Писмо до Европа

Во право е професорот Љубомир Фрчкоски кога бара Груевски да си замине, бидејќи тоа е единствениот начин да се спаси себеси, но и државава. За жал, оваа рационална солуција и, можеби, единствената опција која заслужува внимание во сегашните околности, нема да се прифати. Остануваме со истиот екипаж и ќе го носиме истиот багаж.

Наместо тоа, ние деновиве сме опијанети со ресентимани од славното минато. Кој може сега да одговори дали ни се враќаат спомените од 1848 или од 1948? По кој пат се случува низ историјата малиот да го дигне гласот против големиот или да одекне силното историско НЕ! Кои беа тие славните што го кажале тоа? Лајош Кошут, Јосип Броз Тито, Слободан Милошевиќ ...? И, дали на тој список на славните „Давиди против Голијати“ ќе се најде името на Никола Груевски?

Работите одат во тој правец. Гледаме како со денови по ред се раѓаат нови Давиди во сите сфери на општеството. Синдикалисти, научници, писатели, сликари, спортски работници..., сите тие добија желба да испратат писмо до Штефан Филе за да покажат колку сме сплотени во одбраната на македонскиот идентитет. Европа ќе биде засрамена пред македонската принципиелност, правдољубивост и достоинство.

Но, ако дојде време за пишување писма, би сакал да укажам дека во сегашната парада од набилдан патриотизам - огромен број граѓани од Македонија ниту сакаат а ниту помисуваат да учествуваат во овој владин спектакл. Конечно, ако веќе мора да се пишуваат писма, јас би избрал поинакви адресанти и поинаква содржина.

„Кој беше телефонскиот број на Европа?“, се прашал пред четириесет години Хенри Кисинџер и одговорил: „Не постои таков број!“. Сепак, не само поради ова американско осило од некои минати времиња, писмото до Европа, навистина, треба да се упати на повеќе адреси.

Јас, на пример, првото писмо би го упатил до нашите најголеми пријатели и поддржувачи. Тоа се оние европски политичари, научници, новинари, публицисти и други јавни личности, познати или помалку познати, кои во изминатите 20 години искрено и посветено застанаа во одбрана на Македонија, не само околу спорот со Грција, туку и за многу други проблеми пред кои беше исправена државава. Овие луѓе не застанаа зад Македонија од некои лукративни или од некои други интересовни побуди. Тие, едноставно, се определија за Македонија бидејќи добро знаеја како функционира обединета Европа, дека начелото на консензус е претерано формалистички импрегнирано во институциите и во одлуките на Европската унија, дека во политиката секогаш имало гнили компромиси. Тие посакаа да покажат дека етиката во политиката и уште поточно - правото на помалите нации на постоење и на самоодредување не е мртво слово на хартија. Благодарение на ним, Македонија полесно се справуваше со сите тешкотии кои произлегуваа од овој комплициран свет, но и напредуваше на патот кон Европа. Но, во последниве години, нивниот глас се помалку се слуша. Сè помалку од тие луѓе доаѓаат во Македонија. Зошто? Затоа што ги разочаравме, да не кажам, ги изневеривме и ги излажавме. Тие, уште пред пет години ја советуваа Владата на Груевски да не преименува аеродроми, автопатишта..., да се откажеме од ступидната антиквизација, со еден збор, да престанеме да ја иритираме Грција. Не ги послушавме и така заличивме на Грците. Нашиот најсилен адут, моралната супериорност во однос на јужниот сосед, го распродадовме за неверојатно кусо време. Затоа, на сите наши пријатели им должиме големо извинување, со апел за разбирање. Пораката до нив би била многу кратка: бидете активни и во ова „второ полувреме“, бидејќи, доаѓа времето кога ние во Македонија ќе треба да се пресметаме со сопствениот примитивизам, национализам и изолационирам.

Второто писмо би било упатено до седиштето на Европската унија или, до т.н. евробирократи, како што велат сега владините мегафони. Писмото би било упатено до сегашните, но и до бившите високи функционери на ЕУ - а тоа се, во прв ред, Романо Проди, Оли Рен, Хозе Мануел Баросо и Штефан Филе.

На сите ним, прво, им должиме благодарност што имаа визија и желба Македонија да стане членка на ЕУ. Нивните ангажмани, препораки и совети беа во духот на големиот проект за Обиденета Европа, поточно, ги изразуваа интенциите за побрзо интегрирање на државите од Западниот Балкан.

Од друга страна, важно е да се истакне, наспроти сите искричења и дневнополитички позиционирања или инклинирања, Европа е симболот или идејата која на оваа генерација македонски граѓани им значи исто толку многу колку и љубовта спрема својата татковина. Европа е нашиот хоризонт, но и платформата на која ќе го јакнеме нашиот идентитет. Без тоа нема напредок и нема иднина за Македонија. Затоа, без оглед на сегашните бизарни и глупави искричења, во кои предничат евроскептиците, Европа е безалтернативна за граѓаните на Македонија.

Граѓаните на Македонија се сериозно загрижени што стануваме вечен кандидат за ЕУ, со шанса да ја загубиме и препораката. Власта се обидува да им објасни на граѓаните дека нашето уназадување на патот кон Европа се должи на тоа што ЕУ зазела страна и безмалку бара од нас да се откажеме од сопствениот идентитет. Оваа теза, мора да се признае, од ден на ден добива се поголем број приврзаници. Но, сегашната антиевропска кампања не треба да не залаже, бидејќи тоа е финалниот чин од една антистратетија што ние ја живееме во Македонија веќе пет години. Таа антистратегија, без сомнение, беше забележана навреме и од Брисел, но, малку се направи таа да биде разобличена и поразена. Оттука, свој дел од одговорноста носи и партнерот.

Затоа, доаѓа време кога мора да престане хипокризијата, да се отворат картите и работите да се наречат со вистинското име.

Ризикувам да бидам прогласен за кодош, за предавник, за антипатриот итн., но си земам слобода да укажам во што е причината за курцшлусот помеѓу Скопје и Брисел, односно, зошто европските вредности и принципи тешко допираат до Македонија.

Првата причина би ја нарекол дека е од стратегиско-историска природа. Оваа Влада, поточно, Груевски, не разбира дека Европската унија е пред се политички проект и дека во Обединета Европа нема место за национализмот од стар ков и за ревизионизмот. Груевски не разбира дека оваа Европа настанала и опстојува на историското помирување. Оттука, Груевски попрво сака сатисфакции за неправдите врз Македонците во минатото, сака да истерува правда за минатото, отколку да води сметка за сегашноста и за иднината.

Второ, Груевски за себе мисли дека е нешто повеќе од политичар или од државник. Ќе се откажам од тоа да го наречам самопрогласен месија, но, факт е дека многу вешто комбинира со две алатки, кои, по природата на нештата се одвоени - политиката и моралот. Зошто многумина го прогласуваат Груевски за многу моќен или за безалтернативен? Затоа што освен како политичар-реформатор, тој и се наметна на македонскиот електорат и како некаква морална вертикала. Па така, кога не му оди во политиката, посега по етиката и обратно. Сега, гледаме како етиката станува главниот извозен бренд на македонската Влада и како на морален план ја поразува дури и Европската унија! Но, ова не му е прв пат, слично така одигра и во 2008 година.

Трето, Груевски е популист кому му е поважно да биде моќен во Македонија, отколку да исполнува некакви тешки стандарди и барања од Европската унија. Затоа, оваа Влада може да исполнува само некои формални критериуми и да спроведува фасадни политики. Од политичар кој не е свесен дека функционалната демократија е најважниот услов за членство на Унијата, не треба ништо сериозно да се очекува.

Сето ова кажува дека се направени многу пропусти, дека залудно се потрошени многу време и многу енергија и дека работите стојат и понатаму лошо. Се разбира, лошо за Македонија.

Третото писмо би го упатил до лидерите на големата европска четворка - Ангела Меркл, Николас Саркози, Дејвид Камерон и Силвио Берлускони. Би ги потсетил дека нашиот премиер ја имаше таа привилегија да се сретне со нив одделно, но, како што гледаме, тие тет-а-тет средби имаа мал ефект. В ред, Македонија расчисти со будалаштината дека една од овие земји ќе биде нашиот спонзор на патот кон Европа. Па, сепак, секогаш има шанси да се направи нешто ново и нешто повеќе.

Четвртото, имагинарно писмо, бидејќи не треба да се биде буквалист и да се верува дека навистина и јас ќе испраќам писма до Европа, е она до овдешните интелектуалци кои засукаа ракави и решија да му пишуваат на Филе. Нивна основна задача е да му го одземат правото на Груевски, не само во овој случај, туку и воопшто, да настапува морализаторски. Политичарите нека си тераат политика, нека донесуваат одлуки, но прашањето за моралот треба да им го препуштат на оние кои работите ги гледаат од повисоко рамниште, од историски ракурс, од фина дистанца и што е многу битно - сериозно и без страсти. На вистинските интелектуалци не им личи да ламентираат и евтино да морализираат, особено кога е повеќе од јасно дека се впрегнати во дневнополитички битки и интриги.

Изостанувањето на зборот македонски од Извештајот на Европската комисија е лоша работа. Но, тоа е нешто што може да се поправи. Но, ако Европа исчезне од нашите мисли и од нашите дела, тоа е нешто многу пострашно.

В ред, Европа заслужува прекор и осуда. Но, како е можно истите тие просудувачи и осудувачи на Европа, во изминатите пет години ниту еднаш да не реагираат што имаме Влада која упорно работи за да нè оддалечи од Европа? Како не се сетија да напишат барем една реченица дека Европа си прави лоша услуга и себе и нам што толерира еден опасен популист?

Вистинското писмо со вистинската адреса ќе треба допрва да се пишува!

Колажи: Dani Sanchis

Извор:globusmagazin.com.mk