Политизација на медиумите и хибридно војување

Во својот развој медиумите поминуваат низ три главни фази: популаризација, комерцијализација и политизација.

Политизацијата е последната фаза која настапува откако медиумите успешно ги исполниле фазите на популаризација и зголемување на профитабилноста. Нивното постигнато влијание се монетизира, а потоа и политизира.

Социјалните мрежи не се исклучок од оваа еволуција. Нивната политизација започна таму и од каде потекнуваат, во САД. По неколку локални и експериментални обиди, употребата на социјалните мрежи за политичка мобилизација доживеа прв голем успех со претседателските избори во САД во 2008. Тимот кој ја водеше кампањата на Барак Обама за еден од главните приоритети ги постави онлајн медиумите и социјалните мрежи. Целите беа собирање донации и мобилизација на помладите гласачи. Оваа успешна приказна подоцна послужи како модел не само за „позитивна политизација“ на социјалните мрежи (главно Фејзбук и Твитер), туку и за обиди за демократизација во редица земји од Латинска Америка, Африка и Блискиот Исток. Некои од овие „Фејзбук револуции“ донесоа демократски промени, некои за жал кулминираа во воени конфликти.

По 2014 година и во текот на претседателските избори во САД во 2016 политизацијата на социјалните мрежи влезе во нова фаза. Развиениот модел на политички онлајн активизам беше сменет со нов „поефикасен политички модел“: информациско-политичко војување, како дел од т.н. „хибридна војна“. Овој модел се заснова на политичка мобилизација на масите преку дезинформации, поларизирачка пропаганда и масовно ширење на „политики на омраза“. Претходните методи на прислушување, хакерски напади и надзор (mass-surveilance) беа надградени со употреба на социјалните мрежи за масовна политичка пропаганда и планско дезинформирање, за да потоа бидат дел од хибридното војување.

Зачетоците на овој модел се наоѓаат во „доктрината на Герасимов“, разработена од рускиот генерал Валериј Герасимов, за прв пат обзнанета во 2013 година во руско воено списание. Оваа доктрина ги промовира „информациската војна и пропагандата не како подршка на конвенционалното војување, туку како примарен и самостоен начин на предизвикување на конфликти и војување, кој може да предизвика поголеми штети и од вооружен конфликт“. Таа беше првично применета за проширување на воениот конфликт во Украина во 2014 година во која исти „пропагандни онлајн фабрики“, главно преку социјалните мрежи, објавуваа екстремистички содржини за двете конфликтни страни во Украина.

Моделот на политичка поларизација и онлајн систем на дезинфомирање е применет подоцна во 2016 во Британија и во САД резултурајќи во два клучни гео-политички настани, Брегзит и победата на Трамп на претседателските избори во САД. Како резултат на овие процеси слични употреби на социјалните мрежи станаа секојдневие во голем број земји ширум светот.

Борбата со дезинформациите засега тежнее кон обиди за помала или поголема регулација на социјалните мрежи во различни делови од светот (САД, ЕУ, Британија, и др.), но предвидувањата се дека со тоа само ќе се ублажат негативните ефекти од нивната политизација и употреба во хибридното војување.

Клучниот проблем е што овој манипулативен модел на социјалните мрежи има потенцијал целосно да го поткопа процесот на демократско функционирање преку вирално ширење на дезинформации, а со тоа и нарушување на рационалното информирање и одлучување, особено во изборните процеси.

Во неколку од дијалозите на Платон, Сократ полемизира за разликата помеѓу демократијата и демагогијата. Демагогијата тој ја опишува како „владеење по пат на измама и убедување во лажна реалност“. Демагогијата е искривоколчување на демократијата. Избраните лидери демагози не се претставници на народна волја, туку манипулатори кои ја собираат подршката на масите искористувајќи ги нивните желби, предубедувања и стравови. Демагог е лидер на групи во кои граѓаните се деиндивидуализираат до ниво на толпа. Демагогот вака креираната лажна реалност ја преобликува во политика која привлекува маси. Социјалните мрежи денес станаа идеална алатка за вирално и масовно на ширење на демагошкиот модел на политики на омраза и создавање конфликти. Тие се покажаа како многу ефикасна комуникациска алатка зa овие намени, и ќе продолжат да бидат користени сè додека бидат доволно ефикасни, односно сè додека корисниците ќе бидат подложни на овие манипулации.

Со информациското и хибридното војување, како примарни технологии за развивање и водење конфликти, се заокружува уште еднаш циклусот на злоупотреби на комуникациските технологии во политичко-воени цели. Таков беше случајот со манипулациите на печатот во Првата светска војна, злоупотребите на радиото за ширеење на фашизмот, нацизмот и стаљинизмот пред, во текот и по Втората светска војна, злупотреба на телевизијата во текот на Студената војна, за да конечно се пронајде слична воено-политичка употреба на Интернетот и социјалните мрежи во 21-от век. Комуникациските технологии кои главно се развиени во воените лабаратории, по своето омасовување и проширување, повторно се враќаат во воените штабови и кај политичарите.

Од тоа како светот ќе се справи со овој предизвик на дезинформациите и инфо-војувањето во голема мера ќе зависи и иднината не само на медиумите и комуникациите, туку и на светот воопшто.

Извор: komunikacii.net