во мојот избор на место за конзумирање на купениот алкохол, без оглед на тоа во колку часот е купен. Забранет е секс на јавно место – мешање во мојот избор каде ќе имам секс; што ако немам каде освен во кола? дали ќе се смета за „секс на јавно место“ ако прозорците се затемнети и ништо не може да се види во колата? Стимулација за правење повеќе деца – мешање во нашите животи и животите на децата што би ги изродиле. Рации и приведување на пијани луѓе – подиректно мешање од тоа, здравје; на кого му смета или му предизвикува штета тоа што јас пијан правам муабет со моите пријатели во парк? Тепање на луѓе со поинакво мислење од „официјално одобреното“ - газење на слободата на говор (а и на луѓето со поинакво мислење).

Дали има во Македонија некој аспект од општеството, некој дел од нашето живеење што не е партизиран? Од назначувањето наставници и професори по образовните институции, преку студенските организации, преку вработувањето, па сè до купувањето на гробно место ние дишеме „партиска политика“. И секој што не се согласува со Нас е ________________ (пополнете го празното место со актуелната омилена негативна етикета на која и да е актуелна власт). Единственото нешто што се сменило од периодот по Втората светска војна е што денес не ги стреламе неистомислениците.

Професорот Теодор Вестал, на кого што се повикува текстот на Википедија, смета дека авторитарната власт секогаш ќе (се рас)падне бидејќи не е способна да се приспособи на промените или да им удоволи на сè поголемите барања на населението или дури и групи во државата. Односно, затоа што легитимитетот на власта е заснован врз глумење, авторитарните држави што не се способни да се адаптираат пропаѓаат. Не ве потсеќа ова на СФРЈ?

Имајќи ја предвид селективната перцепција на македонските партии што им овозможува да го читаат само позитивното, избегнувам да ги фалам за позитивните работи што тие ги направиле. Ќе се фатат за позитивното и ќе се тапшаат по рамо и ќе викаат „Ете, зар не ви збориме веќе 18 години дека нè бива?“ И се надевам дека ваквата „катастрофичарска“ критика ќе послужи како стимул за, конечно, ставање прст на глава и размислување.

Слики: Rejmond Petibon